Wanneer je de huidige impeachtment-procedure buiten beschouwing laat heeft Trump nog een aantal hoofdpijndossiers waar hij als ex-president mee te maken krijgt. Ten eerste is er het rapport van Robert Mueller. Hoewel dat langverwachte rapport destijds geen consequenties had zitten daar handvatten in waar een federaal aanklager mee aan de slag kan. Dat dat tot op heden nog niet gebeurd is komt omdat de heersende mores is dat een zittend president niet kan worden aangeklaagd. Speciaal aanklager Robert Mueller heeft duidelijk aangegeven dat zijn rapport mede bedoeld is om bewijs vast te leggen en dat een president na zijn termijn niet immuun is voor vervolging. Het zou daarbij kunnen gaan om belemmering van de rechtsgang, in het bijzonder de openlijke poging om Mueller te ontslaan toen deze onderzoek naar hem deed en het feit dat hij dat later probeerde te verdoezelen.
Dan zijn er ook nog meerdere onderzoeken die tegen Trump lopen in de staat New York (pikant detail: Trump’s persoonlijke advocaat Rudy Giuliani gaf in de jaren ’80 leiding aan het Openbaar Ministerie in New York). Dat gaat bijvoorbeeld om illegale campagnefinanciering in de vorm van het smeergeld dat werd betaald aan porno-actrice Stormy Daniels. De voormalige advocaat van de president, Michael Cohen, is daarvoor veroordeel tot drie jaar gevangenisstraf. In New York loopt ook nog een onderzoek naar belastingfraude en onderzoek naar fraude met de Trump Foundation, een twijfelachtige goededoelenstichting van de president.
Ook Washington DC heeft nog een appeltje te schillen met Trump; daar wordt onderzoek gedaan naar fraude rond de inauguratie van Trump. Het inaugurele comité zou veel te veel berekend zijn voor (internationale) gasten die verbleven in het Trump Hotel op kosten van de belastingbetaler. Hiernaar loopt ook een federaal onderzoek.
Dit zijn slechts enkele in het oog springende zaken. Daarnaast lopen er nog onderzoeken naar de betrokkenheid van Trump bij getuigenbeïnvloeding door Roger Stone, buitenlandse donaties, vastgoedfraude, verzekeringsfraude, het aannemen van illegale werknemers en een lasterzaak van een deelnemer aan The Apprentice die Trump heeft beschuldigd van aanranding. Al deze zaken kun je op z’n minst een hele waslijst noemen. Bovendien is het niet ondenkbaar dat er na het presidentschap van Trump nog meer zaken aan het licht komen.
Hoe kan Trump vervolging ontlopen?
Allereerst door zo lang mogelijk president te blijven. Hoewel niet alle juristen het er over eens zijn is het al decennia beleid van het Amerikaanse Ministerie van Justitie dat een zittend president niet aangeklaagd kan worden. Er staat weliswaar niets over in de Grondwet en het Hooggerechtshof heeft zich er nooit over uitgesproken, maar het is niet waarschijnlijk dat dit beleid op korte termijn zal veranderen, zeker niet onder een kabinet-Trump. Na Trumps termijn als president in 2021 of 2025 kan hij dus in elk geval vervolgd worden.
Is een presidentieel pardon dan de mogelijke redding voor Trump om niet achter de tralies te belanden? Het is zeker een mogelijkheid dat Trump gratie krijgt van een opvolger. Waarschijnlijk kan hij zelfs zichzelf een pardon verlenen. Maar als hij daarna opnieuw probeert de rechtsgang te belemmeren mogen eerdere misdragingen wel als bewijs dienen. Ook mag een opvolger het presidentiele pardon negeren en alsnog vervolging nastreven. En er is nog een probleempje; presidentiële gratie geldt alleen op federaal niveau en is geen enkele belemmering voor het OM in New York om alsnog tot vervolging over te gaan naar aanleiding van de daar lopende onderzoeken.
Er is wel een lichtpuntje voor Trump; voor veel misdrijven staat een verjaringstermijn van vijf jaar. Dus na een tweede termijn bestaat de kans dat hij minder kwetsbaar is voor vervolging. Tenzij aanklagers het niet zien als een éénmalige misdrijf als maar een doorlopend complot. Dat zal ongetwijfeld tot een hoop juridisch gebakkelei leiden. Een laatste mogelijkheid (en misschien wel de meest waarschijnlijke) is dat Trump een deal probeert te sluiten met het OM. Hoe dat eruit zal zien moet de tijd leren.
Vast staat in elk geval dat Trump er een levensgroot belang bij heeft zo lang mogelijk president te blijven. Dat betekent dat de verkiezingen dit jaar waarschijnlijk nog bizarder worden dan die van 2016. En ondertussen moet de president -in zijn eigen belang- proberen geen nieuwe misdrijven te plegen want zijn tweede en laatste termijn duurt maar vier jaar. En dat is korter dan de verjaringstermijn van vijf jaar. Het worden hoe dan ook spannende verkiezingen voor de Amerikaanse president.
