“Start de band maar!” Zonder naar de hals van zijn gitaar te kijken, begint hij te spelen. Geconcentreerd, toegewijd, precies. Hij zit er helemaal in.
Een paar minuten later schuift hij de koptelefoon opzij, haalt een paar keer diep adem en kijkt in de richting van de controlekamer. “Ja, volgens mij is het zo goed.”
Hij klinkt verlegen, maar twijfelt niet. Een paar blikken op het papier waren voor hem genoeg, om het tokkelpartijtje vloeiend te spelen. Er zaten minimale tempo-wisselingen in, die hij overtuigend en smaakvol oploste. Zijn akoestische gitaar was perfect in tune. Je kon de boventonen gewoon horen zingen. Alles raak, in één keer. Wát een muzikant.
Werk
Even later, wanneer de technicus en de producer de opname nog even hebben nagelopen, drinken ze samen een kop koffie en geven ze elkaar tevreden een hand. Erik heeft zijn gitaar al ingepakt en staat op het punt te vertrekken, wanneer de producer hem aanschiet.
“Oh ja! Wat hadden we ook alweer afgesproken qua prijs?”
“Ik vraag altijd 250 ex.” zegt Erik schuchter, “is dat oké?”
“Jaah, voor een hele sessie!?” zegt de producer, “Maar je was in tien minuten klaar. Het was heel weinig werk. Dan ga ik toch niet het volle pond betalen?”
Dus tijd is geld?
Erik klapt dicht. Hoe moet je iemand uitleggen dat je er tien, twintig jaar over doet om te rijpen als muzikant.
Dat je zo snel kunt werken omdát je heel veel dingen tegelijk overziet. Dat je voor jezelf de lat zó hoog legt, dat je het graag in één keer wilt kunnen. Dat je daarop getraind bent. Dat muziek maken niet hetzelfde soort werk is als het vervangen van een afvoerpijp.
Ja, in wat voor wereld zouden we leven, wanneer musici dezelfde uurtarieven hadden als bijvoorbeeld loodgieters? Met voorrijkosten, nachttarieven en alles.
De verhouding tussen tijd en geld betekent toch niet dat je een ander, die veel langer doet over hetzelfde werk, veel meer zou moeten betalen?
Waarde
Het verhaal van Erik is waargebeurd en exemplarisch.
Het legt op een pijnlijke manier bloot dat het een absurde vergelijking is om iemand, die veel langer doet over hetzelfde werk, dan veel meer te betalen.
Het gaat niet om het bedrag. Het gaat om de manier waaróp. Om het idee van waarde, dat erachter zit. Of beter gezegd: wat er bij deze meneer blijkbaar niet achter zit.
De relatie die je hebt met je opdrachtgever staat voorop. Je bent als muzikant blij dat je wordt gevraagd en je wilt mensen te vriend houden.
Bovendien ga je er vanuit dat de mensen die jou vragen, jouw kwaliteiten op waarde schatten. Dat je over zulke dingen niet in discussie hoeft. Dat je niet over je tarief hoeft te zeuren.
De werkelijkheid is dat sommige opdrachtgevers niet ‘normaal’ willen betalen voor iets wat ‘maar weinig werk’ lijkt.
Je kunt onderhandelen wat je wilt. Maar ze houden hun poot stijf. Ze zijn bang dat ze worden belazerd. Ze vinden dat ze het zich kunnen permitteren. En dus gaat het zo. En de volgende keer weer.
Niemand die hen corrigeert.
Talent
Supermuzikanten zoals Erik, die naast zijn muzikale vaardigheden niet zo getraind is op assertiviteit, vragen zich af hoe ze hiermee moeten omgaan. En slagen daar niet in. Ze worden omver geluld. Door mensen die het verschil niet kennen tussen tijd en geld.
De muziekbusiness zit vol met vage lui, praatjesmakers en andere goudzoekers die langer voor de gezichtsbruiner hebben gezeten dan in de schoolbanken.
In de muziek zijn we het gewend, we kunnen ze hebben. Nederland is klein, mafkezen vallen gauw door de mand. Maar achter de schermen gebeuren dit soort gekke dingen.
Ambacht
Wanneer ik dit verhaal vertel, krijg ik bijval uit alle hoeken en gaten van het landschap der zelfstandig ondernemers. Fotografen, ontwerpers, schrijvers, reclamemensen.
Natuurlijk zijn gebeurtenissen als deze wederkerig van aard. Natuurlijk moeten kleine zelfstandigen hiervoor waken en ervan leren. Het benoemen en in gesprek gaan. Assertief zijn en het niet laten gebeuren. Maar hoe je met elkaar omgaat, hoe je omgaat met het talent om je heen, dat is een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Het gesprek daarover mag in alle openheid worden gevoerd.
Noem het kunst, noem het een uit de hand gelopen hobby. Maar soms is muziekmaken ook gewoon een ambacht. In het geval van Erik: een levenswerk. Met hem voeren dagelijks duizenden creatieven een stille strijd, om ooit op waarde te worden geschat.
