Meisjes in hotpants en hoge hakken en jongens in skinny jeans en fel gekleurde sneakers nippen aan cocktails in het in een zeecontainer gevestigde barretje Uncle Merv’s. Hun aandacht wordt getrokken door twee mannen in bruine, strakke colbertjes en dandyachtige hoeden die tussen de opgeknapte pakhuizen en kleurrijke boetiekjes uitgebreid staan te poseren terwijl een vrouw met spiegelreflex camera hen fotografeert. Verderop passeren drie hipsters op retro wielrenfietsen en ook een grommende Lamborghini kan op jaloerse blikken rekenen. Zien en gezien worden is hier overduidelijk het motto. Terwijl we ons wanen in een hippe wijk in New York, Londen of Berlijn, bevinden we ons in Maboneng Precinct, een opkomende hotspot in downtown Johannesburg.
Downtown Johannesburg veranderde in lugubere spookstad
Menig toerist zal tijdens zijn vakantie in Zuid-Afrika het centrum van Johannesburg welbewust vermijden. Niets te zien en veel te gevaarlijk, is ook onder het gros van de Zuid-Afrikanen nog de overheersende mening. Het zakencentrum was jarenlang dan ook een absolute no-go area. Na afschaffing van de apartheid trokken zwarte Zuid-Afrikanen, en tienduizenden migranten uit buurlanden, massaal naar dit voormalige ‘whites-only area’ en bezetten er vele panden. Vanwege de economische sancties hadden veel multinationals het land al verlaten en achtergebleven bedrijven trokken naar veiligere buitenwijken. Veel kantoren kwamen leeg te staan, de criminaliteit explodeerde en downtown Johannesburg veranderde in een lugubere spookstad. Het onaantrekkelijke uiterlijk van verwaarloosde loodsen en betonnen flats hielp ook niet mee.
De Zuid-Afrikaanse ontwikkelaar Jonathan Liebmann werd dan ook vreemd aangekeken toen hij er in 2008 een aantal pakhuizen kocht en deze samen met de Italiaanse architect Enrico Daffonchio omtoverde tot Arts on Main. In dit culturele complex van ateliers, expositieruimtes en een restaurant trekt pop-up foodmarket Market on Main iedere zondag inmiddels een bont gezelschap van hip geklede Zuid-Afrikanen, uit alle etnische hoeken van de regenboognatie, die zich tegoed doen aan speciale biertjes, Ethiopische injera, Libanese humus, Griekse souflaki en tal van andere gerechten die ter plekke in eetkraampjes worden bereid.
“Publiek is net zo gemixt als het eten”
‘Ik vond het best spannend om vanochtend voor het eerst naar dit stuk van de stad te rijden’, grinnikt de 44-jarige Ayanda Makaula, die zelf in een buitenwijk woont, terwijl ze haar lange, zwarte vlechtjes achter haar oor duwt. Maar ze heeft geen seconde spijt. ‘Op blanke plekken worden we vaak een beetje raar aangekeken. Maar hier is het publiek compleet gemixt, net als het eten. En ik voel me totaal niet onveilig’, lacht de zakenvrouw in spijkerjurkje en hoge hakken waarna ze nog een hap neemt van haar met gamba’s gevulde paella, eerder bereid in een twee meter brede koekenpan.
Op het dakterras van restaurant Canteen wordt ondertussen energiek salsa gedanst. En ook in de omringende straten – veiliger dankzij door het stadsbestuur opgehangen bewakingscamera’s – hangt een bruisende atmosfeer. Zoals andere, eerder grimmige wijken – zoals Friedrichshain in Berlijn en Williamsburg in Brooklyn – ontwikkelt Maboneng, dat in Sotho ‘plek van het licht’ betekent, zich tot trekpleister voor jonge ondernemers, grensverleggende ontwerpers en gezellige cafés.
Fiets- en wandeltochten langs streetart en voormalig kantoor Mandela
Of downtown Johannesburg veilig genoeg is om er op eigen houtje rond te wandelen, kan nog niet met volle zekerheid worden gezegd. Het Curiocity Backpackers Hostel organiseert daarom fiets- en wandeltochten langs door lokale kunstenaars gemaakte streetart, het Chancellor House waar Nelson Mandela zijn advocatenkantoor oprichtte, de traditionele Mai Mai medicijnmarkt, de Ethiopische wijk Little Addis en Collector’s Treasury; de met acht verdiepingen en 1 miljoen titels grootste tweedehands boekwinkel van het zuidelijk halfrond. Andere aanraders zijn MOAD, het Museum van Afrikaans Design en The Bioscope, de eerste onafhankelijke bioscoop van Johannesburg waar dagelijks Afrikaanse documentaires en films worden vertoond.
Braamfontein, aan de overkant van de Nelson Mandela Brug, is een andere, hippe buurt in Downtown Johannesburg, waar je veel studenten treft vanwege de nabij gelegen Wits University. Ook vind je er talloze bomvolle restaurants en cafés zoals de Great Dane, het Ballister Hotel en het meer dan honderd jaar oude Kitchener’s Carvery, waar ouderwetse meubels, schemerlampjes en behang herinneren aan vervlogen tijden en een deejay vinyl platen staat te draaien. Tevens is deze rokerige bar, op de hoek van Juta en De Beer Street, iedere laatste vrijdag van de maand het vertrekpunt van de Critical Mass Bike Ride, een nachtelijke fietstocht door Braamfontein, Maboneng en de culturele wijk Newtown waar vaak vele honderden mensen aan meedoen.
Met hop-on, hop-off bus naar Apartheidsmuseum
Een rondleiding door het imposante Constitution Hill is een andere aanrader. Tegenwoordig huist er de Hoge Raad maar tot 1983 herbergde het de beruchte Number Four gevangenis waar onder meer Mahatma Gandhi en Nelson Mandela gevangen zaten. In Braamfontein stop ook de rode Hop-on, Hop-off toeristenbus, waarmee je eenvoudig naar het 8 kilometer verderop gelegen Apartheidsmuseum reist.
Een oude parkeergarage is iedere zaterdag het toneel van de populaire Neighbourgoods Market waar niet alleen allerlei eten vers wordt bereid maar ook lokale ontwerpers zelf gemaakte sieraden en kunst verkopen en regelmatig bandjes optreden. Nippend aan een mojito geniet je op het dakterras van een fantastisch uitzicht over Braamfontein, inclusief een metersgroot imposant portret van Nelson Mandela.
Hippe foodmarket in voormalige dynamietfabriek
Wordt het je allemaal iets te druk: neem dan een kijkje bij de onlangs geopende Shed@1Fox Market in een voormalige dynamietfabriek in Ferreirastown. In de industrieel uitziende hal met golfplaten dak, houten pilaren en betonnen vloer kun je je aan lange houten tafels tegoed doen aan verse oesters, frozen yoghurt, wafels en Italiaanse worst onder het genot van live muziek. Omdat hier 129 jaar geleden de eerste goudzoekers op een grasvlakte hun tentenkamp opsloegen, wordt de wijk ook wel de bakermat van Johannesburg genoemd.
Doordat de heropbouw hier pas net is gestart, wordt je er nog niet onder de voet gelopen door hipsters en fashionista’s. Wel is het publiek al even gemêleerd, merkt ook de 37-jarige blonde Charlene Muller die de plek voor het eerst bezoekt. ‘Terwijl op veel locaties in ons land vaak maar één groep is vertegenwoordigd, tref je hier eindelijk het echte gemixte Zuid-Afrika.’
3x slapen
€ Curiocity Backpackers
Bruisend hostel in hartje Maboneng, gevestigd in een voormalige drukkerij waar anti-apartheidsactivisten hun folders drukten en Nelson Mandela zich zelfs korte tijd zou hebben schuil gehouden. Tweepersoonskamer vanaf €26 per nacht, slaapzaal vanaf €10 per nacht (er zijn ook ‘female only’ slaapzalen).
€€ 12 Decades Hotel
Op de bovenste verdieping van het Main Street Life gebouw, in hartje Maboneng, bevinden zich zeven door verschillende artiesten uniek ingerichte, moderne hotelkamers gebaseerd op de verschillende decennia in de geschiedenis van Johannesburg. Vanaf €60 per nacht.
€€€ Protea Hotel Parktonian
Eén van de vele zakenhotels, centraal gelegen in Braamfontein, vlakbij de beroemde Nelson Mandela Brug, het historische Constitutional Square en vlak naast Park Station. De ruime suites bieden een prachtig uitzicht over de wijk met op het dakterras een groot zwembad. Vanaf €80 per nacht.
Reisinformatie
Vanaf 840 euro vlieg je met een directe KLM-vlucht naar Johannesburg en vanaf 600 euro heb je een retourvlucht met tussenlanding via diverse andere maatschappijen. Vanaf de luchthaven kun je de moderne Gautrain pakken naar Park Station, op 1 kilometer van Braamfontein en op 3 kilometer van Maboneng. Ook bieden veel hotels een pick-up service. Wil je meer vrijheid; dan kun je bij Rent-a-Wreck in Siemert Street een voor Johannesburg geschikte auto huren. Beste tijd om Johannesburg te bezoeken is van september t/m mei (van juni t/m augustus is het winter).
Gemiddelde prijzen
Cappuccino € 2,50
Biertje (250 cl) € 2,50
Lichte maaltijd € 9,00
Dit verhaal verscheen eerder in Het Parool.
