Muziekliefhebbers kennen Menno Pot als popjournalist bij de Volkskrant. Daarnaast is hij een bekende Ajax-supporter met vele publicaties over zijn club. Na de uitgave van zijn boek Sporen van Ajax in 2012 maakte hij op YouTube een serie over de clubgeschiedenis. Deze betrokkenheid vindt deze week zijn voorlopige hoogtepunt in de documentaire Ajax, ons dierbaar rood en wit, die op 21 januari voor de eerste keer door Fox Sports Eredivisie wordt uitgezonden – overigens wel achter de decoder.
‘Het was een open opdracht van Fox aan Ajax,’ aldus Pot in een gesprek met TPO Magazine. De voetbalzender laat door de eredivisieclubs documentaires maken, wat per club zelf wordt ingevuld. PSV bijvoorbeeld kwam in 2013 met twaalf docu’s over het honderdjarige bestaan. Ajax maakte tot nu toe enkele korte filmpjes, zoals over het vrouwenteam en de kampioenschappen onder coach Frank de Boer. En nu is er, samen met regisseur Rudolph Hülsenbeck, een Ajax-docu gemaakt van 55 minuten lang.
Kille Ajax-docu’s
Pot heeft daarbij niet alleen het scenario geschreven, maar is tevens de verteller. ‘De meeste documentaires over Ajax zijn slecht verteld. Het zijn wat oude doelpunten aan elkaar geplakt, waarbij de Cups maar weer eens worden getoond. Het zijn allemaal kille vertoningen.’
Samen met Hülsenbeck wilde Pot het verhaal van de vereniging juist brengen als een biografie. ‘We willen het mooier en beter vertellen dan tot nu toe was gebeurd. Onze werktitel was Ajax, De Club. En daarom fixeren we ons niet alleen op de hoogtepunten uit de geschiedenis, maar behandelen we ook de dieptepunten.’
Deze film wordt daarmee een onderzoek naar het DNA van Ajax. Een belangrijk moment voor Pot was een opmerking van Johan Cruijff, die als één van de hoofdpersonen aan bod komt. ‘Ik vroeg aan hem wie zijn helden waren toen hij als jongen bij de club speelde. Cruijff kon geen enkele naam noemen, want zo keek hij vroeger niet naar Ajax. Hij kwam al jaren bij de club en kende de mensen van heel dichtbij, ook de belangrijke spelers. Ze waren geen helden, maar gaven hem een aai over de bol. En dat zegt veel over het Ajax van toen, dat sterk was gericht op zijn eigen wijkje.’ Dit fragment heeft het opmerkelijk genoeg niet gehaald in de eindmontage.
Golfbewegingen
Tijdens het schrijven merkten de makers dat de sportieve hoogtepunten allemaal vooraf waren gegaan door de grootste dieptepunten uit de clubgeschiedenis. Vlak voor de eerste nationale titel in 1918, onder leiding van de legendarische coach Jack Reynolds, was Ajax gedegradeerd. Vlak voor de Europese successen van de jaren 60 en 70 was het de club bijna voor de tweede keer overkomen. En vlak voor de Champions League van 1995 werd de club getroffen door een belastingschandaal en het staafincident tijdens een Europese wedstrijd, waarna Ajax een jaar internationaal werd geschorst.
Vlak voor de eerste titel in 1918, onder leiding van de legendarische coach Jack Reynolds, was Ajax gedegradeerd
‘Het zijn opvallende golfbewegingen in de clubgeschiedenis van Ajax,’ aldus Pot. ‘Die spelen een veel grotere rol in onze film dan de sportieve successen. We hebben precies één zin geschreven over de drie Cups van de jaren 70, om meteen weer verder te gaan.’
Om zoveel mogelijk grip te krijgen op dit verhaal wordt per periode een speler aan het woord gelaten. Ger van Mourik uit 1931 is de oudst aanspreekbare Ajacied, die eind jaren 40 nog net de nadagen van Jack Reynolds heeft meegemaakt. Klaas Nunninga is ‘woordvoerder’ van begin jaren 60, van de periode vlak voor de internationale doorbraak van de club. Cruijff spreekt vooral over de jaren 70; Marco van Basten is er voor de jaren 80. De laatste drie sprekers in chronologische volgorde zijn Danny Blind, Frank de Boer en Davy Klaassen.
‘Twee dingen verenigen zich zo in deze documentaire,’ vindt Pot. ‘Er zit meer liefde in, maar is tegelijkertijd kritischer dan de voorgangers. Eindelijk wordt er eens een afgerond verhaal verteld over de geschiedenis van Ajax.’
Fox Sports
De documentaire ‘Ajax, ons dierbaar rood en wit’ wordt woensdag 21 januari (19:30 uur) voor het eerst uitgezonden op Fox Sports Eredivisie kanaal 1. Vervolgens zijn er diverse herhalingen. Op de website van Fox Sports Eredivisie staan de exacte uitzendtijden.
