Twee weken geleden meldde de Heuvelrugse wethouder Veldhuizen het voornemen een boerderij naast de A12 en de zeven bijbehorende hectares te verkopen aan landgoed De Reehorst. Daarmee bracht hij een lang, duur en geheimzinnig participatieproject -met enerzijds inwoners en anderzijds ondernemers- over de toekomst van deze A1-locatie tot een abrupt einde.
'Ik moest kiezen tussen twee kwaaien, en heb gekozen voor het minste kwaad,' verdedigde Veldhuizen, een voormalig agrarier, zijn beslissing. In het kort: niet ver van de te verkopen boederij start een infraproject dat al tientallen jaren wacht op realisatie en waarmee ruim €175 miljoen gemoeid is: een tunnel onder het spoor en een gloednieuw station Driebergen-Zeist. Het moet het meest duurzame station van Nederland worden.
Probleem is dat voor dat project een strookje grond nodig is, nu nog in eigendom van het pal naast het station gelegen landgoed De Reehorst. Dat is een door verkeersaders ingesloten driehoek; een groene oase, met een waaier aan antroposofische onderneminkjes en een oud landhuis. In 2011 redde Triodosbank het landgoed, dat in grote financiele moeilijkheden verkeerde. Onder voorwaarde dat Triodos het mocht kopen en er een nieuw kantoor op mag bouwen. Triodosdirecteur Matthijs Bierman wees op de symboliek: de bank is in 1980 opgericht op dezelfde plek.
Het kantoor mag gebouwd van provincie Utrecht en gemeente Utrechtse Heuvelrug, die hier samen over de bestemmingsplannen gaan. Maar dan moet Reehorst -in casu Triodos- wel meewerken aan het infraproject. Geen probleem, zegt Triodos op zijn beurt, mits het landgoed een nieuwe inrit krijgt, want het verliest door dat infraproject al haar inritten. Die inrit bestaat al, het is de inrit die ook nu al wordt gedeeld door landgoed en de boerderij die door het leven gaat als Hoofdstraat26. 'Het gaat het dus alleen om de ontsluitingsweg over Hoofdstraat 26 en niet om het gehele perceel,' zegt Triodoswoordvoerder Sietske Oud.
En toch verkoopt wethouder Veldhuizen alle zeven hectares van boerderij Hoofdstraat 26. Ik moet wel, zegt Veldhuizen: 'We hebben er lang over onderhandeld, maar Reehorst neemt geen genoegen met alleen recht van overpad. Wij hebben voorgesteld dat om te draaien, zij eigenaar en wij recht van overpad, anders kan ik Hoofdstraat 26 niet meer verkopen. Maar dat weigeren ze. Dat is de reden dat ik de boerderij en alle grond aan hen verkoop,' aldus Veldhuizen. 'Noodgedwongen ja. Anders moet ik een langdurig en heel vervelend onteigeningstraject in.'
Volgens bestuurslid Peter Vullers van stichting De Reehorst is dat niet helemaal juist. 'Voor ons is voorwaarde geweest dat wij gecompenseerd worden met tenminste één volledig gelijkwaardige toegang, zonder beperking. Wel hebben wij aangegeven bereid te zijn het bestaande extensieve verkeer voor de boerderij aan H 26 te willen toestaan.'
Boerderij blijft boerderij
Eigenlijk is bestuurlijk Heuvelrug wel tevreden met de verkoop aan Reehorst/Triodos. De boerderij werd anderhalf decennium geleden 'om strategische redenen' aangekocht door de gemeente Driebergen, rechtsvoorganger van fusiegemeente Heuvelrug. Die strategische redenen bestonden eruit te voorkomen dat de boerderij en omliggende akkers -goed in het zicht en pal naast de afrit van de A12, dus een heuse A1-locatie- ten prooi zou vallen aan een McDonalds, Hornbach of Intratuin en 'de poort naar de Heuvelrug' zou ontsieren.
Nu het gebied in handen komt van de groene bank Triodos lijkt dat voorkomen. Triodos zegt de boerderij en zeven hectares akkers te willen integreren in het landgoed, waar het oorspronkelijk ook deel van uitmaakte. De boerderij blijft de boerderij en er komt een wildcorridor op het landgoed, dat deels in de EHS ligt. De door een handvol inwoners opgestelde groene randvoorwaarden in de koopakte geven de laatste garantie.
En toch heeft de Heuvelrug een wrange smaak in de mond, vanwege de schimmige onderhandelingen met onduidelijke partijen. Zo blijft wethouder Veldhuizen volhouden slechts zaken te doen met stichting De Reehorst, en niet met Triodosbank, terwijl de bank komend voorjaar ook de jure eigenaar wordt van de Reehorst, waar het al decennia innig mee vervlochten is. Veldhuizen, op besliste toon: 'Wij verkopen aan de Reehorst en niet aan Triodos. Want als de Reehorst morgen van bank verandert, zouden we dan plotseling moeten verkopen aan Rabobank of ABN/AMRO?'
Andere kandidaatkopers zijn ronduit woedend over de verkoop, omdat bank noch stichting deelnemer was aan het participatietraject rond Hoofdstraat 26. Daar dunde een groep van veertig 'initiatiefnemers' uit tot zeven, acht serieuze kandidaatkopers. Alleen zij zouden in aanmerking komen voor de koop, zo werd hen beloofd. 'U zegt dat u gechanteerd wordt door de Reehorst, daar komt het op neer,' concludeert Rik Wesseling, een van de deelnemers van een agrarisch consortium dat een vergistingsinstallatie wil bouwen op H26.
Wethouder Veldhuizen zegt die woede te kunnen begrijpen. 'Ik heb er zelf ook een grondige hekel aan als tijdens de wedstrijd de regels veranderen en dat heb ik gedaan. Ik heb de regels veranderd en geprobeerd uit te leggen waarom; namelijk omdat ik ook verantwoordelijk ben voor het infraproject, dat anders vertraging oploopt. Dat zou bijzonder vervelend in de papieren gaan lopen.'
Dat Veldhuizen publiekelijk en uitgebreid door het stof ging is voor agrarier Walter Roubos, een andere deelnemer van het vergistingsproject, onvoldoende. Hij wil meer genoegdoening dan louter verbaal. 'Uiteindelijk gaat het net als bij de FIFA en is de koop allang gesloten. Maar als de wethouder de regels verandert op een manier die niet past, kost hem dat wel zijn kop.'
Onrechtmatig
Andere partijen -Abbing, Intratuin en consortia van financiers, ambachtslieden en projectontwikkelaars- uiten zich minder uitgesproken en niet publiekelijk, maar zeggen achter de schermen een juridisch gevecht voor te bereiden met de gemeente, die onrechtmatig te werk zou zijn gegaan.
Wethouder Veldhuizen denkt niet dat zij een kans maken. 'Het leek misschien alsof de sky the limit was maar meer dan meedenken is nooit gevraagd. Al het andere is eigen initiatief en eigen verantwoordelijkheid. Als voormalig ondernemer weet ik dat de kosten voor de baat uitgaan. Ze hadden ook zelf de randvoorwaarden er alvast naast kunnen leggen, bepaalde conclusies kunnen trekken. Dan hadden ze gezien dat niet alles kan.'
Of er daadwekelijk rechtszaken zullen komen is de vraag. Erg waarschijnlijk is wel de imagoschade voor de gemeente Heuvelrug, zegt Erik van Buuren, die het project Buitenplaats A12 inzond als kandidaat-koper. Volgens Van Buuren moet er 'iets van genoegdoening' komen. 'Anders houd je alleen maar super gefrustreerde ondernemers over die hun vertrouwen in de overheid verder zien dalen. Dit heeft gewoon gevolgen voor het aanzien van de gemeente.'
Dat beaamt Jan Broekgaarden, een consultant die in zijn vrije tijd de gemeente Heuvelrug adviseert hoe de kloof met burgers en ondernemers te dichten. 'Ineens krijg je te horen dat je buitenspel wordt gezet. Ik ben diep teleurgesteld, het is een typisch voorbeeld hoe participatie niet moet. Mensen die hier ontzettend veel tijd en moeite hebben ingestoken worden hier gewoon voor schut gezet. Het is om te huilen, en het heeft nog een hoop geld gekost ook. Ik vind het diep triest.'
Lees als je wilt ook de voorgeschiedenis:
Stichting: Reehorst geen stroman van Triodosbank
Kandidaatkopers H26 boos over onderhandse verkoop
Heuvelrug verkoopt H26 aan Triodos
Snelwegboerderij H26 moet wel wat opbrengen
Niet iedereen welkom bij geheime participatie H26
Snelwegboerderij H26 wordt geen landgoed maar parkeerplaats, bouwput en bezinkbassin
Homan: Triodos moet parkeren op H26
Triodos wil helemaal geen parkeergarage op H26
H26 tot 2017 parkeerplaats politiedienst LE. Vanaf 2017 parkeerplaats Triodos
D66: geen parkeergarage op H26
Akker H26 voorlopig naar Prorail
Triodos kandidaat-koper H26
Nog dertig kandidaten over voor H26;UPDATED
Weer nieuw plan voor H26: Slowfood langs A12
H26 wordt parkeerplaats en ingang Triodosbank
Landelijke politie -tijdelijk- naar snelwegboerderij H26
Snelwegduin: prachtig, maar moeilijk haalbaar.
Wethouder wil duurzaamheidspark
