ZZP'ers en hun opdrachtgevers hoeven toch niet per opdracht een VAR-verklaring aan te vragen, blijkt nu. Misschien is daar wel ooit sprake van geweest, zegt de Belastingdienst, maar nu in elk geval niet meer. Hoe het dan straks wel gaat? Dat zochten wij uit.
Gisteren ontstond er even een stormpje op de sociale media over de 'VAR webmodule'. Zouden zelfstandigen zonder personeel en hun opdrachtgevers voortaan echt per opdracht een Verklaring Arbeidsrelatie moeten gaan aanvragen, om tegenover de fiscus te verantwoorden dat niet de opdrachtgever maar de opdrachtnemer belasting en sociale premies verschuldigd is over het betaalde honorarium?
Verwarring ten top
'Belachelijk,' riep de een, 'dan gooi ik er het bijltje bij neer.' 'Hoe kom je erbij, zo'n vaart zal heus niet lopen,' suste de ander. Verwarring ten top, dus. Aan het eind van de dag wist de NOS te melden dat er volgens de Belastingdienst geen sprake was van een aparte VAR voor iedere opdracht.
Dus Sylvia Witteman, een van de eersten die zich roerden, had zich om niks druk gemaakt. Was de columniste gek geworden dan? En wie had dat verhaal om te beginnen in de wereld gebracht?
Plan verlaten wegens onwerkbaar
Nee, bleek vanochtend toen wij vanochtend spraken met woordvoerders van het Ministerie van Financiën en de Belastingdienst: Sylvia Witteman was niet gek geworden. Al anderhalf jaar geleden was er in de media sprake van dat er een webmodule zou komen die inderdaad per opdracht door opdrachtgever en opdrachtnemer samen zou moeten worden ingevuld. Wat dus een enorme rompslomp zou betekenen, zeker in een sector als de journalistiek waar mensen soms wel 300 opdrachten en opdrachtjes per jaar doen.
Misschien, gaf een woordvoerder van de Belastingdienst vanochtend voorzichtig toe, was er ooit wel in die richting gedacht. Maar als, dan was dat een onzalig plan dat al gauw weer was verlaten wegens totaal onwerkbaar. Alleen was niemand ooit op het idee gekomen om dat even te communiceren, ook niet bij een van de vele gelegenheden die zich afgelopen jaar voordeden als er weer eens iemand waarschuwde dat het echt een heel dom plan was.
VAR 2014 ook voor 2015
Foutje, dus. Bedankt. Maar hoe gaat de praktijk er straks dan wel uitzien? Tot in de details zal dat blijken als de Minister van Financiën het wetsvoorstel naar de Tweede Kamer stuurt waarin dat wordt geregeld. Dat zou over een paar weken zijn, denken ze bij de Belastingdienst.
Voordat zo'n voorstel wet is gaat er wel een tijdje overheen, dus inmiddels is al bepaald dat zzp'ers die voor 2014 een VAR hebben gekregen die ook in 2015 kunnen blijven gebruiken. Een nieuwe VAR aanvragen hoeft voorlopig alleen maar als je ander werk gaat doen of in andere omstandigheden, waardoor je misschien geen recht meer hebt op dezelfde VAR die je nu gebruikt.
Ook de nieuwe VAR wordt niet verplicht
Als de nieuwe wet eenmaal van kracht wordt (niet voor 2016, gokken wij zo) vervallen de huidige VAR-verklaringen. Een VAR is nooit verplicht geweest en wordt dat in de toekomst ook niet. Alleen vragen opdrachtgevers er vaak wel om, omdat die hen vrijwaart voor naheffingen en boetes voor het geval die zzp'er geen echte zzp'er blijkt te zijn maar een 'schijnzelfstandige'.
Meer aandacht voor 'gezagsverhouding'
Als we het verhaal van de Belastingdienst goed hebben begrepen, gaat het in de toekomst ongeveer als volgt. Ben je een zzp'er en heb je een nieuwe VAR nodig, dan kun je naar een website waar je een vijftiental vragen moeten beantwoorden. Zo'n beetje dezelfde als nu voor de papieren VAR, maar met meer aandacht voor de 'gezagsverhouding' tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.
Moet je je van A tot Z houden aan richtlijnen van de opdrachtgever dan ben je eigenlijk geen zelfstandige. Mag je het zelf een beetje uitzoeken zo lang je het werk maar af krijgt en kwaliteit levert, dan ben je wel een zelfstandige.
Verzenden en bevestigen
Als je al die vragen naar eer en geweten hebt beantwoord, klik je op 'Verzenden'. Dan krijg je per ommegaande te zien wat de computer van de Belastingdienst ervan vindt: wordt het een VAR-row (resultaat uit overige werkzaamheden), een VAR-dga (directeur-grootaandeelhouder) of een VAR-wuo (winst uit onderneming). Denk je: 'Hee, dat is niet het resultaat dat mijn opdrachtgever en ik bedoelden', dan kun je terug om je antwoorden te corrigeren. Ben je het eens met het oordeel, dan klik je op 'Bevestigen'.
Opdrachtgever moet controleren
Vervolgens krijg je een of twee dagen later de gewenste VAR in je mailbox. Anders dan nu, staan daar ook de vragen op die je hebt ingevuld en je antwoorden. Die VAR stuur je door aan je opdrachtgever. Die moet dan alleen nog even nakijken of het beeld dat jij hebt gegeven van jullie arbeidsrelatie klopt met hoe hij er tegenaan kijkt.
Is alles in orde dan bergt je opdrachtgever je VAR keurig netjes op en heeft hij er verder geen omkijken meer naar. Bevalt het hem niet, dan kan hij contact met je opnemen om een en ander met je te bespreken en kun jij desgewenst op basis van nieuwe informatie en nieuwe VAR aanvragen.
Een VAR voor al je opdrachten, tenzij
Het grote verschil met de webmodule waar sommigen onder ons dus blijkbaar ten onrechte al die tijd bang voor zijn geweest, is dat diezelfde VAR verklaring voor al je opdrachten bij al je opdrachtgevers geldig blijft. Dat wil zeggen: zo lang je maar ongeveer hetzelfde soort werk blijft doen voor ongeveer hetzelfde slag opdrachtgevers.
Verandert er in die situatie iets, bijvoorbeeld doordat je ophoudt met software ontwikkelen en in plaats daarvan ijsjes gaat verkopen, dan moet je natuurlijk wel een nieuwe VAR aanvragen. Of je hebt er twee, of je hebt er meer, als je meer soorten werk doet in verschillende relaties tot verschillende opdrachtgevers.
Geen bergen werk erbij
Als het straks echt zo gaat als de Belastingdienst nu vertelt, verandert er dus voor de zzp'ers zelf heel weinig. In elk geval komen er geen bergen werk bij.
Wat wel verandert, maar dan voor de opdrachtgevers, is dat de Belastingdienst hen eerder dan nu verantwoordelijk zal houden voor de juistheid van de gegevens die de zzp'er bij de VAR-aanvraag heeft ingevuld. Als de fiscus komt controleren en de werkelijke situatie blijkt niet te kloppen met wat er op het formulier staat, dan zijn zij voortaan ook meteen de pineut. Nu is het in zulke gevallen eigenlijk altijd alleen de zzp'er die wordt gepakt.
Opwinding was prima begrijpelijk
Kortom: alle opwinding van gisteren was prima begrijpelijk gezien het totale ontbreken van enige communicatie over hoe afgelopen twee jaar de plannen over de VAR webmodule zich hebben ontwikkeld.
Nu, met dit verhaal van de Belastingdienst, lijkt het allemaal reuze mee te vallen. Of dat ook echt zo is, weten we pas al het wetsvoorstel naar de kamer is gestuurd. Tot dan toe koesteren we onze papieren VAR en ondernemen we gewoon lekker verder zoals we dat gewend waren.
Pierre Spaninks schrijft iedere zaterdag over zzp'ers in TPO Magazine. En dus op Blendle/Cafeyn. Klik hier voor een overzicht en hier voor een abonnement
