Henk Steenhuis zette zwaar aan door de onttakelde redactieruimtes van de Haagsche Courant als Leitmotiv voor zijn documentaire te kiezen. Als olijke tegenmelodie werden er beelden tussen gemonteerd van mensen die een gratis nrc.next en Parool weigerden. De boodschap van aflevering 1 “CRISIS” was duidelijk: redacties zijn ontvolkt en kranten zijn aan de straatstenen niet kwijt te raken.
(PS: elke dag lezen 8.5 miljoen Nederlanders nog steeds de vier miljoen kranten.)
De keuze van deze beelden is wel in de lijn van Steenhuis’ ex-werkgever HP/DeTijd. Als drie mensen binnen de grachtengordel ongeveer hetzelfde vonden, werd daar het label TREND op geplakt. Het zij zo. Ook de oorzaak van de malaise (Iedereen Journalist?) en de eenzijdige focus op de dagblad-sector (niks aan de hand bij de omroep?) zijn keuzes van de programmamaker waarover valt te discussiëren.
Maar het zijn vooral de uitspraken van experts die verbazing wekten (ik kwam zelf ook aan het woord in de documentaire). Er werden tal van behartenswaardige woorden gesproken maar in zeker drie gevallen werden er mythes geschapen die de werkelijkheid geweld aan doen.
Ad Scheepbouwer: de stekker eruit
De keuze voor ondernemer Scheepbouwer was te danken aan zijn ervaring met digitalisering. Onder zijn leiding introduceerde KPN het digitale snelnet ADSL en verving Wehkamp de dikke gids door web-verkoop. Zijn boodschap was duidelijk: kies voor volledige digitalisering en trek de stekker uit het analoge product. Maar Scheepbouwers product bleef in beide gevallen (telefonie en internet bij KPN; hoeslakens en massagestaven bij Wehkamp) hetzelfde. Hij wijzigde distributie (KPN) en marketing (Wehkamp) maar hoefde geen nieuw product te maken. Het omzetten van een krant naar een digitaal nieuwsproduct, waarbij men in een hevig concurrerende markt terecht komt (met dito lage tarieven, een gratis markt in feite) en opnieuw een klantrelatie moet opbouwen, is totaal onvergelijkbaar.
Marieke van der Donk: alles gratis weggegeven
De media-exert van Deloitte poneerde dat kranten in het begin van internet alles gratis weggaven. Dat zou de gebruikers de verkeerde boodschap hebben gegeven: nieuws is gratis. En nu kan men niet meer terug. In werkelijkheid gaf bijna geen enkele krant alles gratis weg. Dat zou op 200 à 400 artikelen per dag neerkomen. Er werd wel meer weggeven dan nu maar lang niet alles en vaak ook geen hele artikelen. Er is ook geen verschil tussen de digitale prestaties van kranten die veel en weinig weggaven – nu nog steeds niet.
Alexander Klöpping: 0,0% innovatie
DWDD-expert Klöpping was stellig over de innovatie van kranten: die was er gewoon niet. Klöpping heeft het mis. Er zijn tientallen innovaties geweest: datingsites, web-tv, reis-portals, gratis kranten, sportkranten, zondagskranten, regio-katernen, apps, mobiele websites, andere abonnementsvormen, nrc.next, en.nl, betaalde archieven, paywalls, metered access, tabloids, Berliners, iPadkranten, niche-producten etc. Veel is mislukt – dat is namelijk altijd zo met innovaties – maar sommige zaken (next, tabloids, websites, de paywall bij FD, flex-abo’s, iPad-replica’s) zijn wel succesvol. Ze hebben het tij niet kunnen keren – de digitale markt blijft een hevig concurrerende markt met lage tarieven en lage instapdrempels voor nieuwe partijen. (Klöpping had gelijk toen hij zei dat je de iPad-sudoko gewoon in moet kunnen vullen.)
