Ongeveer twintig nabestaanden en slachtoffers worden door documentairemaaksters Ingrid Schildermans & Ibbe Daniëls in vier delen aan het woord gelaten. In de eerste aflevering vertellen de overlevers hoe het misbruik begint en over de jarenlange fysieke en mentale gevolgen. Getuigen beschrijven hoe priesters en paters de zwakke en kwetsbare positie waarin de kinderen verkeerden, gebruiken om hen te domineren en te misbruiken. Ze vertellen over de schaamte, over het zwijgen, over het schuldgevoel, over het sadisme en het mentale en fysieke misbruik, dat jarenlang duurde.
Dom Robert, de huisvriend
Tot en met de jaren ’60 was de kerk superieur. In zeer vrome milieus zelfs nog langer. Een zus van Piet, een van de slachtoffers die suïcide pleegde, vertelt over de dader. “Dom Robert was een huisvriend. Hij mocht alles, kreeg van alles het lekkerste en het meeste.” Er waren hele duidelijke signalen. Piet had een kapotte penis, waar hij mee naar de dokter moest. De ouders zwijgen, de dokter zwijgt, iedereen zwijgt. Piet ondergaat in het ziekenhuis zogenaamd ‘een besnijdenis’. Hij was echter fysiek en mentaal kapot gemaakt. En zag geen andere weg dan uit het leven te stappen. Later zouden zijn beide ouders, die dit niet hebben kunnen verwerken, eveneens zelfmoord plegen.
Kinderen hebben ‘fantasie’
Ook Damien werd de dood ingejaagd. Nadat zijn moeder overleden was, ging hij naar een jongenspensionaat van de kerk. Daar is het of elke pater een eigen kind uitkiest. Tegen de bezorgde vader, die vermoedens had, werd gezegd: “Damien kan de dood van zijn moeder niet verwerken en leeft in een fantasiewereld.” Een truc om er op voorhand voor te zorgen dat het kind niet geloofd wordt. Of als er andere kritische vragen komen: “Kinderen hebben fantasie en de moeders fantaseren mee.” Gaslighting. Piet begaat zijn wanhoopsdaad in 1959, Damien in 1979. Daar zit 20 jaar tussen. Dom Robert was bij beiden de dader. Op beider begrafenissen liep hij vooraan in de stoet, zo laten foto’s in de documentaire zien.
Verkrachtende Broeders van Liefde
De dikste dossiers zijn die van de orde ‘De Broeders Van Liefde’. Zeg maar gewoon een seksverslaafde sadistische pedobende. Anale verkrachtingen inclusief zweepslagen, wurgseks en in elkaar slaan van de kinderen. Soms konden de jongens wekenlang niet slapen van de pijn. Ze liepen letterlijk ‘krom’. Niemand zei wat of deed wat. Het seksuele misbruik vond notabene ook plaats op het altaar van de kerk. Je verzint het niet. Ze moesten hun eigen urine opdrinken. Horror! Lichamelijke en geestelijke littekens tot vandaag de dag. Als ze nog leven, want zoals gemeld: het suïcidegehalte onder deze misbruikten is torenhoog. Veel van de slachtoffers waren gehandicapte en/of zwakke kinderen met problemen. Makkelijke prooien. Angsthaasjes van jongens. En meisjes. Bij die laatsten: abortussen en doodgedrukte baby’s, die in de kloostertuin werden begraven.
Het godsgeschenk
Rik Devillé was ook priester. Een hele kritische. Een lastige vond de RK kerk. Hij is oprichter van de Vlaamse werkgroep Mensenrechten in de kerk. In zijn boek ‘De laatste dictatuur’ (1992) klaagde hij de machtsstructuren van de Katholieke kerk aan. Ook hekelt hij de discriminatie van vrouwen in de kerk en neemt geen blad voor de mond, als hij het heeft over allerlei historische feiten uit de kerkgeschiedenis. Zijn tweede boek (1994) over seksueel misbruik noemt hij ‘De Katholieke Ziekte’. In 1996 speelt in België de ontknoping van de schokkende zaak Dutroux. Een ‘godsgeschenk’ voor de pedopriesters. Een afleidingsmanoeuvre. “Gelukkig gaat het niet over ons!” Zo zullen ze gedacht hebben, vertelt Devillé daarover. Terwijl beide misdaden meer overeenkomsten hebben dan verschillen.
Wij van WC-Eend
Er komt wel een telefoonnummer waar slachtoffers van misbruik door ‘geestelijken’ hun verhaal kunnen doen. Maar dat was van de RK kerk zelf. Een soort ‘Wij van WC-eend adviseren WC-eend.’ Dat meldpunt heeft dus nooit gewerkt. Een aantal slachtoffers dat eindelijk uit hun schulp kruipt en hun families willen ermee naar de oversten gaan. Of naar de bisschoppen. Maar het probleem is dat die zelf ook boter op hun hoofd hebben. En dus krijgen ze te horen: “Dit beweer je alleen maar met de bedoeling de kerk in een slecht daglicht te plaatsen!” Terwijl een soort van heling alleen maar kan plaatsvinden als slachtoffers zich gehoord weten.
Heeroom en zijn neefje
En dan is er hoop middels de ‘Operatie Kelk’: in 2010 houdt de politie huiszoekingen in het Aartsbisschoppelijk Paleis in het kader van een onderzoek naar de mogelijke doofpot van het misbruik van kinderen door priesters en paters. Omdat er toevallig een cameraploeg in de buurt is, wordt alles gefilmd. De beelden gaan de wereld over. Vlak daarvoor had de neef van een bisschop Vangheluwe een gesprek op tape opgenomen met zijn ‘heeroom’, die hem 13 jaar lang misbruikte en met kardinaal Danneels. De zogenaamde Danneels-tapes lijken een stok achter de deur om de kerk tot snelle actie aan te zetten. Bisschop Vangheluwe neemt ontslag en het gerecht start een onderzoek naar het systematisch toedekken van seksueel misbruik door geestelijken. Opnieuw doen honderden slachtoffers voor het eerst hun verhaal, na decennia van zwijgen in schaamte en schuldgevoel.
Orgie
Ook hier liegen de ervaringsverhalen er niet om. “Een orgie!”, roepen ze bij de recherche uit. De jongens bleven slapen op de kamers van de priesters. ’s Morgens stonden ze in de gemeenschappelijke badkamer. De priesters lopen daar rond. Getuigenissen van jongens uit 1956 tot ver in de jaren ’80. Op de aanpalende school was een magazijn met daarachter een ruimte met een TV, fototoestellen en een bed. Trek zelf de conclusies maar.
En de paus….
De aartsbisschop vindt de huiszoekingen schandalig en ook de paus steunt hem hierin, terwijl er sprake is van institutioneel seksueel geweld. De onderzoeksrechter wil de slachtoffers, ondanks de politierapporten nog niet horen. De katholieken dienen een klacht in. De tentakels van de Rooms Katholieken reiken ver. De in beslag genomen dossiers met bewijzen moeten worden terug gegeven aan de kerk. En plots blijken er ook allerlei stukken bij het gerecht van Brussel te zijn kwijtgeraakt. Operatie Kelk wordt zodoende Operatie Doofpot. En zelfs bij het Europese Hof voor de Rechten van de Mens wordt geoordeeld dat de Kerk van Rome immuniteit geniet. Dat betekent dat de slachtoffers daarvoor het Vaticaan niet kunnen aanklagen. Uiteindelijk krijgen ze dankzij het opgenomen gesprek tussen slachtoffer en een misbruikpriester bedragen tussen de €5000,- en €20.000,- uitgekeerd. Maar dan moeten ze tevens een formulier ondertekenen waarin ze beloven nooit, maar dan ook nooit meer stappen te zullen ondernemen tegen de Rooms Katholieke kerk.
De kindervriend
Pedofiel betekent letterlijk liefde voor kinderen of zo je wilt ‘kindervriend’. En daar heeft de Kerk van Rome geen moeite mee. Immers Jezus zegt: “laat de kinderen tot mij komen.” Het seksuele aspect, de vele aanrandingen, verkrachtingen en eeuwig durende beschadigingen van mensenkinderen wordt met graagte genegeerd. Net als dat de daders nauwelijks tot geen sancties krijgen. Eebn van de slachtoffers getuigt over ‘Pater Jan’ die vanwege klachten naar Brazilië moest vertrekken. Daar in het Zuidamerikaanse land zet deze ‘geestelijke’ zijn praktijken voort en blijft hij ontkennen dat er seks in het spel was en is. En dan de belangrijkste vraag: wat kan er nog wel gebeuren? Naar aanleiding van de serie ‘Godvergeten’ is er een parlementaire onderzoekscommissie ingesteld, maar of dat iets gaat veranderen is maar zeer de vraag. Het seksuele misbruik in de kerk van Rome is langdurig en hardnekkig.
Ontdoping
Steve Vonck organiseerde na het zien van de 4-delige serie in zijn café ’t Hemelrijk in Sint-Niklaas (de namen laten de invloed van de Rooms Katholieke Kerk reeds aan) een ontdoping onder de noemer ‘schrijf je vrij’. De lokale actie oversteeg al alle verwachtingen. Het Laatste Nieuws maakte opnames ter plekke. Honderden mensen willen de banden met hun gelovige verleden doorsnijden. Vonck: “De documentaire toont opnieuw de hypocrisie aan van de katholieke kerk. Hoe die zich bovendien nog in die slachtofferrol proberen te wurmen, tart alle verbeelding. Ik heb me al een aantal weken geleden laten ontdopen. Als je dit alleen doet, dan is het een druppel op een hete plaat, vond ik.” Velen hopen dat de actie de politiek wakker wordt. “Het wordt tijd dat de subsidies die de kerk krijgt, herbekeken worden”, zegt de cafébaas. “De politici gaan ervan uit dat 80% van de bevolking katholiek is, terwijl dit in realiteit maar 2% of 3% is.” Daarbovenop schendt de katholieke kerk de privacywetgeving. “Iedereen heeft het recht om vergeten te worden, maar bij een ontdoping wordt dit louter achter de naam in het doopregister vermeld. De namen worden niet geschrapt.”
Waar zijn de daders?
De pedopriesters zijn nog steeds in dienst van de Rooms Katholieke Kerk. Of zijn weggestopt in katholieke buitens, genietend van een ruim pensioen. Misbruikmakend van hun bejaarde status. Of zijn dus naar een andere parochie of een ver (missie-)land gestuurd waar ze andere kwetsbare kinderen eveneens kunnen misbruiken. Zoals één van de getuigen in de docu zegt. “Ze weten het al honderden jaren, maar er is nooit iets aan gedaan!”
Kinderpsychiater Peter Adriaenssens, die zich met de kwestie heeft bezig gehouden zegt: “Het tegengif voor misbruik is waarheid spreken!” Maar je kunt er gif op innemen dat het nog steeds gebeurt. In België, in Ierland, in Canada, Zuid Amerika, overal waar de kerkelijke pedobrigade zijn kerken en klauwen heeft uitgezet.
De docuserie ‘Godvergeten’ staat op NPO Plus en NLZIET. Vanaf dinsdag 9 januari 2024, is die 4 weken lang te zien, bij de KRONCRV rond 22.0o uur op NPO2. De uitzending van ‘Kruispunt’ van zondag 12 november zal geheel in het teken staan van de impact van de documentaire.
