We denken momenteel meteen aan de avondklok en lockdown tijdens de pandemie
Politiek
De landelijke Overheid heeft een blauwdruk ontwikkeld, maar burgemeesters lopen aan tegen problemen bij de uitvoering. Iets specifieks van deze tijd? Zeker niet. Daartoe gaan we terug naar de tijd van Abraham Kuyper (1837-1920) die -zoals Beatrice de Graaf dat verwoordt- “eigenlijk de volkskerk buiten spel heeft gezet.” Hoe zit dat:
Volkskerk
De lezer moet weten dat in de 19e eeuw de Nederlands Hervormde Kerk de staatskerk is. Predikanten zijn een soort staatsambtenaar. Meer en meer ontstaat er verzet. Abraham Kuyper, die de term calvinisme introduceert, staat aan de basis van een eigen onafhankelijke Theologie opleiding aan de Vrije Universiteit te Amsterdam. Echter, de daar opgeleide predikanten komen moeilijk aan de bak. Dat escaleert.
Afscheidingsbeweging
Vanuit Amsterdam verspreidt een afscheidingsbeweging zich als een olievlek over het land. Doleantie genaamd. In sommige plaatsen is de meerderheid van de gelovigen inclusief de predikant, aanhanger van deze beweging. Waarmee discussie ontstaat wie nu eigenaar is van de kerkelijke goederen. Letterlijk de strijd om het kerkgebouw! De synode van de Nederlands Hervormde Kerk roept daarom de hulp in van de regering “tot vervolging van de afgescheidenen”. De Tweede Kamer debatteert. Ziedaar het spanningsveld.
Rechtsverkrachting
Concentreren wij ons op de Gemeente Aalten dan is daar een vrij heftige situatie ontstaan. In het boek De Doleantie van J.C. Rullmann (1916) worden hieraan in hoofdstuk 6 ( Allerlei Rechtsverkrachting) vele pagina’s gewijd. Het draait daarbij om dominee J.H.F. Gangel van wie ook in het boek een foto is afgebeeld. Deze Ds.Gangel is in 1887 afgezet omdat hij is meegegaan met deze reformatie van de kerk. Pikant detail is dat de zuster van deze predikant getrouwd is met één van de leden van de Kerkenraad…. fabrikant Willem te Gussinklo. Die dit briefje bezorgt bij de burgemeester van de Gemeente Aalten.
Aalten, 5 maart 1887,
Aan den Edelachtbaren Heer burgemeester der gemeente Aalten,
Edelachtbare Heer!
Bij het aanvangnemen en den duur der godsdienstuitoefening, zal ons de hulp der politie hoogst aangenaam zijn. U bij voorbaat onzen dank betuigende
Hoogachtend
Uw dienstvaardige dienaar
W.te Gussinklo
Verdeeldheid
De verdeeldheid loopt dwars door gemeenschappen en families. Wilt u meer weten, maakt dat dan kenbaar. Het verhaal als zodanig is zeer indrukwekkend met overheidsingrijpen in de vorm van patrouilles van dragonders en voetvolk met geladen geweren, maar ook heftige dreigementen van individuen en boze landbouwers ( destijds nog zonder landbouwtrekkers).
Links
https://uitgeverijprometheus.nl/nieuws/zeven-levens-abraham-kuyper-besproken-volkskrant.html
https://www.uvaerfgoed.nl/beeldbank/nl/xview/?identifier=hdl:11245/3.34693#page/4
https://www.adwhistorie.nl/artikelen/godsienst-onderwijs-en-folklore/39-hervormde-gemeente-aalten-1609-1984.html
https://nl.wikipedia.org/wiki/Gereformeerde_Kerken_in_Nederland
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering voor JT laten zien door een kleine bijdrage te doen.
