De beweging, die in het begin bekend werd van de beelden van een gigantische groep demonstranten die massaal aan de kant ging toen er een ambulance langs kwam, staat inmiddels bekend om nieuwe beelden. Beelden van groepen gemaskerde demonstranten die een journalist vastbinden, slaan, schoppen en het brandweer- en ambulancepersoneel dat hem vervolgens probeert te redden belagen. Beelden van demonstranten die stenen gooien naar de politie en sterke laserstralen gebruiken om agenten te verblinden. Hoe heeft dit zo kunnen escaleren?
Het begin
Het begon in februari van dit jaar, toen het Hongkongse parlement een uitleveringswet voorstelde. Deze wet maakt rechtshulpverzoeken van en naar Taiwan, Macau en het Chinese Vasteland mogelijk. In 2018 zou de 19-jarige Chan Tong-kai zijn zwangere vriendin Poon Hiu-wing tijdens een tripje voor Valentijnsdag in Taiwan hebben gewurgd. Hij kon de gedachte dat ze mogelijk zwanger zou zijn van een andere man niet verdragen. Toen hij terugkeerde zonder zijn vriendin, alarmeerde de familie van Poon de autoriteiten. Hij werd ondervraagd door de Hongkongse politie en heeft bekend. Hij heeft de locatie van het lichaam aangewezen en in detail verteld wat hij heeft gedaan, maar vanaf dat moment was de politie machteloos. De huidige wetgeving maakt berechten in Hongkong onmogelijk, en er is ook geen uitleveringsverdrag met Taiwan.
Dat moest anders, en daarom is een wet opgesteld om voortvluchtige verdachten aan eerder genoemde gebieden te kunnen uitleveren, en andersom. Dit zou per zaak worden bekeken; het is dus niet het geval dat iedereen zomaar uitgeleverd kan worden. Maar dit was wel de angst van de demonstranten. Die waren bang dat door het dichten van deze maas in de wet, iedereen die kritisch op de Chinese regering is nu door vage rechtshulpverzoeken in China terecht kan staan.
De ambulance
En daarom gingen inwoners van Hongkong de straat op. Een enorme mensenmassa werd op de been gebracht, hele straten kleurden zwart – de meeste demonstranten droegen zwarte kleding. Ze haalden vooral het nieuws door aan de kant te gaan voor een ambulance die met zwaailicht en sirene onderweg was. Het waren iconische beelden, die stonden voor de mentaliteit van de demonstranten. Zij wilden verzekerd zijn van hun vrijheden, maar anderen hun vrijheden niet ontnemen.
Maar die mentaliteit sloeg om. Demonstranten raakten slaags met de politie en gebruikten sterke laserstralen als wapen om agenten te verblinden, met het risico op ernstig en blijvend oogletsel als gevolg. Ze bezetten de internationale luchthaven, stormden door de beveiliging en mishandelden dus een journalist.
Keerpunt
Hoewel de groep demonstranten in absolute getallen zeer groot is, zijn ze nog altijd een fractie van het inwonersaantal van Hongkong – ruim 7,4 miljoen. Er zijn de laatste tijd ook andere tegendemonstraties in Hongkong, juist om steun aan hun politieagenten uit te spreken. De vraag is dus of de overgrote meerderheid van de Hongkongse bevolking het toe zal staan om deze groep raddraaiers hun imago van vreedzame mensen te grabbel te laten gooien.
Want daar komt het nu wel op neer. De protesten kennen geen echte organisatie en structuur. Er hebben zich enkele partijen met duidelijke (politieke) motieven bij de protesten aangesloten, zoals pro-onafhankelijkheidsbewegingen en vakbonden, maar de demonstranten horen niet bij één partij. Daarom was het ook zo gemakkelijk voor een groep gewelddadige raddraaiers om deze protesten te kapen.
Concessies
De Hongkongse autoriteiten hebben al concessies gedaan om de demonstranten tegemoet te komen. Zo is de indiening van de wet inmiddels ingetrokken – “de wet is dood,” zei de bestuurder van Hongkong nadat ze haar verontschuldigingen heeft aangeboden voor het niet goed uitleggen van het doel de wet – en de politie heeft de verklaring dat de demonstraties “rellen” waren ook teruggedraaid.
Maar voor de demonstranten is het niet genoeg. Zij zijn bang dat als ze stoppen met demonstreren, de autoriteiten gewoon weer op dezelfde voet doorgaan. Ze willen meer inspraak en een koerswijziging van het bestuur met betrekking tot zaken als surveillance.
Toch is de wet nodig. De wet is nooit bedoeld om de Chinese autoriteiten de mogelijkheid te geven om politieke tegenstanders van de Chinese Communistische Partij (CCP) vanuit Hongkong in een Chinese gevangenis te stoppen. De wet is nooit bedoeld om de autoriteiten van het Chinese Vasteland meer bemoeienis te geven in het dagelijkse leven van de Hongkongse bevolking.
De wet is bedoeld om berechting in gevallen zoals in de zaak Chan mogelijk te maken. Zodat zware delicten als moord en doodslag niet onbestraft blijven. Er is een maas in de wet gevonden, gevonden door nota bene de Hongkongse autoriteiten zelf, en deze moet worden gedicht.
Er zal dus ooit een nieuwe wet moeten komen. Deze moet een aantal waarborgen hebben zodat de inwoners van Hongkong geen vrijheden inleveren – niet nu, en niet in de toekomst. En als die waarborgen er zijn, zullen de demonstranten er toch akkoord mee moeten gaan. Voor de nabestaanden van Poon Hiu-wing en andere slachtoffers van misdadigers die door deze maas hun berechting ontlopen. Voor hun eigen veiligheid en daarmee dus voor hun eigen vrijheid.
Wat nu?
Maar dat zal niet makkelijk worden. Door de in rellen uitgemonde demonstraties ligt alles wat de autoriteiten doen onder een vergrootglas. Zowel lokaal als internationaal. Verschillende internationale hoogwaardigheidsbekleders hebben hun steun voor de demonstranten uitgesproken. Verschillende Amerikaanse parlementsleden hebben Donald Trump zelfs opgeroepen om de houding van China in het conflict strenger te veroordelen en de demonstranten te steunen.
Het is dus de vraag of de brede groep demonstranten eenheid in consensus weet te vinden. Zo heb je demonstranten die vinden dat Hongkong zich moet afscheiden van China, maar ook studenten — sommigen nog onder de kiesgerechtigde leeftijd — die meer democratische inspraak willen. Je vindt er demonstranten die tegen cameratoezicht zijn en demonstranten die hun onvrede uiten over heel lokale problematiek. Met zo’n brede groep haal je nooit al je doelen, al is het maar omdat sommige doelen tegenstrijdig zijn.
En als de autoriteiten dan bereid zijn naar hun doelen te kijken, is het nog maar de vraag of de meerderheid van de Hongkongse bevolking zich hier überhaupt in kan vinden. Want dat een groep mensen voor of tegen iets demonstreert, wilt nog niet zeggen dat de meerderheid van de bevolking dit ook vindt. De onvrede gaat voorlopig nog niet liggen, en de demonstraties waarschijnlijk ook niet.
