‘Een soort tweede huiskamer voor mij’, zegt hij. Zodra het gesprek gaat over het Wad, of over varen op het Wad, klaart zijn gezicht op. ‘Varen was en is mijn leven. Tussen 1964 en 1976 werkte ik voor de Reddingsmaatschappij. Ik was stuurman, later schipper. Vanuit Oostmahorn voer ik met de Insulinde en de gebroeders Luden. Later begon ik voor mezelf. Ik deed seismologisch onderzoek voor LNV (het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, red.). Elke meter van het Wad heb ik bevaren. Een vrij leven; als je gezond bent en kunt werken is er niets mooiers in deze wereld.’
Minder tekst
Wilstra maakte een boek met veel beeld en weinig tekst: ‘Garnalenvissers van Wad en Gat’. Als maritiem fotograaf gebruikte hij vooral veel zelfgemaakte foto’s. Het slothoofdstuk is samengesteld uit archiefmateriaal over de visserij vanuit de vroegere Lauwerszee.
‘Met opzet staat in dit boek veel minder tekst dan in mijn eerste boek: ‘Het zeegat uit’. Ik heb marktonderzoek gedaan voordat ik eraan begon. Dit boek wordt vooral aangeschaft door mensen uit de sector zelf. Visserlui en hun familie willen het lezen, aanverwante bedrijven gebruiken het als relatiegeschenk. Een visserman is een doener; hij leest weinig. Daarom ben ik spaarzaam geweest met de tekst. Ze snappen wel wat er in de foto’s te zien is. En wie het niet begrijpt mag me bellen of mailen. Dat is wat ik graag zou willen: actie, reactie. Leer van beide kanten. Dat zie je zo weinig bij zaken die de zee aangaan.’
Wilstra besloot er ‘een jaar tegenaan te gooien’. Met verscheidene garnalenvissers ging hij mee de zee op, om vast te leggen wat zich onttrekt aan de waarneming van de consument die een garnalencocktailtje nuttigt.
‘Wat een mooi leven. Geweldig, iedere keer weer die spanning bij het ophalen van de netten. Wat zit erin? Dit werk had ik ook wel kunnen doen. Wat een prachtig beroep heeft de garnalenvisser. Kleinschalig, zelfstandig, overzichtelijk. Nog veel mooier dan het leven op de grote kotters, die je ziet varen vanuit Harlingen of Urk.’
Verjonging
‘Meevaren was helemaal geen probleem. Niemand zei vooraf nee. Ik voelde me overal welkom. Wat mij bijzonder is opgevallen tijdens het maken van de foto’s: de verjonging in de vloot. Dat er opvolging is geeft hoop voor de toekomst. Toch maak ik mij daar zorgen over. De beheerders luisteren te weinig naar de mensen die werken op zee. Tegen de natuurlijke dynamiek van de zee in veerbootgeulen uitdiepen, met grof geweld, grootschalig toerisme, is dat wel wat wij willen? Holwerd aan zee, een gat in de dijk met een gegraven geul die zonder twijfel voortdurend zal verzanden, ik begrijp dat niet. Dan heb je toch een gaatje in de kop? Neem de zee zoals die is. Laat de veerdiensten varen met een getijdendienstregeling. Houd het toerisme kleinschalig. Geen busladingen vol Chinezen en Amerikanen. Bed en breakfast, fietsen, zeilen. Wat de bruine vloot doet, dát vind ik passend.’
De beheerders luisteren te weinig naar de mensen die werken op zee.
Over de rol van de Waddenvereniging is Wilstra positiever. ‘Het logo staat achterin mijn boek. Bij de oprichting van de Waddenvereniging was de zee hartstikke dood. Moet je zien wat een verschil met nu. Er is gelukkig heel veel veranderd. Daar heeft de vereniging aan bijgedragen. Toch ben ik een hele tijd geen lid geweest. Nu is Lutz Jacobi aangetreden als directeur (PvdA-politica, red.). Dat is een vrouw naar mijn hart, vanuit een ander hokje dan het mijne, maar ik respecteer haar. Een echte Friezin, die geen blad voor de mond neemt. Zij staat haar mannetje. Zij kan het voor elkaar krijgen dat er niet alleen geluisterd wordt naar wetenschappers en beleidsmensen, maar ook naar de vissers en zeelui.’
In de schaarse tekstpagina’s van het boek is niet alleen Wilstra aan het woord; Barbara Holierhoek, voorzitter van visserijverenigingen Ons Belang en Hulp in Nood en Johan Nooitgedagt, voorzitter van de Nederlandse Vissersbond dragen een steentje bij. Zij zijn blij met de aandacht voor de sector. ‘Zo’n boek, speciaal over de garnalenvangst, dat was er nog niet’, zegt Wilstra zelf ook. Een tekst over Geurt Busser opent het boek.
‘Met Geurt heb ik een speciale band. Een echte Waddenman, die ik graag een podium bied. Nog in januari heb ik een paar dagen met hem doorgebracht in de uitkijkpost op de Engelsmanplaat. We hebben gepraat, ik heb foto’s gemaakt en Geurt heeft geschilderd. Dikke storm: de containers van de MSC Zoë dreven om ons heen.’
‘Garnalenvissers van Wad en Gat’. Uitgegeven in eigen beheer. 240 pagina’s. € 29,50, verkrijgbaar via www.willemwilstra.nl.
Dit artikel is eerder gepubliceerd in Weekblad Schuttevaer.
