Wij Nederlanders waren van origine niet zulke champagnedrinkers (want ‘ons bunt zunig he’), maar dat is sinds zo’n 10 jaar aan het veranderen. De bubbels zitten hier in de lift, mede dankzij het feit dat ook andere wijnhuizen buiten de gelijknamige provincie ze maken. Het mag dan wel geen Champagne heten ~Fransen hebben het woord protectionisme bedacht~ maar Crémant. En het moet gezegd: ik heb reeds heerlijke Crémant de Bourgogne en Crémant de Loire weg mogen spoelen in mijn leven. De Spanjaarden wilden niet achter blijven en kwamen met een assortiment Cava’s op de proppen. De in de zomer veel genuttigde Italiaanse variant Prosecco is voor de echte wijndrinkers meestal een tikje te zoet.
Met een rietje
Als er echt iets te vieren valt, knal je natuurlijk ook ‘een echte’ open, eentje die ook Champagne mag heten en daar zijn er heel wat van, ontdekte ik een paar jaar geleden na een tour door Reims. Daar drink je trouwens op elke straathoek de streekspecialiteit. Als limonade: een aanrader! Tijdens de bezoeken die ik aflegde aan een aantal van de bekende ‘huizen’ begreep ik opeens ook meer van het prijskaartje wat eraan hangt.
Het gechloreerde grint
Die statige gebouwen en het grint er omheen lijken wekelijks in de chloor te gaan: ik moest mijn zonnebril opzetten toen ik van de parkeerplaats naar binnen liep. Alles schittert en glittert je tegemoet. Binnen kun de geschiedenissen lezen van de diverse merken, maar ook een gat in je creditcard branden. Niet alleen voor de flessen met overheerlijk inhoud, maar voor tasjes, koffers, sigarenkisten, koelers, glazen met op de opdruk van het betreffende merk, enzovoorts. Het woord ‘merchandising’ lijkt in de champagnestreek uitgevonden. Voor €50,- mag je naar huis met een lullig tasje, maar er staat dan wel Moët & Chandon (een ‘moetje’ zeggen ze bij mij in het Gooi) op. Voor een paar nullen meer koop je een Louis Vuitton-tas met Veuve Clicquot-opdruk. Afijn: het Patsy & Eddy uit ‘Absolutely Fabulous’-gehalte is er bijkans hoger dan dat van de alcohol. Daarover gesproken: champagnes en champenoise bevatten een tikkie meer alcohol dan gewone platte wijn, maar minder calorieën. Da’s dan weer mooi meegenomen.
Powervrouw rond 1800
Het enige dat ik meenam van de afdeling ‘merchandisage’ was een koeler in de kleur van het huis Clicquot: goudgeel. De weduwe Clicquot was namelijk een heuse powervrouw en haar tijd ver vooruit. Jawel, zij stond aan de basis van dit oudste en bekendste champagnehuis. De ‘grande dame’ Nicole-Barbe Clicquot maakte de Ponsardin wereldberoemd.
Schuimig was ordinair
De welgestelde Barbe-Nicole trouwde eind 18e eeuw met de zoon van een bevriende zakenfamilie: François Clicquot. Naast textiel handelde hij in wijnen. Niet in de beste soorten overigens, maar wel in lokale schuimwijntjes. Die leken in de verste verte nog niet op de champagne die wij kennen. Lange tijd wilde zelfs niemand schuimwijn drinken, omdat toen ‘normale’ wijn door verkeerd produceren en verkeerd bewaren ‘schuimig’ werd. Zelfs Dom Pérignon bewoog zich in alle mogelijke bochten om die bubbels weer uit zijn wijn te krijgen.
Slijmen met de tsaar
François, de man van Barbe-Nicole dus, had een zwakke gezondheid, was veel ziek en als hij dat niet was, was hij depressief. Veel levenslust zat er niet in en hij stierf dan ook jong. Zo bleef Barbe-Nicole, toen 28 jaar, met een dochtertje achter. Ze besloot het wijnbedrijf verder te zetten om in het onderhoud te voorzien en het lukte haar wel om van haar Clicquot een succes te maken. Ze had een neus voor goede marketing. Zo liet ze na de val van Napoleon meteen een kist champagne verschepen naar het Russische tsarenhof. Dat viel in de smaak en daarmee werd zij hofleverancierster én monopoliehoudster. ‘De weduwe’ ontwierp speciale etiketten voor op flessen waar haar naam groot opstond. En ze ontwikkelde een nieuwe, betere techniek om champagne te bottelen.
Heerlijk helder
De zogenaamde ‘horizontale remuage’ werd in 1818 aan Veuve Clicquot toegeschreven. Het sediment van dode gistcellen kon hierbij vakkundig verwijderd worden zonder het karakter van de wijn en de bubbels aan te tasten. Dankzij deze behandeling blijft de champagne kristalhelder. Madame Clicquot Ponsardin loodst het bedrijf door grote politieke omwentelingen en financiële crises heen en maakt dankzij technische innovaties de champagne betaalbaarder. Als ze 40 jaar is, staat ze als een van de eerste zakenvrouwen in de geschiedenis aan het hoofd van een internationaal handelsimperium. Zoals Freddy Heineken haar later na zou doen, bedacht de weduwe haar reclamevoering zelf. De slogan was jarenlang: ‘Er is maar één kwaliteit en dat is de beste.’
De borsten van Marie Antoinette
Champagne drinken we meestal uit hoge flute-glazen. Maar de oorspronkelijke champagneglazen waren wijd en bol. Naar men zegt vormgegeven naar de borsten van ‘dramaqueen’ Marie Antoinette, de echtgenote van Louis XIV. Inmiddels heeft Kate Moss model gestaan voor een eigentijdse versie van de coupes. Tegenwoordig zien we vrouwen dus weer nippen en slurpen aan de bubbels, zoals het hoort, in plaats van het hoofd naar achteren te moeten gooien om uit een onhandige flute te drinken.
Zakenvrouw van het jaar
Het is niet voor niets dat het champagnehuis van de weduwe haar naam verbonden heeft aan ‘De zakenvrouw van het jaar’, een Nederlandse prijs waarmee een succesvolle vrouw wordt onderscheiden. In 1972 werd deze ‘Prix Veuve Clicquot, Business Woman of the Year Award’, in het leven geroepen, als eerbetoon aan Madame Clicquot. Tegelijkertijd is toen de 6 jaar oude Grande Cuvee ‘La Grande Dame’ met vintage-jaar 1966 gelanceerd. Sinds 2004 is er tevens een roze versie van op de markt. Nog duurder, nog feestelijker, maar nog altijd een eerbetoon aan de grote vrouw achter de bubbels.
Drinken tegen dementie
Champagne komt niet alleen op gedenkwaardige momenten op tafel, maar de über-vrouwelijke drank zorgt er ook nog eens voor dat je deze beter kunt onthouden.. Een gezonde dosis bubbels zou zelfs helpen de ziekte van Alzheimer en andere vormen van dementie te voorkomen. Jeremy Spencer, professor biochemie aan de universiteit van het Britse Reading raadt zo’n halve fles per week aan. “Dementie begint vermoedelijk als iemand in de 40 is en houdt aan tot hij of zij in de 80 is”, aldus Spencer. “Het is een geleidelijke aftakeling. Hoe vroeger je begint met de inname van de heilzame ingrediënten in champagne, hoe beter”. De weldoener is het zuur dat in de druivensoorten pinot noir en pinot meunier , die gebruikt worden voor de echte champagne, zit. Uiteraard een leuk verkooppraatje en een prettig idee, maar wel met een flinke korrel zout in te nemen.
Vijfenhalve slag
Winston Churchill dronk elke dag champagne als ontbijt. Toen iemand daar verbaasd op reageerde, antwoordde hij met een “Who doesn’t?” Natuurlijk zal niemand het je verbieden, maar champagne is eigenlijk iets dat je niet in je eentje drinkt. Het is een feestelijke, verbindende en uitbundig (makende) drank. De champagne hoort niet geschud te worden, niet te knallen en niet te spuiten. Dat doen alleen kampioenen bij de Formule 1. Hoe dan wel? De fles een paar uur van tevoren rechtop in de koeling zetten. Daarna doe je de zogenaamde ‘vijfenhalve slag’. Dat wil zeggen dat het ijzerdraadje zoveel keren gedraaid moet worden. Vervolgens pak je heel voorzichtig de kurk en laat je die sssss zeggen. Geen plop dus. Uitserveren en genieten maar!
Niet verstoppen of laten verstoffen
Hoewel (dure) champagne dus een lang bereidings- en rijpingsproces doorloopt is het niet de bedoeling dat je een fles in de kelder laat verstoffen. Een fles Brut moet binnen een jaar genuttigd worden, anders verdwijnen zowel bubbels als smaak en dat is pas echt zonde! En eenmaal open is het bon ton dat de fles dezelfde dag nog leeg gaat. Met een speciale champagnesluiter kan ze hooguit nog een dagje liggen, maar daarna raakt ze toch echt uitgebruist.
Wanneer?
Met stip op één drink je champagne natuurlijk bij de passage van het nieuwe jaar met elkaar. Of als welkomsdrank bij een feestelijk diner. Je maakt goede sier met een ‘Kir Royal’. Een scheutje crème de cassis’ onder in de glazen gieten en bij binnenkomst afbruisen voor je gasten. Voor net dat beetje extra (roze) effect. Voorts zijn bubbels zeer geschikt bij iets waar hard voor is gebuffeld. Denk aan een promotie op het werk, de doctorsbull of een ander een examen, de opening van een expositie, de presentatie van een boek of de premiere van een theater- of filmproductie. En niet te vergeten: als ontbijt (ja er is één uitzondering) na een onvergetelijke nacht met een bijzonder persoon. ‘A votre santé!’
Beeld: promotie ‘Ab Fab, the movie’
