In elke wereldstad kun je in heel verschillende omstandigheden opgroeien, maar voor Berlijn geldt dit wel in het bijzonder. Hier bepaalt de Muur, die 28 jaar lang de inwoners van deze stad gescheiden hield, nog altijd de levens van veel mensen.
Nu nog zijn er West-Berlijners die nooit in het oosten komen – er zelfs nog nooit zijn geweest – en andersom. Oost-Berlijners winkelen rond de Alexanderplatz. West-Berlijners trekken naar de Kurfürstendamm – de Kudamm zoals iedereen die centrale winkelstraat noemt.
Toen wij naar Berlijn kwamen, in 2001, belandden we in de wijk Dahlem, waar mijn kranten-organisatie voor haar correspondent een heuse villa had gehuurd. Dahlem, in het zuid-westen van de stad, is een soort Wassenaar. Lommerrijk, zoals dat heet, sjiek, rustig, veel oud geld. Medewerkers van de hier gevestigde Freie Universität wonen er, ambtenaren die overkwamen uit Bonn, ondernemers, expats, renteniers.
Die bevolkings-samenstelling zag je terug op de Mühlenau Grundschule, Zita’s lagere school. Die zat vol met blond-blozende Duitse kinderen en slechts een enkele buitenlander. Het schoolgebouw stond midden tussen de bomen en ander groen, de kinderen hadden een enorm schoolplein tot hun beschikking, een groot sportterrein en een nieuwe sporthal. Helaas was het onderwijs er helemaal niet zo goed, maar dat geldt voor bijna alle scholen in Berlijn.
‘Bonze‘
Het contrast met de middelbare school in de oude arbeiders- en krakerswijk Kreuzberg, waar mijn dochter sinds de verhuizing uit Dahlem naar toe gaat, kon nauwelijks groter zijn. Streetwise is een eufemisme voor veel van de kinderen uit de klas waarin Zita terecht kwam.
Best leuk hoor, van die Turkse en Arabische jongens die al op hun 12e een snor hebben en een stel broers en neven achter de hand houden voor als het menens wordt. Maar doordat ook zij Berlijners zijn, die nauwelijks uit hun wijk komen, keken ze naar Zita als was zij een alien. Dat keurige meisje uit Berlijn-Dahlem, met die kleren van American Apparel en Zara en Urban Outfitters was in hun ogen een typische ‘Bonze’. Een rijke bal, zeg maar. Dat kwam Zita op een snelcursus bijdehand-worden te staan, de hard way.
Sindsdien zag ik mijn dochter met deels rood geverfde haren, in een leren bespijkerd jack en met motorlaarzen aan en ik geloof dat ze ooit voorstelde het haar aan haar linkerslaap weg te laten scheren – maar dat kan ook in een nachtmerrie zijn geweest. Ze zegt: ‘Ja, Mann’, als ze ook gewoon met ‘ja’ kan antwoorden en ze mompelt ‘Ach, du scheisse’ of ‘Na ja, egal’ als in haar leven kleine rampen gebeuren waar ze vroeger als ‘Bonze’ hysterisch zou zijn geworden.
Less is more, heeft Zita in korte tijd geleerd. Om respect te krijgen van de kids uit Kreuzberg moet je als 15-jarige puber je emoties onder controle houden. Je kwetsbaar opstellen doe je maar in die urenlange facebook-chats met de cohorten steeds wisselende bff’s. Naar buiten toe heerst coolness. ‘Anders word ik gedisst,’ legt Zita uit, alsof dat een vanzelfsprekendheid is.
Maar voelt ze zich daar wel oke bij, vraag ik bezorgd.
Ze haalt haar schouders op: ‘Mwah, ist doch egal.’
