Zo kom je in de schulden
Er is niet zo heel veel voor nodig om in de problematische schulden terecht te komen. Problematisch wil zeggen dat je er niet zomaar uit kunt komen, dus dat zijn schulden die je niet snel kunt aflossen. Het hoeft alleen maar een poosje tegen te zitten, dat kan al genoeg zijn. Een werkgever die failliet gaat, een vaste baan die je verliest, klanten die niet betalen, een gekocht huis vlak voor de huizen in waarde kelderden, een langdurige ziekte, dat kan allemaal genoeg zijn. “Zo ging het bij ons ook”, vertelt Hobelman. “Mijn werkgever ging failliet, waardoor ik in inkomen naar 70 procent ging. Ondanks dat ik me een slag in de rondte solliciteerde, vond ik niets nieuws. En als eigen baas, moest ik opdrachten binnenhalen, wat in het begin niet erg gemakkelijk ging.”
In drie jaar tijd gingen we van een goed inkomen naar een structureel tekort
Hobelmans vrouw moet ook een dag per week inleveren, terwijl het leven steeds duurder wordt met studerende kinderen. “In drie jaar tijd gingen we van een goed inkomen naar een structureel tekort”, legt Hobelman uit. “Dat gaat bijna altijd zo en als je eerder om hulp vraagt dan op het moment dat het echt niet langer gaat, is er meestal nog meer mogelijk. Maar doordat je je zo schaamt dat je niet meer voor je gezin kunt zorgen, blijf je doormodderen en het ene gat met het andere vullen. Als er echt niets meer valt te redden en je geen kant meer op kunt, dan roep je hulp in.”
Via de gemeente is er schuldsanering, maar Hobelman nam zelf contact op met een bewindvoerder: “Wij zagen in een christelijk blad een advertentie van een bewindvoerder, die we belden. We wilden graag een christelijke hulpverlener en we wilden het zoveel mogelijk zelf in de hand houden. Dat dat een utopie was, wisten we toen nog niet. Onze bewindvoerder is rigoureus aan de slag gegaan met onze inkomsten en uitgaven en zette ons op een weekbudget van 100 euro, met vier tieners.”
Oordelen en veroordelen
Schaamte is voor veel mensen een reden om maar geen hulp te zoeken met schulden. “Het is moeilijk om voor jezelf te erkennen dat je niet voor je gezin kunt zorgen”, vertelt Hobelman. “Andere mensen staan vaak ook meteen met een oordeel klaar, tenminste; dat denk je. En dat gebeurt ook echt. Mijn vrouw en ik zijn niet echte spaarders en we leefden lange tijd naar hoe breed we het hadden. Ik heb wel commentaar gehad dat het ‘geen wonder was dat wij in de schuldhulpverlening kwamen met onze levensstijl’. Daar kun je niets mee. Ook al denk je dat je alles dichtgetimmerd hebt, met voldoende geld op de bank en een vaste baan, dat kan ook wegvallen.”
Hoe wil jij dat er met jou omgegaan wordt? En hoe ziet God jou? Dat waren voor Hobelman grote punten. “In mijn werk als journalist had ik al vaker gesprekken gehad met mensen met grote schulden. Ik wist dat wij niet de enigen waren. Dat maakt het niet minder erg, maar wij waren niet de enigen met dit probleem. En een paar jaar eerder ontdekten mijn vrouw en ik hoe God ons ziet. We waren altijd bezig om zo goed mogelijk voor God te leven, zoveel mogelijk op Jezus te lijken om zo de goedkeuring van God te verdienen, maar die verdien je niet. Die heb je al! Zo maar, gratis en voor niets. God houdt al van je, ook al heb je schulden, ook al maak je fouten, dat doet er niet toe voor God. Jezus heeft mij zijn leven al voor jouw schulden betaalt. Daardoor ben jij Gods geliefde kind en zo mag je jezelf ook zien. Dat was voor ons een grote eye-opener. Niets wat wij doen, kan Gods liefde wegnemen. Maar ook niets wat wij doen kan God meer van ons laten houden.”
Ook al veroordeel jij jezelf om wat je gedaan hebt, ook al veroordelen anderen jou, God doet dat niet. Is dat wat Hobelman bedoelt? “Inderdaad, dat was ook de reden dat ik gekozen heb voor de titel van dit boek. Onze geestelijke schuld is weggedaan, maar mijn financiële schuld is ook weggedaan. Dat is niet vanzelf gegaan, ik heb heel wat offers moeten brengen, maar het is wel genade dat God ons genoeg arbeid en inkomen gaf om onze schuldeisers af te kunnen betalen.”
Hulpverlening
Door het inschakelen van een bewindvoerder, was Hobelman alle controle over zijn geld kwijt. “Dat was even slikken. Opeens was ik niet meer verantwoordelijk, maar moest ik toestemming vragen voor alle uitgaven. Onze bewindvoerder nam de touwtjes in handen en zette ons op een weekbudget. Dat in de jaren dat wij met dat budget moesten leven, de BTW op voeding van 6 naar 9 procent verhoogd werd, deed er niet toe. Ons weekbudget bleef 100 euro. Dat dwingt je tot het maken van keuzes en heel economisch winkelen. Dat er af en toe boodschappen voor onze deur werden neergezet of dat er een envelop met geld in de bus lag, sleepte ons erdoorheen.”
Als je zelf open bent, dan zijn anderen ook eerder geneigd om hun verhaal te vertellen
Een beroep doen op de hulpverlening betekent ook dat je met je billen bloot moet. Daar had Hobelman niet zoveel moeite mee: “Als je al zolang bezig bent om het schip drijvende te houden, is het een kleine stap om openheid van zaken te geven. Ik zie dat sowieso niet als een probleem. Als je zelf open bent, dan zijn anderen ook eerder geneigd om hun verhaal te vertellen. Dat we niet de enigen zijn geweest in de schuldhulpverlening, wist ik al. Maar zodra je daar open over praat, hoor je nog veel meer verhalen. Veel van die verhalen mocht ik gebruiken voor mijn boek, dat is echt fijn. De schaamte moet er af en mensen moeten eerder en beter hulp kunnen krijgen.”
Schuldeneconomie
De een zijn dood is de ander zijn brood, dat geldt helaas ook voor schulden. Complete bedrijven draaien op schulden van anderen. “Er is een flinke omslag nodig om hier iets in te veranderen”, zegt Hobelman. “De overheid is een van de grootste eisers en ook degene die het minst mee wil werken. Je krijgt boete op boete waardoor je schuld gigantisch oploopt, in plaats van dat er met jou samen gekeken wordt naar een oplossing.” Er is berekend dat ieder jaar dat iemand in de schulden zit, de samenleving 10.000 euro kost. (https://demonitor.kro-ncrv.nl/artikelen/schuldenaren-sneller-helpen-ze-kosten-samenleving-miljard-per-jaar) Mensen met schulden hebben meer stress, ze zijn vaker ziek en zijn minder productief. Problematisch schulden maken ook dat je minder goede beslissingen kunt nemen (https://www.nibud.nl/beroepsmatig/financiele-problemen/).
Mensen met schulden hebben meer stress, ze zijn vaker ziek en zijn minder productief
Schone lei
Na drie jaar op een houtje bijten, is Hobelman klaar. “We zijn officieel schuldenvrij en dat voelt geweldig. Het was buffelen en iets wat we echt nooit meer willen, maar we hebben het gedaan. Het voelt als genade dat we met een schone lei opnieuw mogen beginnen.” De schulden zijn zo goed als weg. Niet alles is afbetaald, wat nog loopt past binnen het budget van de familie en is ook binnenkort klaar. De bewindvoerder maakte afspraken met schuldeisers hoeveel zij van hun uitstaande schuld terug kunnen krijgen en daar kunnen schuldeisers mee akkoord gaan. Doen ze dat niet, dan kan een akkoord via de rechter worden afgedwongen. Dan is er sprake van schuldsanering. In sommige gevallen kan een schuldsaneringstraject vijf jaar duren, maar in de meeste gevallen is het na drie jaar klaar en wordt het eventuele restant van de schulden kwijtgescholden.
Maar beginnen met een schone lei heeft ook nadelen. “Het begint nu eigenlijk pas”, legt Hobelman uit. “We krijgen nu zelf weer de zeggenschap over onze bankrekening en over onze inkomsten, we hoeven geen verantwoording af te leggen. Dat geeft veel verantwoordelijkheid. We moeten niet alleen oppassen dat we niet weer in de schulden komen, maar vooral zorgen voor een gezonde buffer. Een dure reparatie aan de auto, een wasmachine die kapot gaat of een andere onverwachte tegenvaller moeten we kunnen opvangen. De lessen die we de afgelopen jaren hebben geleerd, nemen we zeker mee. We leven niet langer in overvloed, maar houden rekening met de slechtste scenario’s.”
Boek: Al mijn schuld is weggedaan
Auteur: Walter Hobelman
ISBN 9789083027838
Een eerdere versie van dit artikel verscheen in het Katholiek Nieuwsblad
