Vorige week presenteerde brouwerij Heuvel zijn eerste speciaalbier (blond, 6,5%), onder de naam: Zon. 'Geen pils,' zegt Frederik van Lynden van Sandenburg, van brouwerij Heuvel, 'maar een bier dat je met aandacht drinkt. Je drinkt emotie. En je steunt Heuvelrugse ondernemers.'
Zon – genoemd naar het Doornse landgoed Zonheuvel – is het eerste bier van brouwerij Heuvel, een samenwerking van vier Heuvelrugse ondernemers die nog veel andere smaken willen brouwen. De eerste vierduizend liters – in fles en hier en daar ook al op tap – moeten er in de nabije toekomst honderdduizend worden.
De lancering van Zon ging alvast gepaard met een royale presentatie naast Kasteel Amerongen, met veel bier, bitterballen, gefrituurde groenten en toespraakjes, ook door Nationaal Parkdirecteur Dick Wijte, die al dan niet onder invloed van het speciaalbier wel wat doordraafde in zijn toekomstschets: 'Op de Heuvelrug drinken wij allemaal Zonbier!'
'Doe mij maar een Heuveltje,' zegt Van Lynden van Sandenburg, dat moeten gevleugelde woorden worden in huiskamers en cafe's op de Heuvelrug. 'Volgers' van het bier worden via een facebookpagina van Heuvel alvast opgeroepen met passende, lokale namen te komen voor het eerstvolgende bier. Naar verluidt wordt dat een amberkleurig (8%) eindejaarsbier.
Het streekbier komt niet uit de lucht vallen. Lokale ondernemers worden al langer gestimuleerd met streekproducten te komen om de Utrechtse heuvelrug meer smoel en wat economische vaart te geven. Behalve twee elkaar beconcurrerende kuddes Heuvelrugschapen leverde dat nog niet veel op, tot de huidige bierhausse dan.
Het zaad daarvan werd al twee jaar geleden gezaaid: 'Ik ga bier maken,' dacht Van Lynden van Sandenburg – van het Langbroekse sprookjeskasteel Sandenburg – in 2013 en vond drie Amerongse ondernemers met hetzelfde idee. Meteen staken ze de koppen bij elkaar.
Eerste plan was de vestiging van een brouwerij in een verlaten fabriek middenin het Leersumse ijssmeltwaterdal dat de Heuvelrug in tweeen klieft, maar daar stak de gemeente Heuvelrug een stokje voor. Die locatie moest – op aandringen van een rechter – gegund aan longtime gemeentelijk enemy: takelbedrijf Hoogenraad.
Volgende horde was het bier zelf. Om er een streekbier van te maken zijn lokale ingredienten nodig. Daar is een begin mee gemaakt door de Amerongse akkerbouwer Dorrestijn over te halen brouwgerst in te zaaien langs de pittoreske Lekdijk. Een oogst van 34 ton was vorig jaar het resultaat, de jonge halmpjes van de volgende oogst waaien intussen ook al in de rivierwind.
Maar daarmee is de Heuvelrugse inbreng voor het eerste bier van Heuvel uitgeput. De rest van de ingredienten – water, gist, hop – komen via een brouwer uit het Overijsselse Raalte, aan de voet van de Sallandse heuvelrug, waar voor Heuvel de eerste vierduizend liters Zon zijn gebrouwen.
Om echt Heuvelrugbier te worden moet dat nog voor het einde van dit jaar anders gaan, zegt Van Lynden van Sandenburg, die het Cothense bedrijf Van Dijk al bereid heeft gevonden een plekje in hun koel- en vriesbedrijf in te ruimen voor een brouwerij. Daar kan Heuvel voor het volgende bier behalve Heuvelruggerst ook echt Utrechtse heuvelrugwater gebruiken.
Dat echte Heuvelrugwater is het belangrijkste bestanddeel van een ander streekbier, dat afgelopen januari al het licht zag: Heuvelrug Blond, voorlopig nog gemaakt door een Brabantse brouwer, in opdracht van de stichting Promo-Heuvelrug. 'Ik breng wekelijks twee tonnen water naar Oijen,' zegt Leersummer Jan Spies, drijvende kracht achter zowel bier als Promo-Heuvelrug.
Behalve het water is ook de gerst voor de mout van zijn bier afkomstig van de Utrechtse heuvelrug, verzekert Spies. Maar namen noemt hij niet meer sinds hij in de lokale pers de naam van akkerbouwer Dorrestijn noemde als leverancier van zijn gerst voor de eerste flesjes.
Dat kwam hem op boze reacties staan van Dorrestijn zelf, die alleen zegt te leveren aan Heuvel. Spies: 'Dat zakje gerst kwam via zijn vrouw, kennelijk wist hij dat niet. Maar inmiddels hebben we een andere leverancier van gerst, ook afkomstig van de Heuvelrug. Ik zeg niet wie dat is, maar het wordt allemaal gecontroleerd door Wageningen University.'
Spies wil eind van deze maand ook zijn tweede bier introduceren; een witbier genaamd Zonnig. 'Dan krijg je de verwarring weer,' beaamt Spies, die graag benadrukt dat van zijn bieren meer dan de vereiste 95% van de ingredienten – vooral vanwege het aangeleverde Heuvelrugwater – afkomstig is van de Utrechtse heuvelrug. Daarom, zegt Spies, mogen zijn bieren – anders dan het bier van Heuvel – behalve het certificaat duurzaam ook het label streekbier dragen. 'Het gaat heel goed met de afzet, omdat het een echt streekproduct is.'
Mogelijk dat de Heuvelrug daarom nog dit jaar zelfs twee brouwerijen gaat tellen. Vanwege het verkoopsucces van Spies' bier komt ook de vestiging van een lokaal brouwersfiliaal voor zijn Heuvelrugbier dichterbij. 'Als het gaat zoals is besproken komt een van de brouwerszonen zich in de regio vestigen. In die brouwerij kunnen we ook onze gerst vermouten. Hop is nog een probleem, vanwege de gevoeligheid voor schimmels,' zegt Spies, die nog wel betrokken was bij de plannen voor Heuvel, maar geen uitnodiging kreeg voor de opening van de eerste fles, vorige week.
Spies kreeg nog wel een brief dat hij de naam Heuvel in elk geval niet mag dragen. Spies: 'Er is iets vervelends ontstaan en dan komt van samenwerking weinig meer. Wij worden niet uitgenodigd, worden niet op een nette manier behandeld. Ik zie hen niet als concurrenten, maar als concullega's. En dan is het jammer dat zo'n gevoel door de wederpartij teniet wordt gedaan.'
Er is een aantal cafe's en winkels dat beide bieren verkoopt. Kijk op de websiste van respectievelijk Heuvelrugbier en Heuvel voor alle verkoopadressen. Beide flesjes kosten ongeveer een rijksdaalder (€2,50) in de winkel en rond €3,30 in de horeca. Naast beide flesjes staan doorgaans ook diverse soorten Thor, een Doorns biermerk dat in naam en idee lokaal is, maar in Belgie wordt gebrouwen.
Lees ook:
Heuvelrugbier komt voorlopig nog uit Brabant
