Natuurlijk, niemand had verwacht dat de Russen het zo moeilijk zouden hebben in hun strijd tegen het Oekraïense leger. De situatie op het strijdtoneel beïnvloedt de plannen en acties van Poetin zonder twijfel. Maar er bestaat ook geen twijfel over wat Poetin uiteindelijk wil bereiken. De ideologie, de manier van denken, van Poetin is al compleet ontrafeld.
Ik lees momenteel de Nederlandse vertaling van Putin’s men van Catherine Belton. Zij is auteur en journalist. Van 2007 tot 2013 werkte zij als correspondente voor de Financial Times in Moskou. Ze kende het land en de politieke mores dus al behoorlijk goed voordat ze in 2020 dit boek publiceerde. Daarin geeft ze een gedetailleerde beschrijving van de man Vladimir Poetin en zijn KGB-maten. Hun denken en doen. Het boek begint met zijn entree in de KGB-Academie in de jaren 70. Zijn eerste belangrijke opdracht daarna als KGB-agent was in de jaren 80; gedurende de laatste jaren van de DDR. Daar zette hij een netwerk op van KGB-spionnen in het Westen. Hij werkte ook veel samen met de Stasi, de geheime politie van de DDR. Na zijn Duitse jaren keerde hij terug naar zijn geboorteplaats Leningrad/Sint-Petersburg waar hij locoburgemeester werd in 1991. In de absolute nadagen van de USSR. Ik ga hier verder niet in op zijn politieke loopbaan. Lees het boek daarvoor vooral zelf.
Veel bekend over Poetin
Waar het mij vooral om gaat in dit artikel is dat er ontzettend veel bekend is over de man Poetin en zijn manier van redeneren. Dit is niet het eerste boek dat over hem is geschreven. Wel het meest gedetailleerde. Je krijgt een, schokkend, beeld van hoe Poetin denkt en handelt. Nietsontziend en met één doel centraal: de macht in eigen hand en die van de KGB, tegenwoordig FSB, houden. Daartoe verzamelde Poetin een club getrouwen die dat doel continu voor ogen hebben en het met alle middelen nastreven. Waaronder veelal vieze zaakjes, waar Poetin zelf duchtig aan meedoet.
Ik ben nu zo’n beetje halverwege in het boek. Poetin is net begonnen aan zijn tweede ambtstermijn als president (2004 tot 2008) en wordt geconfronteerd met onrust in Oekraïne (Oranjerevolutie, begonnen eind 2004 en liep door in 2005). Zijn denkbeelden inzake de voormalige Sovjetrepublieken komen uitdrukkelijk naar voren. Zij moeten koste wat kost binnen de Russische invloedssfeer blijven. De FSB en Poetin streven naar zoveel mogelijk controle over de sinds begin jaren 90 onafhankelijke staten. Rusland moet een groot en machtig land blijven. De terugkeer van het Russische Rijk van voor de communistische revolutie in 1917 is de ultieme natte droom.
Poetins psychologie
Als we dit lezen, is het niet moeilijk om de psychologische gedachtegang van Poetin in de huidige oorlog te doorgronden. Die gedachtegang is in de loop der jaren vrijwel onveranderd gebleven. We hebben sinds 2005 gezien dat hij bereid is ver te gaan om zijn en Ruslands invloed op de voormalige Sovjetrepublieken te behouden (Georgië 2008, Oost-Oekraïne/De Krim 2014). Die bereidheid is de afgelopen jaren alleen maar versterkt en Poetin is alleen nog maar meer vastberaden geworden. Met een half gewonnen oorlog zal hij niet tevreden zijn. Alleen een totale overwinning in Oekraïne, om te beginnen, stelt hem tevreden. Lees de vele uitspraken van mensen die dicht bij hem stonden en staan, (voormalige) vrienden en vijanden, en je maakt kennis met zijn denkwereld, zijn geslepenheid, zijn vasthoudendheid. Alle politici die ertoe doen in de wereldpolitiek (Biden, Zelensky, Johnson, de EU-leiders, Von der Leyen) zouden dit boek verplicht moeten lezen. Dan wordt de psychologie van Vladimir Poetin snel duidelijk voor hen.
De vraag blijft natuurlijk hoeveel tijd Poetin nog heeft om zijn doelen te realiseren. Zijn gezondheid lijkt niet al te best momenteel. Maar zelfs als Poetin uit het beeld verdwijnt, blijven zijn ideologie en KGB-trawanten over.
