De meningokok. Een gevaarlijke bacterie. Weer volop in het nieuws. Zie oproep RIVM. Meningen is latijn voor hersenvlies. Dit nieuws brengt mij onmiddellijk terug naar een dramatische situatie in de tweede helft van de twintigste eeuw.
Ik was als assistent in opleiding tot internist werkzaam in een groot perifeer ziekenhuis. Ik had weer avond- en nachtdienst. In de loop van die avond werd een zieke scholier ingestuurd door een huisarts van een gemeente uit de omgeving. Deze jongeman was ‘s ochtends nog op de fiets naar school gegaan, maar ziek thuis thuisgekomen. Iedereen was bezorgd. Hij had koorts. Op de huid zaten enkele plekjes. Hij was zeker niet nekstijf. Dat laatste werd ook bevestigd door de internist-achterwacht die ik er toch maar bijgehaald heb. We deden onderzoek. Voor de zekerheid werd telefonisch met de neuroloog overlegd. Is het denkbaar dat iemand een meningitis (hersenvliesontsteking) heeft zonder nekstijfheid? Het antwoord was ontkennend.
Wij waren in dubio. Diagnostiek werd afgenomen. We besloten om af te wachten, te observeren. Op de gewone afdeling. De internist in kwestie was hematoloog en dacht aan de mogelijkheid van een vorm van acute leukemie. Dat leek mij zelf wel wat stug. Ik sliep op een assistentenkamer in het ziekenhuis. Enkele uren later werd ik door de verpleging midden in de nacht opgetrommeld. Toen ik in de ziekenkamer kwam schrok ik mij een ongeluk. De patiënt in kwestie was buiten kennis en in shock. Hij was van top tot teen bedekt met blauwachtige vlekken. Alsof hij melaats was. We hadden niet veel tijd om daar lang bij stil te staan. Want onder onze ogen stokte de ademhaling. Wij besloten meteen reanimatie toe te passen. Ik gaf mond-op- mondbeademing. Het mocht allemaal niet baten. De volgende dag waren we nog allemaal van slag. Er was toestemming tot obductie. Er kwam aanvullend laboratoriumonderzoek binnen. De conclusie was onontkoombaar. De patiënt was overleden aan een meningokokken sepsis en -meningitis met daarbij het zogenaamde syndroom van Waterhouse-Friderichsen. Een ernstige complicatie. Een gevolg was ook nog dat ik een week lang antibiotica moet innemen vanwege de kans op besmetting. Het heeft al met al een onvergetelijke indruk achtergelaten. Ik kan nooit meer het woord meningokokken horen zonder hieraan te denken.
Enkele maanden later was ik weer in het ziekenhuis voor een avond- en nachtdienst. Tegen de vroege ochtend werd ik door een dienstdoend neuroloog naar de eerste hulp (SEH) geroepen. Hij had daar een jonge vrouw die was ingestuurd wegens een koortsend ziektebeeld. Hij wist eigenlijk niet goed wat dit moest betekenen. Bij het nakijken zagen we enkele plekjes (puntbloedinkjes) op de huid punt. Ik wist genoeg! Dit moest een begin van het syndroom van Waterhouse-Friderichsen zijn. De neuroloog had uiteraard een eigen programma. Hij stelde voor om de diagnostiek af te wachten. Ik wilde daar niets van weten. Er werd onmiddellijk een infuus ingebracht en antibiotica toegediend. Tijdens deze activiteiten begon de bloeddruk al te dalen en gaven we corticosteroïden (bijnierschorshormoon). Om een lang verhaal kort te maken, de patiënt heeft het overleefd zij het met een korte periode van nierfalen (door een zogenaamde shocknier). Zoals te verwachten waren alle kweken positief voor meningokokken.
https://www.rivm.nl/Onderwerpen/M/Meningokokken
https://www.ggdijsselland.nl/over-de-ggd/locaties/zwolle/vaccinatiedata-in-zwolle/
https://www.ntvg.nl/artikelen/het-syndroom-van-waterhouse-friderichsen-1
Dit artikel lees je gratis. Vind je het artikel en mijn inzet de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten blijken door een bijdrage. Ik maak graag van lezers mijn fans en volgers. Suggestie voor een onderwerp, maar ook commentaar is altijd welkom.
