Mark Zuckerberg, ceo van Meta, het moederbedrijf van Facebook, Instagram en Threads , heeft grote veranderingen aangekondigd. Zuckerberg zegt dat Meta zijn factcheckingprogramma met partners gaat beëindigen en zal vervangen door een community-gedreven systeem, vergelijkbaar met X’s Community Notes. Zuckerberg meldde dat in een eigen video. Daarin laat hij eveneens weten dat het eerst goedbedoelende ‘woke’ is veranderd in een wereld van censuur. Vrijheid van meningsuiting is een groot goed. En dat was ook nog eens op deze 10e herdenkingsdag van de aanslag op het vrije woord bij Charlie Hebdo in Parijs. Mooi. Zou je zeggen.
Is de hemel blauw?
Vandaag miechelt het op mijn tijdlijn van posts die aandacht vragen voor het naderende / dreigende / aanstaande / voorgenomen vertrek van dit medium. Meta-baas Mark Zuckerberg heeft namelijk aangekondigd minder censuur (lees: factchecking, moderatie) toe te gaan passen op zijn media. Censuur is een begrip dat tegenstrijdige emoties oproept. Soms kotsen we erop, soms verlangen we ernaar. Censuur is dus vooral inconsequent. Want het nu door velen gekozen Bluesky boven andere oudere sociale media, is geen ‘blessing in the sky’. Ook daar zal geld verdiend moeten worden. En als er al gemodereerd wordt, is dat evenzo subjectief.
Zwarte raven, witte raven
Het zijn verwarrende, maar ook leerzame tijden. Er wordt meer dan ooit een beroep gedaan op ons eigen inschattingsvermogen en vooral ook op de energie die gebruikers willen steken in het al dan niet ontvankelijk zijn voor (on-) waarheden. Want WIE vertelt WAT en WAAROM? Ook de zogenaamde factcheckers zijn niet objectief. Ergo (dit is een hele zware): zelfs wetenschappelijk onderzoekers zijn niet onbevooroordeeld. Aan elke kapstok hangen vele ‘biassen’. Wat voor jassen? Ja die! Vooral als het om morele zaken gaat.
Er zijn heel soms witte raven in medialand. Zij die het wel aandurven consequent te zijn. In het weekend voor de Zuckerberg-tape kondigde Ann Telnaes aan te vertrekken bij haar best betalende werkgever The Washington Post. Omdat die haar cartoon (inclusief diezelfde Zuckerberg) weigerde te plaatsen.
Gratis bestaat niet!
Ik zie de huidige tijd als een overgangstijd. Een periode waarin mensen zelf (moeten) leren verantwoordelijkheid te nemen voor wat ze wel of niet serieus nemen. Of melden, delen, vinden of beweren. Ik pleit al minstens 10 jaar om het vak Mediawijsheid vanaf de basisschool verplicht in te voeren. Kinderen al heel vroeg onderwijzen in hoe ze berichten kunnen checken en dubbelchecken, hoe ze in het oerwoud van meningen en hysterie hun eigen positie kunnen bepalen. Wat zeg ik: kinderen? De meeste volwassenen, vooral al die types die nu zo bezorgd zijn hebben één van de hoofdlessen van Mediawijsheid nog steeds niet begrepen. Namelijk: Als iets gratis is, is de gebruiker het produkt! Niemand wordt gedwongen om gratis op Facebook te zitten of om op X te surfen. De consument bepaalt. En die consument ben jezelf!
Abou Jahjah, Abou NeehNeeh
Er is geen enkel communicatiemedium dat niet aan censuur en beïnvloeding doet. Aleen de keuze van onderwerpen is dat al. En de woordkeuze. Zo stuitte ik deze week op het laatste nieuws rond Dyab Abou Jahjah. Hij zorgde er met zijn stichting voor dat Israëlische militairen, die in het buitenland verblijven, opgepakt kunnen worden wegens oorlogsmisdaden. De Israëlische minister van Diaspora Amichai Chikli reageerde daarop met de mededeling dat dit lid van Hezbollah zijn ‘buzzer’ goed in de gaten moet houden, verwijzend naar de aanslag op Hezbollah-leden door piepers gelijktijdig te laten ploffen. Op website Joop werd in de kop van het bericht gemeld: “Israëlische minister bedreigt mensenrechtenactivist Dyab Abou Jahjah met de dood.” Op weer andere media: “Belgische Hezbollah-terroristenleider achter jacht op Israëlische toerist in Brazilië.”
Wikipedia, Wokipedia
Beide berichtgevers pretenderen de waarheid te verkondigen, beide zeggen aan factchecking te doen, beide vinden dat ze journalistiek goed bezig zijn. En toch is Abou Jahjah in het ene bericht een ‘mensenrechtenactivist’ en in het andere een ’terroristenleider’. Dat is nogal een verschil. De consument bepaalt. En het algoritme van de individuele gebruiker ‘snapt’ waar hij hem (m/v/x) een volgende keer heen moet leiden. Als je van de hoed en de rand wilt weten omdat je even niet (meer) weet wie deze Abou Jahjah is, maakt het dus maar net uit welk medium je kiest. Zelfs Wikipedia (door sommigen Wokepedia genoemd) heeft niet altijd gelijk. Het blijft mensenwerk, maar het voordeel daar is dat er wel gecheckt c.q. gecorrigeerd wordt door een diversiteit aan partijen.
Waarde gelovigen
Iets voor waarheid aannemen omdat het op een bepaalde website staat is hetzelfde als wat religieuzen doen. Dat noemen we niet voor niets ‘geloven’. Het is nu niet gevaarlijker dan in vroeger tijden toen onze voorouders hier in West Europa nog in de vakjes van protestant, katholiek, socialist, communist etcetera zaten met hun eigen leiders. Ook toen was er polarisatie. Wat wel veranderd is, is dat iedereen dankzij sociale media de eigen mening niet alleen in de eigen kerk, maar aan de hele wereld kwijt kan. Waardoor ons dagelijks leven er meer door beheerst wordt en er vaker het gevoel is van ‘door de bomen het bos niet meer zien’. Ik ga dan altijd lang met de hond wandelen, in het échte bos. Let wel: met antieke smartphone zonder internet.
Voltaire
Het met veel geroeptoeter vertrekken van X, Facebook, Instagram, Threads, Telegram etc is slechts voor de bühne. Kijk mij eens moreel verheven zijn. In feite is het hetzelfde als wat boekverbranders eerder deden. Papier de schuld geven staat gelijk aan het internet de schuld geven en media de schuld geven. Ik lees soms boeken of kijk soms films die ik abject vind. Omdat ik moet weten hoe anderen hun mening gevormd hebben. Geheel naar Voltaire: “Ik verafschuw wat u zegt, maar ik zal uw recht om het te zeggen met mijn leven verdedigen!”
Laat niet als dank…..
Ik wens de vertrekkers sterkte met hun digitale verhuizing. Maar neem alsjeblieft dan ook je rommel mee. Van mijn gedeeltelijk Veluwse jeugd heb ik nog onthouden: “Laat niet als dank voor ’t aangenaam verpozen, de eigenaar van ’t bos de schillen en de dozen!”
PS Ik heb begrepen dat het Oernederlandse Hyves gereanimeerd wordt. Dat is toch prachtig nieuws voor al die Elon Musk-haters in hun Tesla’s!
Illustratie: Pexels
