Het dwaalspoor van “Iedereen Journalist”

In deel 1 van “Iedereen Journalist” is de rode draad de bedevaart die Henk Steenhuis en voormalig Haagsche Courant hoofdredacteur Peter ter Horst maken naar de onttakelde redactieruimte van de Haagsche Courant. 

Ter Horst mijmert over de krant die vroeger een oplage van meer dan 220.000 had, hij “heeft gestreden tegen de ondergang” maar de krant “uiteindelijk begraven”.

Hij bezoekt het computerhoekje van de krant: “wij wisten niet wat we met internet moesten” maar “internet heeft alle business modellen in de krantenwereld weggevaagd.”

Die boodschap is duidelijk: internet heeft de krant kapot gemaakt. Ook de andere deskundigen zijn het daarover eens.

Maar klopt het verhaal van Van der Horst? Of is de bedevaart een dwaalspoor? Is er een relatie tussen de opkomst van internet en de ondergang van de Haagsche Courant?

In de grafiek is duidelijk te zien dat de oplage vanaf 1981 permanent daalt, in het begin van de jaren negentig (voor de introductie van internet) zelfs extreem (5 a 6% per jaar). Dan stabiliseert het. Een wonder? Nee: geknoei.

Tussen 1996 en 1997 daalt de oplage met 12%. Vanaf dat moment hadden adverteerders genoeg van het geknoei van kranten. De oplagecijfers werden in de week waarin de oplage werd gemeten kunstmatig verhoogd: veel acties, proefabonnementen, gratis exemplaren en marketing – opzeggingen werden maanden opgehouden. Toen in 1997 voor het eerst een jaargemiddelde werd uitgerekend, bleek dat gemiddeld 6% lager te liggen dan wanneer de ‘oude’ methode was gebruikt. De Haagsche Courant was koning der knoeiers: hun werkelijke oplage lag 12% onder het niveau van de oude.

Vanaf 1998 gaat het gestaag bergaf met de oplage – het gekke is dat in de periode dat weinig Nederlanders internet hebben (eind jaren negentig) het net zo hard gaat als in de periode 2001-2005.

Ik heb nog een tweede grafiek gemaakt, een nogal speculatieve. In 2006 is de Haagsche Courant volledig onderdeel van het AD. Als je over 2005 alle oplagen (AD en alle regio-titels die daar later bij gaan horen) bij elkaar telt, is de Haagsche Courant goed voor 15.1% van die oplage. Voor de jaren 2006-2012 heb ik telkens 15.1% van de oplage van het AD als HC-oplage beschouwd. Die grafiek zie je hieronder.

Conclusie: de HC verliest al jaren: al ver voor de introductie van internet, ze knoeien met cijfers, ze verliezen veel als bijna niemand internet heeft en veel minder als internet in Nederland is ingeburgerd… Hun ondergang de schuld van internet? Ik dacht het niet.