Midden in de multiculturele Berlijnse wijk Kreuzberg, met z’n Turkse eettentjes. z'n met graffiti bekladde kraakpanden en alternatieve theaters, ligt een provisorisch tentenkamp. Al langer dan een jaar leven hier, op de Oranienplatz, tientallen illegale vluchtelingen uit Afrika.
Deplorabel
De omstandigheden zijn deplorabel: op een namiddag, als het donker al is ingevallen, warmen kleumende kampbewoners zich bij een haardvuur. ‘Deze mensen zijn door Europa verraden,’ zegt een oudere Britse sympathisant. ‘Steve’ draagt een ijsmuts en een zware leren jas. Hij heeft het hout voor het vuur bijeen gesprokkeld en hij is kwaad. Spreek de man niet tegen want dan waait agressie de bezoekers als een kille windvlaag tegemoet.
Ratten
Het linkse wijkbestuur van Kreuzberg-Friedrichshain zit enorm met het tentenkamp in z’n maag. Stadsdeelburgemeester Monika Herrmann (Groenen) ligt onder vuur omdat ze niet optreedt. Ze durft niet, zeggen critici, omdat ze eigenlijk met de demonstranten sympathseert. ‘Ze wil als linkse politicus niet in verband worden gebracht met een ‘deportatie’,’ schreef de Berliner Morgenpost.
Omwonenden morren. Het kamp moet weg, vindt eigenlijk iedereen, behalve de demonstranten. ‘s Ochtends meldden lokale media dat op de Oranienplatz een rattenplaag heerst. Rattenkeutels werden tot in de vervuilde tenten aangetroffen.
De Groene-wijkburgemeester durft niet op te treden, zeggen critici. ‘Ze wil als linkse politicus niet in verband worden gebracht met een ‘deportatie’"
Er bestaat vrees voor rellen als het tot een gedwongen ontruiming komt, zoals eerder – in december – in het Hamburgse stadsdeel St. Pauli. Daar woedde rond het gekraakte cultuurbolwerk Rote Flora een ware stadsoorlog tussen achtduizend extreem-linkse demonstranten en drieduizend man politie. Maar liefst 120 agenten raakten gewond. Politiewoordvoerders waren verbijsterd: ‘Dit type agressie zijn we lang niet tegengekomen.’
Anti-fa
Monika Herrmann weet hoe explosief de situatie is. Toen in november een aantal vluchtelingen werd overgeplaatst, meldden zich binnen de kortste keren vijfhonderd demonstranten, onder wie ook gemaskerde Anti-Fa’s (‘anti-fascisten‘), met stokken en flessen. Ook toen raakten agenten – dertig – gewond.
Omdat Herrmann faalt zette het centrale stadsbestuur een zwaargewicht in: de Turks-Duitse wethouder voor integratie Dilek Kolat (SPD). Er wordt nu, onder haar leiding, verder ‘onderhandeld’.
Illegaal
‘Ik sta klaar,’ waarschuwt Adofo (28), terwijl hij speelt met z’n koptelefoon. ‘Ze krijgen mij niet weg. Wij blijven tot aan onze eisen is voldaan.’
Adofo komt uit Ghana, maar hij werkte in Libië. Hij vluchtte naar Europa toen tijdens de burgeroorlog in Libië de jacht werd geopend op zwarte Afrikanen. Hij is het beu om te worden behandeld als een mens zonder rechten, zegt hij. ‘Jullie westerlingen begonnen de oorlog tegen Gadaffi. Dat wij nu hier zijn, is jullie schuld.’ Hij daait zich om. ‘Kijk,’ zegt hij. ‘Oorlog is illegaal,’ heeft hij op de rug van z’n jas geschreven.
Militant
Andere vluchtelingen – uit Ghana, Soedan, Oeganda en elders – reageren al even militant. Geholpen door geharde Duitse activisten, die in de media het verwijt krijgen de vluchtelingen voor hun eigen politieke karretje te spannen, willen zij het laten aankomen op een confrontatie.
Een belangrijke eerste eis: dat de groep van 130 vluchtelingen, net als eerder in Hamburg gebeurde, collectief wordt geduld. Ook wil de groep dat er vervolgens een collectieve procedure komt. Dat lijkt een onmogelijke voorwaarde.
Er bestaat vrees voor hevige rellen, zoals die in december in Hamburg waar rond het gekraakte cultuurbolwerk Rote Flora een ware stadsoorlog woedde
Rond het tentenkamp gaat het leven intussen door alsof er niets aan de hand is. Voorbijgangers nemen nauwelijks notie van de vluchtelingen. ‘Voor de meeste mensen hier zijn wij onzichtbaar,’ verzucht Adofo. ‘Ik had een goed leven in Libië, man. Een huis, werk, geen zorgen. Tot de bombardementen begonnen.’
Zwart blok
Hij is niet bang om te moeten vechten, zegt de Ghanees. Uit onderzoek blijkt dat ook binnen de radicaal-linkse Szene steeds meer activisten bereid zijn om geweld te gebruiken. Het ‘zwarte blok’, zoals de harde kern wordt genoemd, is dankzij moderne technologie extreem snel te mobiliseren.
Onder Berlijnse activisten is de stemming, mede door de rellen in Hamburg, ‘bijzonder verhit’, zei een woordvoerder van de veiligheidsdienst. Wel duizend anti-fa’s zouden in de hoofdstad klaar staan om bij de Oranienplatz de confrontatie met de ordetroepen aan te gaan.
‘Het zijn maar een paar tentjes,’ probeerde wijkburgemeester Herrmann de gemoederen te bedaren – en zichzelf moed in te praten. Dat klopt. Maar ook zij weet: als symbool van verzet zijn een paar tenten meer dan voldoende.
Eerder verschenen bij: De Persdienst
