Besmetting van eieren met het chemisch middel Fipronil
De burger hoort dat het voedsel nog nooit zo veilig is geweest, maar tegelijkertijd zegt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit dat we nog maar eens in onze eigen koelkast moet kijken naar de code op de eieren. Terecht stelt Professor Jaap Seidell in de Volkskrant van datzelfde weekend dat er veel grotere risico’s zijn (calorieën, zout enzovoorts) voor de Nederlandse bevolking. Maar die constatering is niet ter zake.
Zoek de overeenkomsten
Toen wij na 2012 de beruchte voedselvergiftiging via salmonella in de zalm (dossier Foppen) bestudeerden vielen ons meerdere zaken op. De voedselketen is uiterst dynamisch, complex en is onderdeel van de globalisering. Individuele bedrijven, maar zelfs sectoren en toezichthouders hebben onvoldoende regie en lopen vaak achter de feiten aan. Zeg maar “too little, too late”. Wat betreft de voedingssector helpt het dan ook niet dat de regelgeving en beleid zowel speelveld is van de Ministeries van Economische Zaken als van VWS. Zie ons boek Uitgebeend, dat nog allerminst aan actualiteit heeft verloren.
Toezicht
Zoals journalist Brenno de Winter in zijn kersverse boek met de titel Digitale Stormvloed stelt (pagina 22): “via platformen als sociale media lekken details snel uit. Het niet feitelijk correct en inhoudelijk communiceren vormt dan een nadeel. Verhalen worden via andere bronnen bekend en de regie wordt lastiger te realiseren. Niet communiceren is dan geen serieuze optie. Juist als het optreden van de overheid een belangrijk onderdeel zal gaan vormen van het debat rond een incident”. Einde quote.
Big Data
Het vooral op afstand monitoren van een sector brengt naast voordelen ook risico’s met zich mee. Het is de discussie over Big Data. Een voorbeeld uit een vorige functie. Bij een zorgverzekeraar werd controle op rechtmatigheid van declaraties steeds meer de taak van ICT-ers die een analyse uitvoeren op grote bestanden. Deze bestanden werden ook nog eens steeds groter door fusies en vergroting van het marktaandeel. Het controle-aspect dat voorheen behoorde tot de taak van ervaren medewerkers, die voortdurend contact hadden met declaranten en klanten en bij wie de declaraties letterlijk door de handen gingen, werd steeds meer gezien als overbodig en een ksotenpost. Dat konden immers de inkopers bij ziekenhuizen en zorgaanbieders er toch wel bij doen? De “uitbijters” werden natuurlijk ook nog steeds door de techneuten opgemerkt. Maar wat niet of heel laat bekend was, bleek het feit dat regelgeving en praktijk in de zorgsector een eigen dynamiek kennen. Aanpassing van de algoritmen aan deze nieuwe werkelijkheid kwam niet of heel laat tot stand. Inmiddels waren heel veel declaraties gewoon uitbetaald. Misschien herinnert de lezer zich dat er vervolgens een grote rel ontstond waarbij scherp is uitgehaald door de overheid. het ging om vele miljoenen… Een ander eenvoudig (school)voorbeeld dat mij ter ore kwam. Bij de analyse van kleine misdaden bleek een flinke toename in een bepaald gedeelte van een metropool. Dat leverde hoofdbrekens op. Totdat men erachter kwam dat het alles te maken had met het feit dat vanaf een zeker moment burgers uit een aangrenzend gebied voor aangiftes werden verwezen naar een ander politiebureau. Juist!!! in die bewuste wijk! Probleem opgelost.
Onderzoeksraad
Het ligt voor de hand dat ook rond de besmetting van eieren met het chemisch middel Fipronil een rol wordt toebedeeld aan de Onderzoeksraad voor Veiligheid. De voormalig voorzitter Pieter van Vollenhoven heeft al van zich laten horen! Om nu dan terug te komen op de eerste alinea. Het Ei van Columbus is dat we met een grootschalig complex -haast industrieel- proces bij de voedselvoorziening te maken hebben, waarbij inderdaad de kip tot een productie-eenheid is geworden (verworden?). Een proces waarin ook management begrippen als ‘lean’ op zijn plaats zijn. Het lijkt mij goed dat deskundigen op het terrein van complexe vraagstukken zich roeren. Weet je hartelijk uitgenodigd Paul van der Cingel (Hogeschool Windesheim) voor een reactie.
Kip <> zalm aspecten
– Dier zelf niet het kernprobleem, maar een exogene factor
– Internationaal netwerk. categorie complexe vraagstukken
– Nieuwe risico’s (althans voor het product of de sector)
– Verticaal beleid loopt achter de feiten aan. Met dank aan social media en burgeractiviteit.
– Welhaast onbeheersbaar probleem
– Versnipperd toezicht (Iets voor Blockchain?)
– onvoldoende forensische attitude
– big data te laat, verkeerd ingezet of tekortschietend qua interpretatie
– risicobeleving bij burgers uit het lood
– vakantietijd….vetraging
– Ministeries te lang stil
