Wat leren kinderen over vijftien jaar op school nog over religie? Ze nemen geen kennis meer van ‘kookboeken met heilige, abstracte teksten’ als het aan Caroline Suransky ligt. Wel leren ze de politieke en sociale context van verschillende stromingen kennen. En door de ogen van een ander te kijken.
Suransky, docent aan de Universiteit voor Humanistiek, spreekt vandaag op een symposium over religie en levensbeschouwing in het onderwijs. Aan de Vrije Universiteit in Amsterdam gaan wetenschappers, bestuurders en professionals uit het veld aan de slag met het in januari verschenen eindadvies van het Platform Onderwijs 2032. Staatssecretaris van onderwijs Sander Dekker startte het platform anderhalf jaar geleden om zicht te krijgen op de vaardigheden en kennis die kinderen nodig hebben voor de toekomst. Religie valt in het eindadvies onder het kennisdomein taal en cultuur.
Politieke spanningen
Een prima plek, vindt Suransky. ‘Scholen hebben geen functie van kerk, moskee of synagoge. Ze zijn er niet om het ware geloof te prediken. Wel om kennis op te doen over de ontwikkeling van levensbeschouwingen.’ En die bagage wordt volgens haar steeds belangrijker. ‘Nederland is seculier, maar over de landsgrenzen zie je een hele religieuze wereld. En veel politieke spanningen worden religieus geduid.’
Dan is het nuttig om als burger te weten dat bijvoorbeeld het christendom in de VS anders vorm krijgt dan in Nederland of Indonesië. ‘Hét christendom of dé islam bestaan niet’, aldus Suransky die humanistiek in een interculturele en mondialiserende samenleving bestudeert. Ook in het humanisme zijn ‘gigantische verschillen’, vertelt ze. Voor sommigen is het vooral een atheïstische visie met oog voor het gemeenschappelijke tussen mensen. Dat zie je vooral in de VS. Andere aanhangers, in Nederland bijvoorbeeld, maken ook ruimte voor religiositeit. De lokale geschiedenis en cultuur zijn voor haar niet weg te denken in deze ontwikkelingen. ‘Binnen één stroming wereldwijd spreekt men niet van ‘wij’, daarvoor zijn de verschillen te groot.’
Lieve vrede
Voor kinderen is het volgens Suransky cruciaal te weten waarom mensen religie belangrijk vinden en welke rol ze speelt in hun leven. Hebben leerlingen daar geen idee van dan zullen vooroordelen over elkaar en wij-zij-denken de kop op steken. Over religie van gedachten wisselen in een diverse samenleving is geen sinecure, weet de docent. Niet alle visies zijn verenigbaar en dat mag gezegd worden. ‘Men wil vaak de lieve vrede bewaren of er volgt juist een gewelddadige confrontatie, maar daartussen liggen nog veel mogelijkheden. In een democratie durf je van mening te verschillen. En door de ogen van een ander te kijken. Want het gaat er niet alleen om dat iedereen deelt wat hij of zij vindt. Kinderen moeten leren moeilijke confrontaties aan te gaan.’ Op de vraag of leerkrachten daarvoor toegerust zijn, antwoordt Suransky voorzichtig: ‘Ik denk het niet, maar er wordt al zoveel op het bordje van scholen gekieperd dat je niet kunt verwachten dat zij die kar alleen gaan trekken. Laten we hierover vooral met scholen in gesprek gaan.
Ingehaald
De confrontatie aangaan doe je volgens Suransky dus niet met je lesboekje, maar door contact te zoeken met de buitenwereld. ‘Nodig mensen uit verschillende stromingen uit om te vertellen over de manier waarop ze vorm geven aan hun levensbeschouwing. Of bezoek buurthuizen, ga erop uit.’ Haar ideale school in 2032 is een ontmoetingsplek waar iedereen zich thuis voelt en eventueel ook uiting kan geven aan zijn overtuiging. Bidden en bijbellezen moeten kunnen, mits niet opgelegd. Ze betwijfelt of bijzonder onderwijs tegen die tijd nog bestaat. ‘Er zijn katholieke scholen met een meerderheid aan moslimleerlingen. Bijzonder onderwijs is al ingehaald door de praktijk.’
Meer lezen over de manier waarop we betekenis geven? Meld je hier aan.
