Als je het vraagt aan de mannen die er deel van uitmaken, doen ze vaak pogingen om vrouwen op te hemelen. Zo ook de Italiaanse priester Franco Sgrilli, die ik sprak. ‘Jezus was weg van vrouwen en zelfs van prostituees’ zegt hij (zich er niet van bewust dat die directe associatie geen compliment is) ‘en Maria was belangrijker voor Jezus dan zijn apostelen. Het is nooit de bedoeling van Jezus geweest om iedereen gelijk te behandelen.’
De moderne priester Don Franco Sgrilli heeft 675 vrienden op Facebook en organiseert veel activiteiten voor jongeren in de parochie van Limite, in de buurt van Florence. ‘Voor Jezus zijn vrouwen erg belangrijk. Na Maria is de prostituee Maria Magdalena voor hem de belangrijkste vrouw. Hij vergeeft haar zonden en straft haar niet.’
Vreemdgaan
Volgens Don Franco hangt Jezus geen hoogdravende theorieën aan en gaat het hem in eerst instantie om de personen en pas daarna om de regels. Hij noemt het voorbeeld uit de bijbel van de vrouw die was betrapt op vreemdgaan en de menigte die al klaar stond om haar te stenigen. Jezus zei toen: ‘Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen.’ Tegen de vrouw zei hij alleen: ‘Doe dat vanaf nu niet meer.’
‘Jezus ging meer om met bedelaars dan met rijken en meer met prostituees dan met priesters. De kerk vindt het noodzakelijk om terug te keren naar de oorsprong, naar hoe Jezus het bedacht heeft. Vrouwen mogen geen gewijde ambten bekleden in de kerk omdat Jezus dat zo niet gewild heeft. Het lag niet in zijn bedoeling dat vrouwen volledig zouden deelnemen aan wat mannen doen.’
‘Zaken blijven natuurlijk in ontwikkeling en kunnen veranderen. Er zijn sindsdien wel nieuwe manieren waarop de vrouw mag deelnemen aan het werkende leven. Buiten de kerk mogen vrouwen hoge posities bekleden. Zo is de directeur van de Vaticaanse musea een vrouw. Ook het hoofd van de Vaticaanse universiteit is een vrouw. En de woordvoerder van de paus is een vrouw.’
Goddelijke opdracht
Waarom vrouwen buiten de kerk wel mogen doen waar ze binnen de kerk kennelijk niet voor bedoeld zijn, wordt mij niet echt duidelijk. En ook niet waarom vrouwen bepaalde taken binnen de katholieke kerk niet mogen uitvoeren en binnen andere kerken weer wel. Nederlands’ bekendste priester Antoine Bodar zei daar een paar jaar geleden in een interview over: ‘De vrouw heeft nu eenmaal andere taken dan de man. Zoals de man geen kinderen kan krijgen, zo kan de vrouw geen priester worden.’
Don Franco zegt, als ik hem vraag naar het verschil met andere kerken: ‘Het klopt dat in de anglicaanse kerk niet de paus, maar een vrouw aan het hoofd staat, de koningin van Engeland. En dat vrouwen daar wel priester en bisschop mogen worden. Maar we moeten ons realiseren dat we een heel belangrijk moment beleven. Het evangelie verdeelt niet, maar brengt mensen juist bij elkaar. Katholieken, anglicanen, protestanten en wellicht ook moslims: gezamenlijk moeten we de natuur beschermen. Gezamenlijk hebben we een Goddelijke opdracht om het voortbestaan van de wereld, het klimaat, te beschermen. Dat is een enorme verantwoordelijkheid die we als gelovigen samen moeten oppakken. Mannen en vrouwen.’
Het celibaat
Don Franco vindt dat we terug moeten naar de tijd waarin Jezus leefde, om te kunnen begrijpen waarom vrouwen anders behandeld moeten worden dan mannen. Gevraagd naar zijn mening over het celibaat, blijkt die meer van deze tijd te zijn: ‘Het celibaat is ongeveer duizend jaar geleden ingesteld, daarvoor mochten priesters, bisschoppen en zelfs de paus gewoon trouwen. Het is ingesteld om te voorkomen dat de rijkdom van de katholieke kerk verloren zou gaan doordat priesters hun erfenissen aan hun nageslacht nalieten. Dat lijkt me nogal achterhaald, het celibaat mag van mij worden afgeschaft. Het is een kwestie van tijd, want het dient nergens meer toe. Je kunt het ook op een andere manier regelen dat geld van de kerk niet naar nageslacht van priesters gaat. Er zijn overigens ook priesters die gewoon een relatie hebben, ik heb daar niks op tegen.’
Als ik hem vraag naar een mogelijke relatie tussen het celibaat en de omvang van seksueel kindermisbruik in de katholieke kerk, schrikt hij een beetje. ‘Eerlijk gezegd heb ik daar nog nooit bij stilgestaan… Ik vind het in elk geval belangrijk dat erover gepraat wordt en dat het niet, zoals vaak gebeurd is, toegedekt en verzwegen wordt. Pedofilie komt helaas overal voor. Dat er een relatie zou kunnen zijn tussen de mate waarin seksueel kindermisbruik voorkomt in de katholieke kerk vergeleken met andere kerken zonder celibaat, daar moet ik eens over nadenken.’
Ophemelen
Vooralsnog is het celibaat niet afgeschaft en stelt de katholieke kerk zich, bij monde van de paus, op het standpunt dat het priesterambt nooit zal worden opengesteld voor vrouwen, omdat de kerk die bevoegdheid simpelweg niet zou hebben. De paus heeft vorig jaar een commissie ingesteld om de mogelijkheden nog eens te onderzoeken, maar die kwam uit op deze aloude conclusie.
Kortgeleden zei paus Franciscus dat ‘vrouwen er niet zijn om af te wassen maar dat ze voor harmonie zorgen’. Don Franco vindt dat een mooi compliment. En hij niet alleen, want het filmpje met deze woorden van de paus werd door Italiaanse mannen en vrouwen veelvuldig gedeeld op sociale media.
Al dan niet geslaagde pogingen om vrouwen op te hemelen, lijken een strategie te zijn van mannen in katholieke ambten om vrouwen gunstig te stemmen. Zo zei de paus: ‘Het vrouwelijk genie is nodig op die niveau’s waar belangrijke beslissingen worden genomen.’ Maar toen hem door een journaliste gevraagd werd of hij vrouwen een structureel grotere rol wilde geven in het Vaticaan zei hij: ‘Nou, priesters staan vaak onder het gezag van de huishoudster.’
Het vrouwbeeld van mannen in katholieke ambten pakt niet onverdeeld gunstig uit. ‘Open-minded’ ideeën als afschaffing van het celibaat en samenwerking tussen alle geloven om het klimaat te beschermen, staan tegenover gesloten gelederen, zodra het om vrouwen in de kerk gaat. Door deze mannen worden telkens andere redenen gegeven waarom vrouwen niet gelijk behandeld zouden kunnen worden. En zo lang we daar -ook nog in deze tijd- genoegen mee nemen, zal dat niet veranderen.
