Tweehonderdvijftig medewerkers, waaronder podiumbouwers hadden, met materiaal in zesenzeventig vrachtwagens alles in gereedheid gebracht om het concert tot een succes te maken.
De bandleden werden onder de rook van Groningen opgepikt door motoragenten. Ieder afzonderlijk waren de bandleden vanuit Amsterdam in vier witte opgepoetste limousines vertrokken. Het plan op vliegveld Eelde te landen, werd op het laatste moment geschrapt. Er werd noodweer verwacht en de luchthaven gaf geen toestemming om ’s nachts weer te kunnen vertrekken. Het verwachte noodweer viel overigens wel mee.
Alleen tijdens het voorprogramma van ‘Catatonia’ brak een enorme stortbui losbrak. Die had echter geen invloed op het optreden van de ‘Stones’ zelf dat twee uur duurde en vlekkeloos verliep en talloze mensen buiten de omheining zonder ticket een graantje probeerden mee te pikken. Tien mensen werden opgepakt voor drugsverkoop en kleine vechtpartijen.
Eén van de motoragenten keek zijn ogen uit, toen hij rokkenjager Mick Jagger samen met van ‘die wilde jonge meiden’ zag uitstappen. Toen hij naar drummer Charlie Watts, die in de ogen van Keith Richards de ‘sleutelfiguur’ van de band is, keek, dacht hij dat die het concert niet zou halen, omdat hij als een oude opa met slechte benen liep.
De dag kon voor de escorte niet stuk, toen als herinnering een shirt met de naam van de tournee ‘Bridges To Babylon’ bij vertrek op de motoren van de agenten was achtergelaten.
Keith Richards had meer oog voor een borrel en liep daar ‘aldoor’ mee in zijn hand rond.
Keith Richards had meer oog voor een borrel en liep daar ‘aldoor’ mee in zijn hand rond. Het beroemde viertal werd opgevangen in het Stadsparkpaviljoen. Er was van alles gedaan om het het viertal naar de zin te maken. Er was een uitgebreide fruittafel klaargezet, maar niemand leek daar oog voor te hebben. Voor Mick Jagger was een trimbaan aangelegd, maar er was nauwelijks een spoor van hem te bekennen. Voor Ron Wood waren slingers opgehangen om te vieren, dat hij een dag eerder jarig was geweest.
Hoewel hij een geheimhoudingscontract had ondertekend, was oud-Groninger Wobbo Hopman niet te beroerd te verklappen, dat zijn passagiers ‘aardige kerels’ waren. Hij verwoordde daarmee de mening van zijn collega-chauffeurs. Hij leerde ze kennen, toen hij achter het stuur zat van één van zijn negen meter lange ‘Lincoln Superstretch Limousine Saint Tropez de Luxe’ met een waarde van toen een half miljoen gulden en Ron Wood vervoerde. Mick Jagger zei niet veel tijdens de rit (Amstel hotel Amsterdam – Stadspark Groningen), zo was hem ingefluisterd.
Hopman liet weten dat hij in zijn ‘limo’ een goed gesprek had kunnen voeren met Ron Wood. Die bleek geïnteresseerd te zijn in de windmolens bij Lelystad, het leven in de stad Groningen en was hij gecharmeerd van het Gasunie-gebouw, de ‘apenrots’.
De opdracht om de ‘Stones’ te vervoeren, verdween bij Hopman niet in de boeken als een hoogtepunt. De politie-escorte was volgens hem wel een belevenis maar met de Amerikaanse generaal Schwarzkopf in België was dat heel andere koek geweest, omdat de route helemaal was ‘schoongeveegd’. Het vervoer van leden van het Koninklijk Huis vond hij het mooist.
Vertegenwoordigers van diverse gereformeerde kerken vlogen elkaar in de haren over de ‘Stones’, die als symbolen van een ‘religie’ worden gezien. En dan niet als de beste, maar als valse profeten. Er werd gebeden, dat de toorn van God het concert in Groningen zou laten mislukken.
Dominee Wigboldus verklaarde dat de ‘Stones’ een negatieve lading op de mensheid uitoefenden en zanger Mick Jagger in wie hij een ‘satanist’ zag de hoofdschuldige was. Het nummer ‘Sympathy For The Devil’ zou het officieuze volkslied van deze satanisten zijn en de liedteksten zouden tegen de geboden van God ingaan. Hij meende dat ‘overspelige seks, gebruik van drugs, rebellie, valse religie en demonie door Jagger werden verheerlijkt.
Hij zag in het concert een ‘invalspoort van kwade machten’. Als lid van een gebedskring voor stad en regio in Groningen meende hij te moeten waarschuwen tegen de bederfelijke krachten van de ‘Stones’, die zouden kunnen leiden tot ‘depressies, stemmen en in het uiterste geval vernietigingsdrang’.
De gereformeerde kerk van dominee Plantinga in Groningen was ook geschrokken van sommige teksten. Hij vond dat als God naar beneden wordt gehaald en de duivel wordt bezongen dat beter gemeden kon worden en christenen elkaar daarop moesten aanspreken. Dominee Wilmink uit Groningen kwam voor de ‘Stones’ op. Hij vond dat mensen die al (voor) oordelen over de (gereformeerde) kerk koesterden zich in hun mening nog eens zagen bevestigd.
Ook vond hij het jammer dat alles over een kam werd geschoren en er geen nuance was gemaakt in de verschillende stromingen binnen de gereformeerde kerk. ‘Bij een kerk horen, is niet meer van deze tijd, dominees die nu nog waarschuwen voor popmuziek kunnen met hun kerkgemeenschap worden bijgezet in een museum voor antieke rariteiten.’ ‘The Rolling Stones’ zijn keurige heren van stand, ja, zelfs “mietjes”.
Volgens de dominee heeft ‘Sympathy For The Devil’ niets te maken met duivelsaanbidding en is het slechts een ironische persiflage. Gevoel voor ironie en humor is niet bij elke predikant een sterk punt. Vergeleken met ‘de echte’ duivelaanbidders in de popmuziek (meestal hard-metal) zijn ‘The Rolling Stones’ keurige heren van stand, ja, zelfs “mietjes”.
Natuurlijk waren en zijn de ‘Stones’ volgens hem niet de braafste jongetjes van de klas. Van ‘sex, drugs rock and roll’ hebben ze proefondervindelijk veel verstand en ze zingen er ook nog eens een keer graag over. En de oude rockers houden dat imago het liefst nog een tijdje in stand. Zo koesteren zij het idee van ‘forever young’ zijn en bij hun fans houden ze zo het heimwee naar de wilde jaren zestig levend en dat alles zorgt er – ‘last, but not least’ – voor, dat de kassa bij de heren blijft door rinkelen… Nee, heiligen zijn ze nooit geweest en dat zullen ze ook nooit worden en dat beseffen ze zelf blijkbaar ook goed: ‘You Never Make A Saint Of Me’, zong Mick Jagger tijdens het concert en het publiek moest hem gelijk geven, want ook wij kennen de heren en dus scandeerden wij vervolgens allemaal luid: “Ojeah, ojeah, o jeah!”
Wij…? Was u er dan ook bij, dominee?
Ja, want ik moest er toch wel bij zijn om te onderzoeken hoeveel gemeenteleden er onder de 75.000 aanwezigen waren. Geloof me het was een hele klus met zoveel volk, maar ik heb heel wat afgedwaalde leden weten op te sporen.’
Broer Chris Jagger verlegde de aandacht naar de ‘Stones’, toen hij in 2012 optrad tijdens het ‘Ondernemersgala’ van VNO-NCW en de vraag was waarom het zo lang heeft geduurd, voordat hij zijn eerste ‘gig’ gaf in Groningen. Chris Jagger en Mick Jagger zijn ieder hun eigen weg gegaan.
Chris Jagger schreef wel mee aan een paar liedjes van de ‘Stones’ op ‘Dirty Work’ en ‘Steel Wheels’. Ook verving hij zijn broer in Slovenië en bij het ‘Stones’ Fans Museum in Duitsland. Mick Jagger zong af en toe op de achtergrond mee op zijn albums en speelde voormalig ‘Stones’-gitarist Mick Taylor als speciale gast mee in zijn band.
Het Groninger Museum heeft al laten weten dat er een aparte zaal wordt ingericht met een Groninger/ Nederlands tintje. Het museum doet dat uit zichzelf. Het management heeft aangegeven dat prima en leuk te vinden. In omvang wordt de tentoonstelling iets kleiner, geactualiseerd, technisch vernieuwd en verrijkt met nog niet eerder uitgestalde objecten.
Wat de keuze ook zal zijn, er is genoeg materiaal vanaf het moment dat de ‘Stones’ op 8 augustus 1964 (De Telegraaf: ‘Import van lelijkers’) voor het eerst Nederland, als startpunt voor hun eerste Europese tournee op het vasteland, binnenvielen.
Na een kwarier veranderde het optreden van in het ‘Kurhaus’ in Scheveningen echter in een ware veldslag, toen honderden uitzinnige fans het podium betraden en werden teruggeslagen door al even uitzinnige politieagenten. De zaal was al begonnen te koken, omdat het voorprogramma te lang duurde dat opgevuld werd met Rudy Bennet & The Ricochets. ‘Het was een grote chaos’, zei Bennet, ‘op een gegeven moment brak de hel los.’
Mick Jagger omschreef de gebeurtenis als de heftigste rel die hij had meegemaakt. Hij was vooral ontdaan door het woeste optreden van de politie. De knokploeg van organisator Paul Acket was door gekte bevangen.
Stoelzittingen en armleuningen vlogen rond, jongeren werden de zaal ingesmeten en belandden op de hoofden van andere bezoekers. De bereden politie reed doldwaas de bloedige zaal in, terwijl een fan te grazen werd genomen door twintig agenten.
Eén ding was duidelijk, de ‘Stones’ hadden de tijd veranderd.
Voor hen waren ‘The Beatles’ al voorbijgekomen op 6 juni 1964 die een zegetocht hielden in Amsterdam op een rondvaartboot als ‘triomf van de beat’. Mick Jagger zag toen hij in de ‘Rock and Roll Hall Of Fame’ werd opgenomen ‘The Beatles’ in de beginjaren als een vierkoppig monster.
Toen hij ze tijdens zijn optreden in de zaal zag staan, viel hem de lange leren jassen op en wilde hij er net zo één hebben. Wat Nederland betrof, was het verhaal dat de ‘Stones’ een ‘tering herrie’ met zich meebrachten, ze ‘ruig, onfatsoenlijk, hard en heftig’, waren en met hun song ‘It’s All Over Now’ het ‘Geluid van de Toekomst’ inluidde en het licht op groen zette voor een ‘permanente guerrilla van de jeugd tegen de slovende, zeurende en verstofte wereld van de volwassenen’. Wetenschap en commercie ontfermden zich vervolgens over de popmuziek.
De ‘Stones’ was in 1981 de eerste popgroep die zich voor een miljoen dollar liet sponsoren door een producent van parfum, Quintessence. Budweiser, Sony, Pepsi en Nationale Nederlanden sloten zich bij het ‘Stones’-circus aan. Incidenten en conflicten bleven de ‘Stones ook in het buitenland achtervolgen.
In 1969 werd tijdens het Altamont Free Concert in Tracy, Californië, met driehonderdduizend mensen de 18-jarige medicijnstudent Meredith Hunter vermoord door de Hells Angels. Hij was neergestoken toen hij een ongeladen revolver liet zien.
De motorbende was ingeschakeld, omdat de eigen beveiliging de controle over de massa kwijtraakte. De ‘Stones’ en ‘Grateful Dead’ hadden eerder een beroep gedaan op de motorbende. Voor hun medewerking kregen ze een waardebon van vijfhonderd dollar voor bier.
Drugsgebruik onder het publiek zorgde voor een onrustige stemming. Dat werd erger toen de ‘Hells Angels’ met hun auto’s dwars door het publiek reden en die voor het podium parkeerden. Marty Balin van ‘Jefferson Airplane’ kreeg een paar rake klappen met als gevolg dat ‘Gratful Dead’ weigerde nog op te treden.
Toen de ‘Stones’ aan de beurt waren, ging het helemaal mis. Meredith Hunter was onder invloed en werd bij herhaling gemolesteerd door de ‘Hells Angels’, toen hij het podium probeerde op te komen. Hij liet een ongeladen revolver zien, waarop Alan Passaror van de ‘Hells Angels’ hem met een dolk neerstak.
Erna mishandelde hij Meredith en liet hem voor dood achter. De jongeman stierf op de plaats waar hij lag en zou nog hebben gezegd: ‘Ik wilde je niet neerschieten.’
Die dag stierven overigens nog drie andere mensen. Twee werden slapend overreden, de derde verdronk in het irrigatiekanaal. Er werden op die gedenkwaardige dag vier baby’s geboren. De ‘Hells Angels’ bonden wat in na de dood van Meredith. De ‘Stones’ stonden niet lekker op het podium, maar maakten hun set, bizar genoeg toen de jongeman aan het eind van zijn leven kwam, toch af.
Deskundigen vonden het hun beste optreden ooit. De moord op de student is opgenomen in de documentaire ‘Gimme Shelter’ uit 2008 van de ‘Stones’ die het gelijknamige lied daarvoor beschikbaar stelden. De korte film van de Amerikaanse acteur en regisseur Ben Affleck was gemaakt om drieëntwintig miljoen dollar op te halen voor hulp aan de ongeveer 250.000 vluchtelingen in het oosten van Congo, die verlegen zaten om schoon water en noodhulp.
Het drama wordt niet alleen als eindpunt van het hippietijdperk met ‘vrede, liefde een begrip’ en de ‘Golden sixties’ gezien, maar ook als link met de gewelddadige punkcultuur. De rechter achtte Passaro niet schuldig aan de moord, omdat hij zou hebben gehandeld vanuit zelfverdediging. Zijn lijk werd in 1985 opgevist uit een kanaal in een afgelegen natuurgebied.
De ‘Hells Angels’ waren nog niet klaar met Mick Jagger. Ze waren boos omdat hij hem niet weer wilde inschakelden voor de beveiliging. Dat beweerde althans documentairemaker Tom Mangold in ‘The Sunday Times’.
Hij ontmoette FBI-agent Mark Young die hem vertelde over de moordplannen van de motorbende op Jagger in zijn huis op Long Island bij New York. De leden wilden het huis vanuit zee bestormen, maar kwamen in een storm terecht en sloegen overboord. De plannen verdwenen daarmee in het water.
Het sociale gezicht van ‘The Rolling Stones’ vertaalde zich verder nog in onder meer in hun bijdrage aan de benefietconcert ‘Live Aid’ met een opbrengst van 245 miljoen dollar voor het bestrijden van de hongersnood in Ethiopië en het steunen van twee goede doelen in Nijmegen. De stad kreeg € 25.000, – als dank voor de goede samenwerking, organisatie en communicatie tijdens de concerten in 1995 waar in twee dagen 150.000 liefhebbers op afkwamen en die een verkeerschaos veroorzaakten.
BN De Stem wist in 2014 te vertellen dat de ‘Stones’ voor de 37ste keer in Nederland optraden, toen ze waren geboekt voor ‘Pinkpop’ en organisator Jan Smeets daarvoor drie miljoen euro op tafel had moeten leggen. Ze sloten de eerste dag af met bijna twee uur hun classics ten gehore te brengen. Tienduizenden fans waren daarvoor naar Landgraaf gekomen. Het optreden was in een recordtijd uitverkocht.
Ondanks gezondheidsklachten, onderlinge ergernissen, zakelijke beslommeringen, ruzie en sores in privélevens leiden de ‘Stones’ met hard werken en een hartelijk dank aan het Nederlands belastingstelsel een luxeleventje.
Het Laatste Nieuws in België bericht, dat het vermogen van Mick Jagger, die in de jaren zestig zijn eerste kunsten binnenskamers vertoonde op het lied ‘La Bamba’ van de Mexicaanse Elvis Presley, Ritchie Valens, in 2019 wordt geschat op € 319.000.000, – Zijn vermogen is met € 17.000.000, – gestegen. Hij staat op de vijfde plaats van rijkste Britse artiesten.
Zijn vriend uit zijn peutertijd (vier jaar) Keith Richards (‘We zijn niet te scheiden van elkaar, nadat we elkaar hebben ontmoet in een zandput’) staat met € 302.000.000, – op de zesde plaats. Zijn vermogen is eveneens met € 17.000.000, – toegenomen.
Charlie Watts staat op de twintigste plek met € 180.000.000, -. Ook hij zag een stijging van € 17.000.000, -.
Ron Wood staat op zesendertigste plek met € 90.000.000.-. Zijn vermogen steeg met € 12.000.000, -.
Sir Paul McCartney van ‘The Beatles’ staat eenzaam op de eerste plaats blijkt 1,2 miljard euro waard te zijn.
Het Groninger Museum is druk bezig met de voorbereidingen voor de expositie. Karina Smrkovsky (Hoofd Communicatie) reageert op de vragen als volgt:
Kunt u misschien kort aangeven hoe het met het Groninger Museum gaat?
‘Het gaat naar omstandigheden op dit moment goed met het museum. Door de Coronamaatregelen moesten we in het voorjaar 11 weken dicht en hadden we in juni een heel mager aantal bezoekers. Sinds juli trekt dit gelukkig weer aan en zitten we op een gemiddeld niveau aan bezoekers voor deze weken. Aan het eind van het jaar zullen we echter wel negatieve cijfers moeten schrijven naar verwachting.’
En wat de invloed van Covid-19 op de dagelijkse gang van zaken is geweest?
‘We werken noodgedwongen met tijdsloten en mogen slechts een beperkt aantal mensen per uur naar binnen laten. Bezoekers kopen hun tickets vooraf online. Ook vragen we van mensen om op bepaalde plekken een bepaalde route te lopen in het museum.’
‘The Rolling Stones’- expositie gaat in november gewoon door. Is er al meer bekend over de opening en wie dat zal opluisteren en kunt u zeggen of er nog aanpassingen zijn geweest in de expositie?
‘Op dit moment bekijken we de opties voor de openingsweek. De opening zal minder groot aangepakt worden dan we doorgaans doen bij het museum, er is simpelweg minder plek voor mensen op anderhalf meter van elkaar. We zoeken nu dus uit wat de alternatieven zijn. We weten nog niet of en wie de opening zal opluisteren.’
Verwacht u nog een even grote belangstelling als voor de pandemie en worden er bijzondere maatregelen getroffen om de toeloop te verwerken?
‘Er zijn geen grote muziekevenementen dus wij verwachten wel dat het publiek zin heeft om de tentoonstelling over ‘The Rolling Stones’ in het museum te bekijken. We verwachten wel dat de belangstelling groot zal zijn. Om de toeloop aan te kunnen zullen we blijven werken met tijdsloten en onze openingstijden verruimen waarbij we zeer waarschijnlijk 7 dagen per week open zullen zijn en ook in de avonden open zullen gaan.’
De middenstand in Groningen kijkt uit naar de tentoonstelling van ‘The Rolling Stones -Unzipped’. En in het bijzonder Sem van Gelder (71) van ‘Swingmaster’, de ‘oudste platenbaas’ in de stad. Ruim veertig jaar zit hij in het vak.
Toen hij zeventien jaar oud was, kwam zijn vader thuis met een stapeltje jukebox-singeltjes. ‘We hadden een pick-upje in zo’n oud radiomeubel en daar zat de ‘Stones tussen, ‘It’s All Over Now’. Toen wist ik nog niet wat blues was, maar dat knalde er zo hard in, dat op een gegeven moment wist ik dat dat mijn muziek was. Echt waar, me jonge. Wat een verhaal, niet?’
Over de muzieksoort zegt hij: ‘De ‘Stones‘ is geen ‘rock and roll‘. Dat was een bandje dat blues speelde. Dat vonden ze fantastisch. Op hun eerste lp staan alleen maar covers van grote blues muzikanten, zoals Slim Harpo en Jimmy Reed. ‘It’s All Over Now’ is van Bobby Womack.
Het zijn vaak liefdesliedjes, maar dat is met alle groepen wel zo. Het zijn altijd de vrouwen die schuldig zijn en de mannen achterlaten met een gebroken hart.
Maar er zijn ook wel politieke statements gedaan. Het werd algauw een zakenband van goede zakenmensen, dat hebben ze goed gespeeld. Verschil tussen hen en ‘The Beatles’ is dat ‘The Beatles’ al heel snel zijn gestopt als optredende band en meer een studioband is geworden.
Ik heb een hele tijd gehad dat ik dacht dat ze niet echt konden spelen, eigenlijk totdat ze hun afscheidsconcert gaven op het dak van het gebouw van ‘Apple Records’ in Londen en iedereen stond te kijken wat dat was en toen bleek dat ze wel konden spelen, ook goed konden spelen.’ ‘Paint It Black’ is naar zijn mening heel knap gedaan. ‘Dat nummer loopt wel. Ik luister altijd naar teksten, weet je dat een hele hoop mensen dat niet doen?
De ‘Stones’ hebben ook een hele slechte periode gehad. ‘Get Of My Of My Cloud’ en ‘As Tears Goes By’ van Marianne Faithfull vind ik niks. En ‘19th Nervous Breakdown’, toen zaten ze even helemaal niet goed, dan zit je in de zeventiger jaren.’
‘Sticky Fingers’ klinkt hem beter in de oren. De hoes met de rits erop vindt hij schitterend. ‘Het is heel gek. Ze hebben zelf nummers kunnen schrijven, maar op een gegeven moment wilde dat helemaal niet meer. Ze hebben daarna nooit meer echt een hit gehad. Ze teren op hun oude repertoire.
Eerst speelden ze gewoon als band met een man of vijf zes en toen werd het een heel spektakel met backing vocalisten erbij en showdecors dat bij het publiek aansloeg.’
Sem van Gelder hoopt het nog een beetje druk te krijgen in zijn winkel met zo’n 25.000 vinylplaten en cd’s en trekt een parallel met de overleden Davie Bowie. ‘Dat was onvoorstelbaar. Er kwamen zoveel mensen van mijn leeftijd. Die kwamen nog even kijken. Dat waren allemaal bejaarde mensen van tussen de zestig en zeventig jaar. Ze kwamen met z’n tweeën, drieën, grijs natuurlijk, met een rugzakje om de schouders, kwamen ze naar David Bowie en die deden ook de platenzaak in Groningen aan. Het was helemaal mooi toen die tentoonstelling werd verlengd. Dat was dikke mik voor mij. Dat gaat met die ‘Stones’ ook gebeuren.
Conclusie: De ‘Stones’ naar wie de NASA een rollende steen over een afstand van een meter op Mars heeft vernoemd, blijven ondanks de zwarte bladzijden onverstoorbaar successen boeken. Ze lijken niet door de tijd te kunnen worden ingehaald en hebben de generatiekloof weten te overbruggen.
Groningen wordt opnieuw toegevoegd aan hun curriculum vitae met een reis door hun verleden in een gebouw dat volgens burgemeester Peter den Oudsten voor de helsdeuren is weggesleept. (Bron: Het Feestpakket, Groninger Museum 25 jaar)
Groningen verkeert in blijde verwachting. Mick Jagger wist het al in 1999 toen hij tijdens zijn concert zei: ‘Iet ies fantastisch om in Groningèn tu sein’.
En zo is het!
De ‘Stones’ (‘Iet ies fantastisch om in Groningèn tu sein’) en Nederland (1)
