Onlangs stonden ze in Berlijn stram in de houding bij het gedenkteken voor de gevallen soldaten van het Rode Leger: veteranen van de Nationale Volksarmee (NVA), de strijdkrachten van de voormalige DDR. Een stuk ouder zijn ze nu, dikker en stijfjes. Op 9 mei herdachten zij de overwinning van de Sovjet-Unie op bazi-Duitsland. Enkelen droegen Stasi-uniformen, die van de beruchte Oost-Duitse geheime dienst.
Conservatieve Duitse politici spraken schande. Een 'provocatie tegen de democratie' noemde Volker Kauder, fractievoorzitter van de christen-democratische CDU/CSU in de Bondsdag, de herdenkingsbijeenkomst.
Kauder haalde een oud plan van tafel: de beladen symbolen uit de communistische tijd moeten worden verboden. Met een hakenkruis – het symbool uit een eerder totalitair verleden – mag je in Duitsland immers ook niet over straat.
Prullaria
De jongerenafdeling van Kauders CDU pleit al enkele jaren voor een uitgebreider verbod: zij willen zelfs de verkoop van allerlei onschuldige snuisterijen en parafernalia uit het DDR-tijdperk strafbaar maken.
Dat vinden veel middenstanders, die van de verkoop van DDR-prullaria leven, een slecht plan. Zij vinden steun bij de vele duizenden toeristen, die een lichtgroene miniatuur-Trabant of een felrood t-shirt met de afbeelding van DDR-partijleider Erich Honecker (met gleufhoed) heel hip vinden.
Vooral rond de plekken waar vroeger de Muur stond zijn dergelijke 'Ostalgie'-producten te krijgen. Daar vind je niet alleen militaire uniformen, maar ook kopieën van de 'Ampelmännchen' – de groene en rode mannetjes uit de verkeerslichten. Populair zijn ook Rotkäppchen-Sekt en potten Spreewald-Gurken (augurken). Met een beetje geluk krijg je zelfs nog ergens Muckefuck, onsmakelijke namaak-koffie.
Wie consequent alles wat aan de DDR herinnert wil verbieden, moet ook de verkoop stopzetten van Thüringer Bratwurst en van goedkope Florena huidcreme, de Oost-Duitse tegenhanger van Nivea. Dat is een onmogelijke opgave en zo'n verbod zal er dus wel niet komen.
Zwijmelen
Het debat over een mogelijk verbod van de DDR-symbolen lijkt vooral een poging van conservatieve politici om zich te profileren, nu er in september Bondsdagverkiezingen aankomen. Maar het raakt wel aan een wezenlijke vraag: hoe komt het dat de DDR-tijd tegenwoordig vaak als een soort onschuldig curiosum word beschouwd? De SED-staat was toch een rasechte dictatuur. In het bewustzijn van veel Duitsers lijkt de DDR te zijn vernauwd tot een wat kleinburgerlijke en gemoedelijke samenleving, waar de autoriteiten op nogal sullige manier de bevolking om de tuin probeerden te leiden.
Het debat over een mogelijk verbod van de DDR-symbolen lijkt vooral een poging van conservatieve politici om zich te profileren, nu er in september Bondsdagverkiezingen aankomen
Veel Duitsers die in het Oosten opgroeiden, zeggen heimwee te hebben naar het gelijkmatige leven in de DDR. 'Als je niet tegen de staat demonstreerde en niet de grens over wilde, dan was er niets aan de hand,' zwijmelde een ingezonden brievenschrijver.
Iedereen heeft natuurlijk recht op zijn herinneringen, erkent Groenen-politica Katrin Göring-Eckhardt. 'Maar die herinneringen mogen er niet toe leiden dat het grote lijden van de slachtoffers onbelicht blijft.'
Publicist Richard Herzinger was in Die Welt veel rigoreuzer In een keihard pamflet tegen de trivialisering van het DDR-verleden, een ontwikkeling die hij weerspiegelt ziet in de rehabilitatie van dictator Stalin onder Vladimir Poetin in Rusland, pleit Herzinger hartstochtelijk voor een verbod van DDR-symbolen. 'Want er is voldoende reden om de driestheid waarmee deze nostalgische communisten optreden serieus te nemen.'
