De overvallers moeten kreten van vreugde hebben geslaakt. Ze hebben zich net uit de voeten weten te maken met 75 miljoen euro aan juwelen en diamanten. Alles wijst erop dat ze een van de grootste diamantroven in de vaderlandse geschiedenis tot een goed einde gaan brengen. In hun achteruitkijkspiegels is niets te zien van eventuele achtervolgers. Ook duikt er tot hun opluchting geen helicopter op in het luchtruim boven Schiphol. Dat zou hun ontsnappingskansen meteen fors verkleinen. Zou het ze lukken hun zorgvuldig uitgewerkte aanvalsplan te laten slagen?
Vijf minuten later stoppen ze bij de rode Renault Express die als vluchtauto fungeert. De wagen is in Hoofddorp op het fietspad neergezet door een van hun partners-in-crime. Daar wacht ze de enige tegenvaller van de dag: door het met alle macht inslaan van de bus komen ze weliswaar bij de meeste postzakken met ‘stenen’. Maar de rest van de kostbaarheden moet er via de achterdeur uit. En daarvan krijgen ze het slot niet geforceerd. Het is een dikke streep door de rekening. Uiteindelijk rijden ze weg met in hun bezit toch nog 29.156.247,67 euro aan diamanten en juwelen. Om precies te zijn.
Uiteindelijk rijden de overvallers weg met 29.156.247,67 euro aan diamanten en juwelen
Zelden werd de beveiliging van Schiphol zo in het hemd gezet als op de ochtend van vrijdag 25 februari 2005. Terwijl een gemiddelde passagier nog niet wegkomt met een nagelknippertje in de bagage, faalde het veiligheidscordon op de luchthaven rond het vervoer van kostbaarheden op alle fronten.
Het verloop van de overval op vrachtplatform B-34 heeft veel weg van de openingsscène van een spannende polder-krimi. Even voor tienen staat een toestel van luchtvaarmaatschappij Tulip Air – op dat moment nog eigendom van onroerend goed-handelaar Erik de Vlieger – te wachten op een kostbare lading die uit de kluizen van de vrachtafhandelaar KLM Cargo moet komen. Het vliegtuig is klaar voor een vlucht naar Antwerpen, de diamantstad bij uitstek.
Argeloos
Alles verloopt keurig volgens schema: de waardeauto van KLM rijdt netjes op tijd het vrachtplatform op. Aangekomen bij het vliegtuig stappen de bestuurders uit hun wagen, om samen met enkele collega’s de goederen in het vliegtuig te laden. Dan gebeurt er iets dat niet in het draaiboek staat. Wanneer de vijf Schiphol-medewerkers druk bezig zijn met het laden van de in dozen verpakte sieraden, nadert van een afstandje een ander, blauw KLM-busje. In de cabine zitten twee mannen in KLM-kleding. Te laat zien de verladers dat zij zwarte bivakmutsen over hun hoofd hebben getrokken. De mutsen verraden hun bedoelingen. Net als de pistoolmitrailleurs die het argeloze luchthavenpersoneel seconden later op zich gericht krijgt.
De bestuurders van de waardeauto van KLM worden gedwongen om hun sleutels af te staan. De twee overvallers nemen het stuur van de witte waardeauto van ze over. Nu moeten zij alleen het luchthaventerrein nog af weten te komen. Tot verbijstering van de achtergebleven medewerkers slagen ze daar moeiteloos in. Klevend achter een andere auto passeren de overvallers zonder problemen de slagboom van een van de doorlaatposten van het vrachtplatform. Binnen no-time zijn ze het terrein af. De hele beroving heeft nog geen vijf minuten in beslag genomen.
Hopeloos
Die ochtend was het voor de overvallers al een peuleschil om op het terrein van Schiphol te komen. Al jaren is bekend dat de screening van het personeel van Schiphol tekortschiet. Het komt zelfs voor dat mensen op de luchthaven kunnen blijven werken, terwijl ze een strafblad opbouwen. Daarnaast faalt het pasjessysteem van de meer dan 57.000 medewerkers op Schiphol hopeloos. Dat ontdekte ook de overheidscommissie die de beveiliging op de luchthaven in het afgelopen jaar – naar aanleiding van de diamantroof – onder de loep nam. Die commissie zegt aanwijzingen te hebben dat de overvallers hulp van het personeel op de luchthaven hebben gehad. De daders zijn volgens de commissie meegelopen met iemand met een geldige pas. Personeel van Schiphol heeft ze ook geadviseerd in hoe ze het beste te werk konden gaan.
Die ochtend was het voor de overvallers een peuleschil om op het terrein van Schiphol te komen
Op Schiphol staat de beveiliging al veel langer ter discussie. Maar liefst drie gemeentes, acht ministeries en 200 beveiligingsbedrijven werken op dat gebied volledig langs elkaar heen. Te midden van deze chaos moeten de diamantrovers terecht hebben gedacht dat hun overval een aardige kans van slagen kon hebben.
Dik tevreden
Maar niets is zo gemakkelijk als het lijkt. De criminele bende moet al maanden voor de overval zijn begonnen met voorbereidingen. Achteraf blijkt inderdaad dat mensen in de maanden voor de roof hebben geprobeerd om het vrachtplatform van Schiphol op te komen, zonder pasje. Waren dit de rovers? Ook probeerde een man op 10 januari net zo’n KLM-busje te stelen als bij de overval werd gebruikt. Hij had hetzelfde signalement als een van de rovers. Was dit werkelijk een van de criminelen? Kennelijk wilden de daders hun werkwijze in de praktijk toetsen. Justitie heeft het over ‘voorbereidende handelingen’. De overvallers zullen over de resultaten van deze generale repetitie dik tevreden zijn geweest. Niet lang erna sloegen ze namelijk toe.
Klap op de vuurpijl
Op het platform aangekomen, was het toestel van Tulip Air voor de rovers simpel te herkennen: aan de groene beschildering en het beeldmerk van een rode tulp in de staart. Als klap op de vuurpijl vervoerde de KLM de kostbaarheden in de periode van de overval niet in waardeauto’s, maar in haar eigen – weliswaar beveiligde – KLM-busjes. Vervoer met gepantserde auto’s vond de directie van Schiphol niet nodig, omdat overal genoeg marechaussee rondliep. Tot overmaat van ramp kon KLM na de roof het electronische brandstofblokkeringssyteem van het busje niet meteen activeren. Het was niet duidelijk of er geen mensen waren gegijzeld tijdens de overval. Het blauwe KLM-busje waar de rovers het platform mee op kwamen rijden, bleek voor de overvallers kinderlijk eenvoudig te stelen. De sleutels van deze busjes zaten in verband met veiligheidsvoorschriften altijd in het contact, opdat de wagens snel konden worden verplaatst.
Als klap op de vuurpijl vervoerde de KLM de kostbaarheden in de periode van de overval niet in waardeauto’s
Pikant
De minister van Justitie moest dit enkele weken na de overval hoogstpersoonlijk aan de Tweede Kamer uitleggen. Deze had hem naar aanleiding van de diamantroof aan zijn jasje had getrokken over de beveiliging op Schiphol. De minister had wel meer uit te leggen: in een geheim rapport van de Europese luchthavenautoriteit was al voor de overval aan de Nederlandse overheid gemeld dat het vrachtplatform van Schiphol niet goed was beveiligd. Pikant genoeg waren de diamanttransporten niet lang ervoor verplaatst van de Brusselse luchthaven Zaventem naar Schiphol. De Belgen waren niet in staat gebleken om de veiligheid van de vluchten te garanderen, met een aantal overvallen tot gevolg. Maar nadat de Koninklijke Marechaussee de waardetransporten de eerste drie maanden had geëscorteerd, liet men ook op Schiphol de veiligheidseisen zakken.
Boven water
Hoewel de gestolen diamanten en juwelen direct op de zwarte lijst van de internationale diamantbeurzen werden geplaatst, zijn ze tot op de dag van vandaag vermist gebleven. Gelukkig voor de eigenaren was het vervoer van de kostbaarheden wel verzekerd. Maar het grijze circuit van diamanthandelaren is zo omvangrijk, dat specialisten de kans dat ze weer boven water komen klein achten. Het is dus vooral de naam van de luchthaven Schiphol die door de spectaculaire diamantroof forse averij opliep. Oplossing van de zaak door de marechaussee kan die schade niet meer goedmaken. Dit zal alleen meer duidelijk kunnen maken over hoe een van de grootste diamantroven in de Nederlandse geschiedenis toch zo makkelijk kon worden gepleegd.
Meer dan diefstal van diamanten
De overval op het diamantransport was niet de enige roof die in deze periode plaats vond op Schiphol. Een half jaar na de roof later stalen vier zwaarbewapende overvallers 26.000 mobiele telefoons uit een loods van luchtvrachtverlader Schiphol Express. De daders drongen met een smoes binnen, waarna twee medewerkers onder dreiging van vuurwapens urenlang werden gedwongen de telefoons over te laden in een gereedstaande truck. Na hun dwangarbeid werden ze vastgebonden achtergelaten. Twee maanden daarvoor zetten drie overvallers al een vuurwapen op de neus van een Duitse ondernemer die op Schiphol voor 350.000 euro computerspellen had gekocht in en ingeladen in zijn vrachtwagen. Ze gingen er met de buit vandoor.
De luchthaven claimde ondertussen meer veiligheidsmaatregelen te hebben genomen. Zo zijn onder meer de doorgangscontroles voor het personeel strenger en moeten alle waardetransporten met gepantserde auto’s en met een speciaal vergunning worden uitgevoerd. Ook wordt gekeken naar een centraal punt voor het bekijken van de beelden van camera’s die op Schiphol staan opgesteld, zodat de marechaussee als een ware big brother overzicht heeft over onze nationale luchthaven.
Met alle informatie over de overval in het achterhoofd ging de marechaussee in het voorjaar van 2005 aan het werk. Belangrijke rol in het onderzoek speelden de beelden van de vele camera’s die op het Schiphol-terrein staan opgesteld. Steeds vaker blijken bedrijven op hun terreinen hiervan gebruik te maken, tot grote vreugde van de opsporingsdiensten.
In het onderzoek onder de naam Rock leek de onderzoekstheorie aan te sluiten op de praktijk. In mei 2005 arresteerde men een 39-jarige medewerker van luchtvaartmaatschappij MartinAir, uit Diemen. Maar het Openbaar Ministerie had onvoldoende bewijs tegen de man en moest hem korte tijd later weer laten gaan. In juli van hetzelfde jaar hield de ‘KMar’ twee broers van 38 en 41 jaar aan, afkomstig uit Badhoevedorp en Diemen. Hun bemoeienis met de roof kon niet worden aangetoond. Wel bleef een van de broers vastzitten, op verdenking van het voorbereiden van handel in harddrugs. De man is volgens de marechaussee ‘bijvangst’ in het onderzoek naar de diamantroof.
De Koninklijke Marechaussee (Kmar) hield destijds ook twee ‘hoofdverdachten’ aan. Een arrestatieteam van de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten van de Kmar lichtte op 8 november de 41-jarige Amsterdammer E. P. van zijn bed. Hij zou de man met de bivakmuts zijn geweest die tijdens de overval op Schiphol de KLM-bestelwagen bestuurde die hij kort daarvoor ook had gestolen. Op 4 december arresteerde de marechaussee in samenwerking met een Utrechts arrestatieteam een tweede Amsterdammer, voor betrokkenheid bij de spectaculaire diamantroof.
Bijvangst
De verdachten van de diamantroof op Schiphol werden ‘in beperking’ geplaatst, om te voorkomen dat zij het onderzoek van de marechaussee naar de roof zullen verstoren. De marechaussee liet weten dat ze dacht dat de mannen ‘direct betrokken’ waren bij de overval. Na de aanhoudingen voerde de marechaussee ook een aantal zoekingen uit in de woning van de verdachten en een aantal andere panden. Daarbij trof men onder meer een kogelwerend vest, een vuurwapen en kogels aan. De recherche van de marechaussee op Schiphol sluit meer arrestaties naar aanleiding van de aanhoudingen niet uit.
Raadsman van verdachte E.P. was advocaat Hans den Otter. Hij wilde in het belang van zijn cliënt en op verzoek van het Openbaar Ministerie in 2005 niets zeggen over de zaak, behalve het feit dat hij een ‘incompleet dossier’ had ontvangen. ‘Waarschijnlijk omdat het onderzoek nog in volle gang is’, aldus de raadsman. Verdachte E. P. beriep zich bij justitie op zijn zwijgrecht. De marechaussee op Schiphol wil ‘in het belang van het onderzoek’ niets zeggen over de verdere voortgang van de zaak. Woordvoerder Rob Stenacker laat alleen weten dat het onderzoek zich ‘in een spannende fase’ bevindt. Maar indertijd leidde het onderzoek van justitie en de Marechaussee niet tot een doorbraak in de zaak. Tot dit weekeinde dus, zo’n twaalf jaar later.
Overvallers hebben vaak een familielid, tipgever of bendelid op het vliegveld werken
Onderzoek van het Britse Scotland Yard naar aanleiding van overvallen op het Londonse vliegveld Heathrow, toont aan dat overvallers van transporten op vliegvelden vaak vlak in de buurt van de luchthavens wonen. Regelmatig krijgen ze bij hun daden hulp van binnenuit. De criminelen hebben een familielid, tipgever of bendelid op het vliegveld werken. Regelmatig zijn zelfs nep-slachtoffers betrokken bij de operaties – die niet zelden daadwerkelijk gewond raken. Om het doel te bereiken chanteert men soms medewerkers die bijvoorbeeld in de schulden zitten, om te infiltreren bij bedrijven op Schiphol. Veel personeelsleden op Schiphol lijken hier vatbaar voor te zijn, omdat ze bijvoorbeeld met loonbeslag van de bank te maken hebben. Tenslotte kunnen bendes ook gebruikmaken van de kennis en de diensten van ‘platte’ overheidsmedewerkers, hoewel de Rijksrecherche hier wel met enige regelmaat onderzoek naar uitvoert.
Dit artikel verscheen eerder in het weekblad Panorama
