Formateur Tjeenk Willink kreeg pas een standje van NOS-verslaggever Joost Vullings. Op belerende toon had Tjeenk Willlink uitgelegd dat formeren meer is dan het bijeenharken van minstens 76 zetels. De formateur behandelde het journaille als onbenullen met een telraam die niet weten dat er ook programmatische overeenstemming nodig is.
Ik kan mij het chagrijn van Vullings voorstellen. Tjeenk Willink had beter college kunnen geven aan een aantal VVD’ers die lijden aan acute verstandsverbijstering. Onder hen bevindt zich inmiddels ook Frits Korthals Altes. In het Algemeen Dagblad herhaalt de minister van staat de mythe dat een kiesdrempel van 5 procent nodig is omdat splinterpartijtjes de formatie van een kabinet belemmeren.
Op StukRoodVlees zijn alle kiesdrempelvarianten uitentreuren doorgerekend. De politicologen concluderen dat een drempel niet bijdraagt aan de bestuurbaarheid, tenzij we maatregelen van Turkse proporties nemen.
Deze formatie bewijst hun gelijk. Een geanonimiseerde samenvatting: Partij 2 wordt geboycot door partij 1 en 3 t/m 7. Partij 7 heeft van de kiezer ongelooflijk op haar falie gekregen en wil rust. Partij 6 blieft partij 1 niet. Partij 5 heeft partij 1, 3 en 4 maandenlang voor het lapje gehouden. De laatste ontwikkeling is dat partij 4 met lange tanden een rijsttafel heeft genuttigd met de geschoffeerde maar niet rancuneuze partij 8, waardoor er zicht is op een meerderheidskabinet.
Kan Korthals Altes uitleggen waarom partij 8, de ChristenUnie (3,4 procent van de stemmen) de gebeten hond is? Nee, dat is niet eerlijk, zeggen voorstanders, want met een drempel stemmen kiezers strategisch en waren de kleintjes sowieso buiten de boot gevallen. Aha, dus strategisch stemmen is van kwaal opeens een deugd geworden? Ik laat mij graag uitleggen hoe onze democratie daarmee geholpen is.
Liberale Alzheimer
Ondertussen herinner ik Korthals Altes en andere VVD’ers die lijden aan liberale Alzheimer graag aan de invoering van de evenredige vertegenwoordiging, precies een eeuw geleden. De liberale voorganger van Mark Rutte, premier Cort van der Linden, noemde als voordeel van dat stelsel dat “eminente personen buiten het partijverband” gekozen konden worden. Ook maakten kandidaten met een onafhankelijke geest meer kans. “Mocht het partijbestuur iemand willen uitwerpen, dan zullen de kiezers na invoering van het evenredig kiesrecht beter dan thans in de gelegenheid zijn hem toch te verkiezen,” staat in de Handelingen uit die tijd.
De kilheid waarmee Korthals Altes spreekt over de slachting onder politieke minderheden, geeft een onbehaaglijk gevoel. “Dan offer je gevestigde partijen met een duidelijk grondslag in de samenleving, dat is jammer. Dat zijn de SGP en de ChristenUnie. Maar je offert meteen ook 50Plus, Thierry Baudet, Partij voor de Dieren en Denk. Dat komt dan ten goede aan de grotere partijen, waardoor er een sterker regeringsblok kan komen.” Van offerblok naar regeringsblok, het is maar een kleine stap voor Korthals Altes.
Zonde van de SGP en de ChristenUnie, natuurlijk, maar die collateral damage neemt Korthals Altes op de koop toe. Hij wil af van het parlementaire onkruid. “Eerst hadden we de calculerende burger, maar nu de calculerende partijen. Dat stoort me enorm,” zegt de Grote Tuinman, terwijl hij zijn snoeischaar in anderhalf miljoen kiezers zet. Ondertussen hoor ik hem denken: zo’n Thierry Baudet, die pedante lavendelsnuivende blaaskaak, of Tunahan Kuzu, met zijn vetkuif. Zijn dat nu de eminente personen op wie Cort van der Linden hoopte?
Ik stoor me op mijn beurt enorm aan calculerende kartelpolitici, die net als ondernemers hun marktaandeel willen beschermen door concurrentievervalsing. Ze knijpen politieke minderheden de keel af en smeren politieke meerderheden stroop om de mond, wat dodelijk is voor het nog altijd hoge vertrouwen van Nederlanders in de politiek.
Korthals Altes schiet met een kanon op een mug en raakt de luizen in de pels van onze democratie.
