Het verhaal van Jezus van Nazareth is bekend. Vriend en vijand is het erover eens dat hij rond de jaartelling leefde in Israël. Bij zijn tragische dood aan het kruis wordt deze week wereldwijd stilgestaan. Zo werd deze week weer het televisiespektakel The Passion uitgezonden. Dat Christus als een mensoffer moest sterven om de zonden van de wereld op zich te nemen, is een bekend verhaal. Maar wat was de medische doodsoorzaak van de zoon van God?
Extreem zweten
Die vraag stelde ik eens in een interview voor het blad Visie aan wijlen prof. dr. Bob Smalhout, in leven werkzaam als anesthesioloog. Op Goede Vrijdag van 1985 publiceerde Smalhout een paginagroot artikel in DeTelegraaf over het lijden van Christus. Het stuk is ook opgenomen in zijn boek Bijbelse tijdgenoten.
Over de doodsstrijd van Jezus schrijft Smalhout: ‘Het zweet liep als water langs zijn lichaam, waarvan de temperatuur tot een hoge waarde steeg. Medisch heet dat hyperthermie. De spieren verkeerden in een continue kramptoestand. De ontwrichte polsen en voeten deden ondraaglijk pijn. Door bloedverlies, extreem zweten, dorst en oedeemvorming ten gevolge van de geseling, was het circulerend bloedvolume sterk verminderd. De bloeddruk daalde, de hartslag werd steeds sneller. De biochemische samenstelling van het sterk verzuurde bloed was, mede door enorm zoutverlies, nauwelijks nog met het leven verenigbaar. Het hart begon het op te geven. Er ontstond een zogenaamde decompensatio cordis, waardoor er vocht in de longen kwam. Longoedeem heet dat. De ademhaling werd reutelend. Het hart sloeg onregelmatig. Er was een ondraaglijke dorst.’
Schietpistolen
Veel mensen denken dat Jezus stierf door de spijkers waarmee hij aan het kruis is geslagen. Smalhout vertelde me in het interview: ‘Maar regelmatig schieten bouwvakkers met schietpistolen per ongeluk enorme spijkers door hun hand. Ik zag eens een man die zichzelf met zo’n pistool aan een houten vloer had vastgenageld. Maar daar ga je niet dood aan. Jezus stierf ook niet aan het bloedverlies, want dat viel best mee.’
Volgens Smalhout wisten de Romeinse soldaten dat ze de spijker door de pols van de gekruisigde, tussen de twee botten in, moesten slaan. Door het gewicht van zijn lichaam zakt de gekruisigde dan naar beneden. Omdat hij aan z’n polsen hing, werden zijn ademhalingsspieren naar boven getrokken. Smalhout: ‘Jezus kon wel inademen, maar niet meer uitademen. Hij kreeg het vreselijk benauwd en moet een soort astma-aanval gekregen hebben. Dat zorgde voor verzuring, waardoor het biochemische evenwicht uit balans raakte. Dat zou uiteindelijk voor zijn dood zorgen. Maar het doel van de Romeinen bij kruisigingen was: zo lang mogelijk lijden.’
Spijkers van 25 centimeter
De Romeinse beulen hadden daar zeer wrede methoden voor (zie het Visie-artikel). Een gekruisigde ging op en neer aan het kruis om zijn pijnlijke voeten, waar spijkers van 25 cm in zaten, te ontlasten. Het schuren met zijn rug langs de kruisbalk was een bijkomende marteling, omdat die rug al helemaal stuk geranseld was vóór de kruisiging. Smalhout: ‘Het is zó weerzinwekkend! Als de Romeinen uiteindelijk wilden dat de gekruisigden stierven, braken ze hun benen zodat ze niet meer omhoog konden komen om te ademen. Dan stikten ze binnen het kwartier.’
Het is maar dat u het weet, als u naar die ontroerende Matthäus Passion zit te luisteren of een BN’er hoort zingen in The Passion.
***
Lees ook van journalist Sjoerd Wielenga de reportage ‘The Passion biedt hoop in tijden van angst’ en een interview met Ellen ten Damme (Maria, 2016): ‘Je kind zien sterven is het moeilijkste dat er is’.
Beeld: Willem Jan de Bruin
