Zeer overtuigend werd ze door haar eigen inwoners weggestemd. Zo leek het althans. Op liefst 95 procent van de biljetten stond het aftreden van Hanna Gronkiewicz-Waltz aangekruist, het afscheid van de burgermoeder van Warschau was in zicht.
Toch mag ze blijven zitten. De opkomst bij het referendum was met 26 procent dusdanig laag dat het ongeldig moest worden verklaard. Ten minste 29 procent van de kiesgerechtigde inwoners van Warschau had naar de stembus moeten gaan.
Overwinning
De merkwaardige gang van zaken in de Poolse hoofdstad is stiekem een overwinning voor premier Donald Tusk. Ten eerste omdat Gronkiewicz-Waltz vicevoorzitter is van zijn Burgerplatform, en daarmee een zeer gewichtige partijgenoot. Daarnaast geldt zij zelfs als een mogelijke opvolger van Tusk, mocht hij toch de ambitie kwijtraken om in 2015 voor een derde termijn als premier op te gaan.
Maar het meeste vertrouwen zal Tusk halen uit het feit dat hij de Warschause bevolking wist te mobiliseren. De premier begreep dat het referendum ongeldig kon worden verklaard bij een tegenvallende opkomst en riep daarom de inwoners van de hoofdstad op om op zondag thuis te blijven. Daar gaf men – ook omdat lang niet iedereen problemen heeft met de sinds 2006 zittende burgermoeder – in grote mate gehoor aan.
Tanend gezag
Zijn aartsrivaal, oppositieleider Jaroslaw Kaczynski, was één van de initiatiefnemers van het referendum, wetende dat hij Tusk en zijn regeringspartij in het hart had kunnen raken. Kaczynski rook bloed, omdat het gezag van het Burgerplatform tanende is. Voor het eerst sinds lange tijd bezet het Burgerplatform niet meer de eerste plaats in de peilingen, voorlopig afgetroefd door Kaczynski's Recht & Rechtvaardigheid.
Na zes vette jaren dreigt (nog steeds) een magere zevende op komst te zijn voor Tusk.
Na zes bijna vlekkeloze jaren aan de top, waarin Polen gevrijwaard bleef van de gevolgen van financiële crises, zit de regeringspartij sinds de zomer in de hoek waar de klappen vallen. Vakbonden die uit overleg met het kabinet stappen omwille van gewijzigde arbeidsvoorwaarden en een pensioenstelsel dat hervormd wordt zorgde voor groot ongenoegen onder de bevolking. Mensen gingen vorige maand uit protest massaal de straat op en zelfs de banier van Solidariteit werd weer getoond.
Tel daarbij op dat de coalitie (samen met de Boerenpartij) de enorme exodus van jonge Polen naar het buitenland niet weet te stoppen, economische cijfers tegenvallen en dat interne brandjes tot het verlies aan partij- en coalitiesteun heeft geleid, en er ontstaat flink wat munitie voor de oppositie om mee te schieten. Na zes vette jaren dreigt (nog steeds) een magere zevende op komst te zijn voor Tusk, de langstzittende premier van Polen sinds de onttrekking aan het communisme. Het gedwongen aftreden van Gronkiewicz-Waltz had hem zeker niet geholpen.
Het gedwongen aftreden van Gronkiewicz-Waltz had de Poolse premier zeker niet geholpen
Houdini-act
En dus kan de truc van Tusk zo maar een houdini-act zijn. Stonden er vier weken geleden nog meer dan honderdduizend mensen in de hoofdstad tegen zijn beleid te demonstreren, nu weet de Poolse premier persoonlijk te voorkomen dat een kopstuk van zijn partij sneuvelt. Daarmee bevestigt Tusk, baas van het Burgerplatform, toch het electoraat van Warschau voor zich te kunnen winnen. Nu de rest van het land nog.
