De dominante mannen- of machocultuur wordt door kenners als reden aangevoerd. Een vrouwenborst wekt lust op en wordt daarom liever niet geassocieerd met een sabbelende baby.
Seks en/of moederschap
“In westerse landen is het vrouwenlichaam geseksualiseerd. Dus als een vrouw in het openbaar de borst geeft, wordt de grens overschreden tussen haar seksualiteit en haar moederschap.” Aldus antropoloog Caroline Chautems die promoveerde op dit onderwerp aan de Universiteit van Lausanne. Het lichaam van de vrouw is gekaapt en met name het deel waar ze zich onderscheidt in dat van mannen: borsten. Door religies die vinden dat (op)voeden de enige echte taak is van de vrouw in het leven. Door seksisten en de media die veelvuldig laten zien hoe ze geproportioneerd horen te zijn en vooral zo rechtop mogelijk moeten blijven staan en weer door andere bevolkingsgroepen die menen dat ze altijd bedekt horen te blijven.
200 jaar geleden was het blootgewoon
Begin 19e eeuw was borstvoeding in het openbaar nog heel gewoon, aldus historicus Evelien Walhout. Zij promoveerde in 2019 op een studie naar het verband tussen borstvoeding en kindersterfte in Nederland. Moeders namen hun kinderen destijds overal mee naartoe en legden hen gewoon aan de borst. Het was wel iets voor de lagere klassen, want vrouwen uit de elite lieten hun kinderen voeden door een min, een zoogster. Totdat er eind 19e eeuw een ‘verpreutsingsgolf’ plaatsvond, met name in het katholieke Zuiden. Een ontblote borst in de publieke ruimte: dat kon niet. In Brabant werden de borsten van jonge meisjes zelfs afgebonden. Hierdoor konden hun borsten zich niet ontwikkelen, waardoor ze later geen borstvoeding meer konden geven.
Katholieke stoorzenders
Daarmee steeg de kans dat hun baby’s stierven aan acute spijsverteringsziekten. Indertijd bestond er een duidelijk verband tussen religie, gezondheid en sterfte. Religieuze zedelijke overwegingen, zoals het niet mogen ontbloten van de borst in het openbaar, maar ook lokale gebruiken veroorzaakten deze zwakke borstvoedingstraditie. Het onderzoek laat zien dat vooral baby’s in katholieke gezinnen lagere overlevingskansen hadden dan kinderen uit protestantse, joodse en niet-religieuze families. Ook de aanwezigheid van veel katholieken in de omgeving was nadelig voor de overlevingskansen: hun context bepaalde de normen, waarden en gebruiken met betrekking tot gezinsleven en kinderzorg. RK ouders waren doorgaans minder geneigd borstvoeding te geven en zochten nauwelijks de hulp van een arts wanneer hun baby ziek werd.
Bevindelijk gereformeerden
Walhouts onderzoek laat zien dat moeders en vaders weliswaar zelf beslisten over zorg en voeding maar zich tevens lieten leiden door religieuze en lokale gewoonten. Borstvoeding werd in verband gebracht met seksualiteit en mede daardoor werd de medisch gestelde termijn van 6 maanden nauwelijks behaald. In het Nederland van rond 1880 wezen lokale geestelijken het ontbloten van de borst in het openbaar sterk af, evenals predikanten uit orthodox-protestantse kerken. De situatie toen is vergelijkbaar met die in derdewereldlanden nu, waar borstvoeding het verschil tussen leven en dood bepaalt en baby’s vooral overlijden aan infectieziekten.
Als we het maar niet hoeven te zien
Tegenwoordig wordt borstvoeding wel geaccepteerd, zo lang het maar niet onder onze neus gebeurt. En zelfs als er een dekentje of lakentje overheen ligt, worden mensen er nog ongemakkelijk van. Hoe bizar! Wetenschappelijke onderzoeken laten zien dat borstvoeding gezonder is dan flesvoeding. Overtuigend bewijs is aanwezig dat infecties van het maag-darmkanaal, middenoorontsteking, overgewicht en hoge bloeddruk minder voorkomen bij kinderen die borstvoeding hebben gehad. Ook krijgen zij minder last van astma, piepen op de borst en eczeem. Bovendien verbetert moedermelk waarschijnlijk de intellectuele en motorische ontwikkeling. Het is daarnaast mogelijk dat borstvoeding beschermt tegen de ziekte van crohn, atopie, diabetes, obesitas en leukemie. Maar dat kan ook aan andere random-zaken liggen. Zo zijn vrouwen die de fles geven gemiddeld lager opgeleid, roken ze meer tijdens de zwangerschap, hebben ze een hoger BMI en zijn ze vaker alleenstaand.
Kolven
Vlak na de geboorte drinken baby’s tot wel zo’n 12x per dag. Als een jonge moeder er dus een beetje een leven buitenhuis op wil nahouden, zal ze vroeg of laat in het openbaar moeten voeden of kolven. Dat is voor velen nog steeds een drempel, waardoor ze het gevoel krijgen nergens naartoe te kunnen en daardoor eerder stoppen met borstvoeding dan ze misschien zelf willen. Die drempel wil femtechbedrijf Elvie verlagen. Naar aanleiding van de Wereldborstvoedingsweek zette de producent van ‘slimme kolven’ een door het Gentse Atelier Leda ontworpen borstvoedingsbank neer op de Grote Markt in Kortrijk. Daarmee wil ze voeden en kolven in het openbaar normaliseren en biedt ze vrouwen extra comfort met een armleuning, wat speeltjes en een verschoningskussen. Daarnaast werd Breast Places gelanceerd, waarmee plekken in België waar jonge ouders goed gefaciliteerd worden, makkelijk te vinden zijn.
#iwanttobreastfree
Dat dit niet overdreven is, bleek eerder dit jaar uit een rel in Frankrijk. Daar is het percentage moeders dat hun baby met de borst voedt het laagste van Europa en dat is niet toevallig. De machocultuur is er springlevend. Op Franse sociale media werden massaal foto’s van voedende vrouwen gedeeld, onder de hashtag #iwanttobreastfree. Ze maakten deze ‘brelfies’ als steunbetuiging aan Maÿlis, een jonge moeder die op straat aangevallen werd omdat ze haar kind aan de borst had gelegd. “Borstvoeden is geen exhibitionisme”, schreef één van de sympathisantes onder haar foto. “Als u er niet tegen kunt om een paar centimeter te zien, dan heeft u een probleem, niet ik.” Dagblad ‘Le Figaro’ wijdde er een artikel aan met de kop ‘Waarom is er zoveel haat jegens borstvoeding?’ De Franse publieke omroep kwam met een kritisch verhaal en vatte dit als volgt samen: “Iedereen is voor natuurlijk voeden , zolang de moeder het maar thuis doet, onzichtbaar voor anderen.”
Borstvoedingsweek
De internationale borstvoedingsweek (WBW) wordt sinds 1992 elk jaar van 1 t/m 7 augustus gehouden. Sinds 2016 is de internationale campagne afgestemd op de Sustainable Development Goals van de Verenigde Naties. In 2018 keurde een resolutie van de Wereldgezondheidsvergadering de WBW goed als een belangrijk aandachtspunt voor het promoten van borstvoeding wereldwijd. Dit jaar richt wordt met name ingezoomd op hoe borstvoeding bijdraagt aan het voortbestaan, de gezondheid en het welzijn van iedereen en de noodzaak dit wereldwijd te beschermen.
Illustratie: De borstvoedingsbank, © Elvie.
