Het verhaal van de overleden Vlam

?In Nederland gebeurt het zelden, zelfverbranding. Een asielzoeker uit Irak ging vanochtend echter wel over tot deze wanhoopsdaad. In het asielzoekerscentrum in Utrecht stak hij zichzelf in brand nadat hij had vernomen dat hij weer moest terugkeren naar Irak. De man ligt in het ziekenhuis, maar zou buiten levensgevaar verkeren.

Een paar uur later biedt de regering van Bulgarije, ongerelateerd aan dit voorval, haar ontslag aan.  Burgemeester Jordanov zit vooralsnog op zijn plek, maar de demissionaire regering heeft haar vertrouwen in hem onder zware publieke druk gisteren opgezegd.

Plamen zou niet onder invloed van drugs of alcohol zijn geweest en puur uit idealistische overwegingen hebben gehandeld. Of hij met psychische problemen kampte is nog niet officieel vastgesteld. Al had hij wel op 17 februari tegen een vriend gezegd pessimistisch gestemd te zijn over de staat van zijn land en in hoeverre vreedzame demonstraties effect hadden. Op die dag vond in Varna een protestactie met circa dertigduizend mensen plaats). De vriend van Plamen had echter niet verwacht dat hij de uitspraak “Ik kan mijzelf beter in de hens steken” serieus had moeten opvatten. En dat hij dus daadwerkelijk tot daden zou overgaan.

Volgelingen

Plamen is niet de enige Bulgaarse zelfverbrander. Een landgenoot uit Veliko Tarnovo, die vorige maand eveneens aan zelfverbranding deed en stierf, verkeerde in een aantoonbare depressieve waan. Hij leefde bovendien in extreme armoede. Dat gold ook voor een wanhopige vader van vijf kinderen uit Radnevo, die zichzelf afgelopen dinsdag in brand stak en met zeventig procent lichaamsverbranding door artsen al klinisch dood is verklaard.

Plamen maakte net als zijn twee landgenote van zichzelf een martelaar en is postuum tot een nationale held verworden. Suïcidepreventiehoogleraar Ad Kerkhof zei daar twee weken geleden over tegen DNP:

“Er is soms gewoon sprake van toeval wanneer iemand die zich in brand steekt uitgroeit tot een nationale held. Mensen moeten zich ook met de persoon en diens ‘vermeende’ motieven kunnen identificeren én er moet sprake zijn van massale verontwaardiging waarin de wanhoopsdaad van deze ene persoon kan uitgroeien tot een symbolische daad."

Brandend verlangen

Op Facebook roept men op tot een standbeeld voor hem tegenover het stadhuis van Varna. In diezelfde badplaats en in de hoofdstad Sofia moeten protesten – die nu al bijna drie weken plaatsvinden – nieuw elan krijgen. Demonstranten strijden nu niet enkel meer tegen het politieke systeem, tegen de maffia, tegen de privatiseringen en tegen stijgende werkloosheid, maar hebben voor hun gevoel nu ook een voor zijn land gestorven aanvoerder. In navolging van andere ‘revoluties’ (Tunesië, Griekenland, Frankrijk) heeft ook Bulgarije blijkbaar behoefte aan een martelaar.

Gisteren gingen al meer dan honderdduizend Bulgaren de straat op, nog voordat het overlijdensbericht van Plamen bekend was. De Onafhankelijkheidsdag (135 jaar bevrijding van het Ottomaanse Rijk) was omgetoverd tot een protestdag en stond zo vooral in het teken van een gevoel van hedendaagse onderdrukking.

Maar met een omarmde martelaar dreigt de eruptie van protest nog groter te worden. De inwoners van het armste land van de Europese Unie hebben een brandend verlangen naar rechtvaardigheid in eigen land. Het is echter wel zeer te hopen dat de Bulgaren dit vanaf nu niet meer te letterlijk nemen.

Zie verderop in dit kanaal ook:

• Zelfverbranding: (onterecht) een hot issue, verschenen op 22 februari.
• Bar en boos op z'n Bulgaars, verschenen op 21 februari.