Ik voel me zwaar, alsof een onzichtbare kracht me aan mijn stoel gekluisterd houdt. Als ik mijn ogen sluit zie ik veelkleurige lijnen in psychedelische patronen door elkaar heen dansen, als kronkelende slangen, rond en rond. In mijn oren galmen de gezangen en de gebeden van de gelovigen. Het is een gebed zonder eind: ik zit hier al een uur of zes.
Het meest ‘Braziliaanse’ geloof?
Ik bevind me in de hoofdvestiging van A Barquinha (letterlijk: ‘Het Bootje’), één van de drie hoofdstromingen van de Braziliaanse Santo Daimekerk. A Barquinha kwam net zoals haar zusterkerken in het begin van de twintigste eeuw tot stand in Rio Branco, de hoofdstad van de deelstaat Acre, diep in het Amazonegebied. Sinds een jaar of dertig is er in elke grote Braziliaanse stad echterwel een Santo Daimekerk te vinden; van een van de andere twee stromingen zijn er zelfs vestigingen in Nederland.
Je zou kunnen stellen dat het Santo Daimegeloof van alle religies die in Brazilië worden aangehangen het meest Braziliaans is: het is namelijk een complexe mengelmoes van katholicisme, Afro-Braziliaanse godsdiensten en de geloofstradities van de inheemse bevolking. Zonder twijfel is de inheemse traditie het belangrijkste ingrediënt in deze potente mix: alle ceremonies draaien om het drinken van de Santo Daimethee.
Betoverde boa constrictor
In deze thee, ook bekend als ayahuasca, zitten twee actieve bestanddelen. De psychoactieve stof DMT zit in de bladeren van de psychotria viridis, een kruidachtige struik die in het Amazonegebied groeit. In menselijk speeksel zit echter een enzym dat deze stof kapot maakt, dus wie zijn thee alleen van de bladeren van de psychotria viridis brouwt gaat niet trippen. Daarom wordt ook banisteriopsis caapi toegevoegd: deze liaan bevat namelijk een stof die de werking van dat lastige enzym tegengaat. Met andere woorden: zonder de liaan werkt de struik niet.
Hoe kwamen de Amazone-indianen, die de thee al duizenden jaren drinken, hierachter? Volgens de Huni Kuin, die op de grens van Brazilië en Peru wonen, leerde een van hun voorouders de geheimen van nixi pae, zoals zij de Santo Daimethee noemen, van een betoverde boa constrictor. Dat zou best kunnen, want wie Santo Daimethee drinkt ziet slangen.
Van inheemse traditie tot moderne religie
In de jaren twintig van de vorige eeuw, de bloeiperiode van de rubberindustrie, trokken tienduizenden arme Brazilianen uit het gortdroge noordoosten van het land naar het Amazonegebied. Daar kwamen ze in aanraking met het bewustzijnsveranderende brouwsel van de inheemse bevolking en raakten er zo van onder de indruk dat ze er hun eigen geloof omheen bouwden, waarbij naast het christendom ook Afro-Braziliaanse godsdiensten van invloed waren.
Belangrijke boodschap
En wat voor effect had de thee op mij? In tegenstelling tot veel andere drugs maakt Santo Daimethee je juist introspectief. Onbelangrijke zaken vallen weg, je ziet de dingen voor wat ze zijn. En terwijl achter mijn oogleden de kleurige lijnen lustig doorkronkelden en om mij heen de gelovigen onvermoeibaar doorprevelden kwam ik tot een diep persoonlijk inzicht: meer dan ooit tevoren was het me duidelijk dat georganiseerde religie mijn kopje thee niet is.
Huishoudelijke mededeling
Mijn auteurskanaal staat in verband met verlof tot en met de eerste week van november op de automatische piloot. Elke zaterdag leest u hier een lekker lang 'tijdloos' stuk. Het nieuwsoverzicht Kort Braziliaans komt tijdens mijn afwezigheid echter te vervallen en voor actualiteiten verwijs ik u deze maand naar de overige media.
