Het was beslist even voorpagina nieuws. Het zette mij aan het denken. Hartfalen bevordert tumorgroei, zo stond het er toch echt. Een chronische verzwakking van de pompfunctie van de hartspier. En dat zou een vorm van kanker bevorderen? Althans dat is onderzocht. Ik besloot de hoofdonderzoeker Professor Rudolf de Boer uit Groningen (cardiologie) te benaderen. Wat u leest zijn overigens verder mijn bespiegelingen. Zeker is het niet een wetenschappelijk verhaal.
Geneeskunde
Waarom interesseert mij dat zo. Specialisten moeten elkaar bij dit onderwerp zien te vinden. Cardiologen en MaagLeverDarm (MLD) artsen, respectievelijk Oncologen. Een aantal oudere internisten (thans veelal gepensioneerd) heeft destijds nog meegemaakt dat cardiologie en oncologie (tumorgeneeskunde) nog een kernbestanddeel van hun praktijk was. Voor hen is dit zeker een boeiend verhaal. Want het is ingewikkelde materie, waarin de dwarsverbanden tussen aandoeningen zichtbaar worden. In mijn boekenkast ligt dit mapje.
Mijn ervaring.
In voormalig ziekenhuis de Lichtenberg in Amersfoort- thans Meander Medisch Centrum- functioneerde in de zeventiger jaren van de vorige eeuw de Werkgroep Klinische Immunologie. Een hele generatie assistenten in opleiding heeft daar weet van. Grote kracht hierachter was de vroeg overleden opleider internist Dr. J.W. (Hans) Imhof, gesteund door dr. Jo Kerckhaert. Imhof een onvergetelijk mens! Zijn uitgangspunt was de idee dat allerlei traumata (denk aan operaties of ziekten) leiden tot een stijging van zogenaamde acute fase eiwitten (APE) stijging. De afzonderlijke functie van veel van deze eiwitten was allerminst duidelijk. Hadden ze meer dan een signaalfunctie (denk aan de hoogte van de CRP als maatstaf bij infecties)?? Zie hieronder overzicht uit dat rapport dat ik in bezit heb. Er zou een effect zijn op immunologische afweer. Afweervermindering zou negatieve gevolgen kunnen hebben. Daarbij ging het niet alleen maar om de theorie, maar ook onderzoek aan het ziekbed. Echt niet zo vanzelfsprekend al was de Lichtenberg ook wel een opleidingsziekenhuis. Nee, had vooral met gedrevenheid van medische stafleden te maken.
Zeven dagen per week
Hoe meet je een effect op de afweer? Als onderdeel van het onderzoek heb ik als arts-assistent destijds series huidtesten geplaatst op de afdeling hartbewaking in Amersfoort bij patiënten met een acuut hartinfarct. Die patiënten waren er destijds in grote aantallen. Een epidemie haast! Het was ook de tijd van de opkomst van vaatonderzoek (hartkatherisatie) en bypassoperaties. Dus proefpersonen genoeg! En dat ging destijds ook soepeltjes zonder allerlei toestemmingsvereisten. De huidtesten werden geplaatst. Het ontstaan (of niet, bij ontbreken van een reactie) van plaatselijke zwelling moest in maat en getal worden gevolgd door mij. Dat betekende dagelijks bezoek aan de afdeling Hartbewaking, ook in de weekenden. Ik voelde mij wel wat schuldig als sommige patiënten op de armen pijnlijke rode jeukende bulten ontwikkelden. En dat protocol moest weken later nog eens op de polikliniek worden herhaald. Daarmee zou het beloop van de cellulaire afweer in beeld worden gebracht in een soort timeline. Wat het onderzoek heeft opgeleverd weet ik niet zo goed….
Acuut versus chronisch
Mij verbaast deze hernieuwd interesse niet. Er zijn immers steeds meer patiënten met chronische hartfalen. We kunnen zeggen met dank aan de toegenomen mogelijkheden in de acute fase (zie eerder) van een hartinfarct. Maar ook darmkanker staat in de schijnwerpers. Door BigData analyse zien we ook verbanden die eerder niet werden opgemerkt. Zou ook de hartpatiënt met een chronische hartaandoening negatieve effecten elders in het lichaam kunnen ondervinden? De betreffende eiwitten (APE) zijn daarbij immers vaak verhoogd, zo weten we. Teruggrijpend op de titel, is mijn vraag aan de auteur: is er een rechtstreeks oorzakelijk verband aangetoond tussen dat chronisch hartfalen en tumorgroei. In technische termen: correlatie of causaliteit? Prof. de Boer:
Het artikel (verschenen in het blad Circulation) is indrukwekkend. Weliswaar wordt daarbij sprake van ‘circulerende factoren’, waarmee mogelijk niet hetzelfde wordt bedoeld. Alhoewel enkele eiwitten in het rijtje van APE wel worden vermeld. Dat er een samenhang tussen chronisch hartfalen en darmkanker bestaat is in eerder onderzoek (big data) aannemelijk gemaakt volgens het Editorial. Dat daarbij circulerende eiwitten een verbindende rol spelen is duidelijk. Maar hoe het precies zit en wat de consequenties zouden kunnen zijn staat nog ter discussie. Want betekent dat verhoogde waakzaamheid bij de cardiologen. Eerder screening? We weten het niet. Ik ben er ook niet uit of Imhof c.s. destijds iets belangrijks op het spoor waren.
https://www.ntvg.nl/artikelen/memoriam-drjwimhof/volledig
