Een introvert denkt eerst na voordat hij wat zegt. En vindt extraverte mensen vaak doodvermoeiend

Introvert, ik?

Maar dat ben ik helemaal niet!, roep ik als coach Marjolein Aelberts mij de uitslag van een persoonlijkheidstest* meedeelt. Ik volg een loopbaantraject en onderdeel daarvan is ‘jezelf beter leren kennen’. De introvert, dat is toch het muurbloempje dat op feestjes in haar glas staat te staren en pas een presentatie kan geven met een goeie slok wodka achter de kiezen? Als introvert ben je toch, tsja, de grijze muis?

En dat ben ik toch verre van, werp ik tegen. Ik ben nota bene journalist. Ik ondervraag mensen over van alles en nog wat, durf ze zelfs aan te schieten als ze nietsvermoedend over straat lopen. Verder ben ik heel grappig en gevat. Vind ik zelf dan, he. En die leuke man van mij, die heb ik echt niet weten te strikken door blozend achter mijn handen te gaan zitten giechelen.

Ik vind het dus maar een rare uitslag. Maar Aelberts is beslist. Door haar jarenlange ervaring in het coachingsvak weet ze al persoonlijkheidstypes te herkennen op het moment dat ze bij haar over de drempel stappen. Het is niets meer en niets minder dan een manier van hoe je naar de wereld kijkt. Extraverten, de tegenpolen dus van introverten, hebben aandacht voor de buitenwereld, op mensen, plaatsen en dingen. Introverten beschouwen, hebben meer aandacht voor gedachten en reflectie. Helemaal niet erg.

Aelberts vervolgt: “Een introvert denkt altijd eerst na voordat hij wat zegt, al is het maar tien seconden”. Aha, die herken ik. Ik ben dan wel die bijdehandte journalist, maar als iemand mij terugbelt met een reactie op een vraag of verzoek, dan zal ik negen van de tien keer om tijd te winnen zeggen dat ik op zoek ben naar pen en papier.

O, en ik heb ook wel eens op de parkeerplaats gestaan van een zakelijk netwerkfeestje, met het zweet in mijn handen. Ik durfde niet naar binnen, stond doodsangsten uit bij de gedachte praatjes te moeten aanknopen met wildvreemden. Ik had honderd kilometer gereden door de striemende regen. Vanuit de auto keek ik door het raam van het zaaltje waar de bijeenkomst werd gehouden. Iedereen was geanimeerd in gesprek. En in plaats van dat ik dacht: gezellig, dacht ik: wegwezen. Ik heb niet eens de moeite genomen om uit te stappen, heb rechtsomkeert gemaakt. Een ander introvert trekje is dat ik op vergaderingen en -o hel- brainstormbijeenkomsten meestal niet echt uit de verf kom. De beste ideeën komen altijd naderhand, ’s avonds, als ik in bed lig.

Introvert, jij?, zegt collega-voetbalmoeder Jacqueline. We praten langs de lijn van het voetbalveld regelmatig over werk. Jacqueline was vroeger een verlegen kind, vertelde ze mij ooit. Ze komt nog steeds bedeesd over, heeft een zachte stem en warme, bruine ogen. Maar Jacqueline geeft wel als trainer en coach workshops aan grote groepen mensen. Rond haar dertigste was ze hoofd personeelszaken van een grote organisatie en ontsloeg ze mensen zonder met haar ogen te knipperen. Ze is, zo zegt ze, minder verlegen geworden dank zij assertiviteits- en persoonlijke effectiviteitstrainingen. En ze heeft veel te danken aan horecabaantjes in haar studietijd. “Als je daar iets leert, dan is het praten over koetjes en kalfjes.” Want een praatje maken over het weer is erg lastig voor iemand die altijd nadenkt over wat hij zegt.

Hoe Jacqueline van die verlegenheid is afgekomen, is vooral een kwestie geweest van doelen stellen. “Ik ben dan wel introvert, maar ik wil ook heel graag de baas zijn.” Ze is zich bewust van haar introvertheid. “Als ik in een vergadering zit, dan zegt mijn natuur dat ik moet luisteren. Maar ik ben me er heel bewust van dat ik mijn mond open moet trekken, wil ik mezelf doen gelden.” Ze noemt zichzelf een goede netwerker, maar tegelijkertijd ligt het ook weer niet in haar karakter om op een receptie tegen vijftig mensen ‘haai, hoe is het’ te roepen. “Ik spreek altijd een paar mensen heel diepgaand, en dat vind ik heel waardevol.”

Het verhaal van Jacqueline lijkt op dat van Susan Cain. Zij was hot shot Wall Street juriste en adviseerde de top van banken over fusies en overnames, maar als ze een presentatie moest geven stond ze letterlijk doodsangsten uit. Ze vroeg zich af hoe dat kwam, zocht het uit en schreef er een boek over, dat in Nederland verscheen onder de titel Stil, de kracht van introvert zijn in een wereld die niet ophoudt met kletsen. Introvertheid kan aangeboren zijn, zo schrijft ze. Introverten zijn gevoeliger voor prikkels en dat komt doordat een stuk hersenen, de amygdala (=het emotionele brein) genaamd, overgevoelig is. Dus zijn introverten meer op hun hoede bij het ontmoeten van nieuwe mensen. Op een feestje komen waar je niemand kent, of een presentatie geven, geeft dus veel stress. Marjolein Aelberts vat samen: “Extraverten krijgen energie van mensen, voor introverten kost gezelchap energie.”

Dat maakt dat introverten als kind al liever met één vriendje spelen, dan met een heleboel en liever individueel opereren dan in groepjes. Herkenbaar. Ik was als kind ook niet het populairste meisje van de klas, ging liever naar de bibliotheek en deed een individuele sport: westrijdzwemmen. En dat is helemaal niet erg, zo schrijft Susan Cain in een hoofdstuk in haar boek over kinderen. Een kind dat niet veel vriendjes heeft en zich daar ook niet heel veel mee moet bezighouden, houdt tijd over voor andere dingen. “Als je je hele jeugd bezig bent met rondrennen, heb je ooit de tijd genomen om ergens echt heel goed in te worden.” Dus een introvert kind kan in de tijd die het over heeft heel goed viool leren spelen, heel veel kennis opdoen uit boeken of iets anders heel goed leren, zoals schrijven. Kijk maar naar J.K. Rowling van Harry Potter, ook een gevalletje introvert. Of denk aan de in de garage van zijn ouders aan computers sleutelende nerd die later uitgroeit tot de uitvinder van de PC: Bill Gates. Of denk Mark Zuckerberg van Facebook. In de film The Social Network blijkt Zuckerberg ook een beetje het lulletje van de universiteit.

Uit onderzoek blijkt dat naar een extravert type beter geluisterd wordt dan naar een introvert, terwijl de laatsten -omdat ze alles eerst even doordenken- degenen zijn met de beste ideeën. De extravert komt juist pratend tot ideeën, dus maakt veel meer lawaai. Maar wat wel gebeurt, is dat iedereen -de hele afdeling op het werk of de hele klas of zelfs een heel land- achter de grootste schreeuwerds aan loopt.

Op de werkvloer zijn extraverten ook nog steeds aan de macht. Je ziet het aan de brainstorm. Een slechte setting voor de introvert, die eerst op een idee moet broeden en er dan mee naar buiten komt. En de kantoortuin, gezellig met z’n allen voor de extravert, de hel -want veel te druk- voor de introvert.

Marloes Bouwmeester helpt met haar bedrijf ‘de succesvolle introvert’ carrièremakers zich staande te houden. Bouwmeester vindt met Susan Cain dat de wereld van tegenwoordig een extraverte is: snel reageren, uiterlijk vertoon en ongebreideld optimisme. “En we zien wat er fout is gegaan.” Bouwmeester denkt dat daarom ook meer aandacht is voor het introverte. “Nu is men op zoek naar de vraag waarom en hoe het anders kan. We zeggen: we hadden beter moeten nadenken en de risico’s moeten inschatten. Dat is een kwaliteit van introverten.” Maar hoe krijg je je ideeën waar jij zo goed over hebt nagedacht over het voetlicht?

Ik heb heel veel lieve vriendinnen die zijn van de afdeling ‘Het Hoogste Woord’ en vaak kunnen ze ook nog eens heel goed verhalen vertellen; heerlijk om naar te luisteren. Zij vragen raad aan mij, omdat ik ‘altijd van die verstandige dingen zeg’. Maar: “Pas op dat het in evenwicht blijft”, zegt Marjolein Aelberts. Want als introvert mag je ook best iets van je laten horen. Dus als we allemaal bij elkaar zitten, de derde fles witte wijn is aangerukt en ik vind dat mijn uiterst belangwekkende verhaal nog niet aan bod is gekomen, sla ik op tafel en roep: Hallo! Nu wil ík even wat zeggen.

In vergaderingen en zakelijke gesprekken is dat natuurlijk geen sociaal wenselijk gedrag. Volgens Marloes Bouwmeester vinden introverte professionals het vele gepraat van hun extraverte collega’s vermoeiend en lastig om mee om te gaan. Of zoals Jacqueline zegt: ‘laat maar lullen’. Door dat hardop denken is wat ze zeggen is daarom niet altijd even zinvol en dus voor de luisteraar erg irritant. Maar doordat ze altijd aan het woord zijn, krijgen ze ook nog eens alle aandacht.

Een introvert slaat alle informatie op in zijn hoofd. Dat moet je je volgens Bouwmeester voorstellen als een grote archiefkast: het duurt even voordat het kaartje is gevonden met het juiste, afgewogen antwoord. Maar omdat de maatschappij zo snel is, wordt er ook snel antwoord verwacht.

Maar hoe laat je weten dat je een goed idee hebt, als je er in het lawaai steeds maar niet tussen komt? Een manier om succesvol te worden in de extraverte wereld, is je specialiseren, aldus Marloes Bouwmeester. Als je heel veel kennis hebt vergaard over een onderwerp, is die kennis paraat en kun je daar veel makkelijker en zekerder over praten en dus je punt maken. Een andere truc is opschrijven wat je wil zeggen voor je gaat vergaderen of een ingewikkeld gesprek moet voeren.

Fijn hoor, om te horen dat het niet erg is als je op een feestje niet tig mensen spreekt, maar gewoon eentje. En dat je met een goede voorbereiding een heel eind kunt komen, ook met acteren op het podium. Bouwmeester geeft op haar website nog meer tips. Onder anders dat voor het geven van een presentatie je het beste een half uur van te voren in de ruimte aanwezig kunt zijn en om die rustig in je op te nemen. Een half uur van te voren? Mmm, daar zit nog duidelijk een leerpuntje.

*De zogenaamde Briggs-Myers persoonlijkheidstest. Dit is een bekende test waaruit persoonlijkheidskenmerken te voorschijn komen, zoals introvert of extravert.

Ben ik het?

Tien kenmerken van introvert zijn:

-Ik kan me makkelijk concentreren

-Ik kan slecht tegen ruzie

-Ik krijg vaak te horen dat ik goed kan luisteren

-Ik houd niet van kletsen, maar voer liever een diepgaand gesprek

-Mijn verjaardag vier ik liever met een paar goede vrienden dan groots

-Ik vind het prettig om alleen te zijn

-Ik bespreek mijn werk liever niet al het nog niet af is.

-Ik denk na voordat ik iets zeg

-Na een feestje of uitje met veel mensen voel ik me vaak leeg

-Ik functioneer het beste als ik zelfstandig kan werken

(bron: Stil, Susan Cain)

Marloes Bouwmeester is te vinden op www.desuccesvolleintrovert.nl. Via de site kun je ook een ebook downloaden met tips over hoe je staande te houden tijdens vergaderingen

Marjolein Aelberts, www.spoenk.nu