Deel I: Aan de voorkant
Februari 2021: Stilte voor de storm
Een ijskoude oostenwind jaagt over de polders van het buitengebied van Alphen aan den Rijn. De weilanden en vele slootjes zijn bedekt met een dun laagje ijs. In de dorpen weten veel dorpelingen dan nog niet wat hun gemeente Alphen aan den Rijn van plan is met dit rustieke buitengebied waar een aantal kleine dorpen in zijn gelegen. Het buitengebied* van Alphen aan den Rijn bestaat sinds 2014 uit de dorpen Aarlanderveen, Benthuizen, Boskoop, Hazerswoude-Dorp, Hazerswoude-Rijndijk, Koudekerk aan den Rijn en Zwammerdam. Door de Alphense gemeenteraad is er zelfs een ‘Dorps- en wijkwethouder’ aangesteld om de dorpen bij de stad Alphen te betrekken.
* auteur is inwoner van het buitengebied
Via de site van de gemeente en een ‘webinar’ maakt de gemeente Alphen aan den Rijn op 3 februari 2021 de uitslagen van een online enquête bekend. In deze enquête werden de inwoners gevraagd hoe zij over duurzame energieopwekking in de regio dachten. De resultaten zijn veelbelovend. Gemiddeld staat 75% van de geënquêteerden positief tegenover het opwekken van duurzame elektriciteit. Meer dan 30% had daarnaast aangegeven graag financieel te participeren in windturbines of zonnevelden. Alleen het dorpje Aarlanderveen had zorgen geuit over de mogelijke plaatsing van windturbines vanwege het cultuurhistorisch waardevolle landschap in het dorp. De verantwoordelijk wethouder verzekert de dorpelingen al snel dat het dorp buiten schot blijft als er plekken voor windturbines worden aangewezen.
De wethouder die met de enquête-uitslagen aan de gang moet is Erik Van Zuylen (GroenLinks). Van Zuylen moet een energiestrategie (RES) maken om te zorgen dat Alphen aan den Rijn in 2030 richting energieneutraal gaat. De uitslagen van de enquête en de daaruit blijkende hoge bereidwilligheid moet dit niet al te moeilijk maken voor de wethouder. De uitslagen van de enquête lijken weinig los te maken onder inwoners, ook in de media is er nauwelijks aandacht voor. Alleen in het dorpje Aarlanderveen is even opwinding.
Daan De Bruijn, adviseur cliënt- en inwonerparticipatie & Democratische vernieuwing bij het landelijk kennisinstituut Movisie:
“Onderwerpen als klimaat zijn vaak abstract. Iedereen snapt het belang van duurzaamheid, maar het gaat pas echt leven bij inwoners wanneer iets dichtbij komt. Het is zaak om vooraf heel duidelijk en concreet te communiceren wat je wilt weten en wat je gaat doen. Er zijn diverse instrumenten om draagvlak te peilen. Het gaat met name om goed over het bereik na te denken en daarbij diverse participatie-instrumenten in te zetten om dat bereik te vergroten (bijv. enquête, straatgesprekken en bijeenkomsten).”
April 2021: Op de kaart gezet
De winter is stilletjes overgegaan in de lente. Na de enquête-uitkomsten in februari is er geen verdere communicatie vanuit de gemeente of wethouder geweest richting haar inwoners. Dan barst eind april 2021 ineens de bom. Een lokaal weekblad publiceert op de voorpagina een kaart van het buitengebied. Op de kaart staan verschillende plekken waar windturbines en zonneweides kunnen komen. Het krantenartikel rept over 24 megaturbines of maximaal 115 kleinere windturbines die er mogelijk kunnen komen.
De dorpen zijn wakker. Binnen enkele dagen na het krantenartikel verzamelen inwoners zich in een burgerinitiatief genaamd TurbulenT. Zij geven aan niet per sé tegenstander van windturbines te zijn, maar zijn wel tegen het plaatsen van windturbines in de nabijheid van woningen. Ze maken zich zorgen over de overlast en over de impact op de gezondheid van inwoners.
Kartrekker van dit burgerinitiatief Rob van der Hoort blikt terug: “Ik had eigenlijk pas laat door dat er plannen voor windturbines rond de dorpen waren. Ik ben na het bewuste krantenartikel dorpsgenoten gaan vragen of zij wisten wat er speelde qua windturbineplannen, niemand leek dit te weten. Met een groep vrijwilligers zijn wij actief inwoners gaan informeren over wat consequenties van toekomstige windturbines zijn. De respons van inwoners was overweldigend, mensen wisten van niets.”
Ook de dorpsoverleggen voelden zich overvallen door de kaart met zoekgebieden voor zonneweides en windturbines rondom hun dorpen. De meeste dorpen en buurtschappen rondom Alphen aan den Rijn hebben van oudsher een dorpsoverleg, een groep vrijwilligers die zich bezighoudt met maatschappelijke vraagstukken in het dorp. Zij fungeren daarnaast als spreekbuis namens inwoners richting de gemeente. Harry Körmeling van dorpsoverleg Hazerswoude-Rijndijk Oost: “Wij zijn op geen enkele manier betrokken. Terwijl de gemeente vooraf nadrukkelijk had bepaald dat dorpsoverleggen betrokken zouden worden bij de energiestrategie.”
Jan Wesselingh van Dorpsoverleg Hazerswoude-Rijndijk West (Groenendijk) vult aan: “We hebben in 2020 een eigen enquête in buurtschap Groenendijk gedaan. Hieruit bleek drie kwart van onze inwoners tegen de komst van windturbines te zijn. Onbegrijpelijk dat er windturbines rondom onze dorpen waren ingetekend. Er is hier nauwelijks draagvlak voor.”
Mei 2021: ‘Maximaal ingespannen’
Het is eind mei 2021. De onrust in met name in de dorpen lijkt voorbij te gaan aan de ambtenaren van de gemeente Alphen en wethouder Van Zuylen, er is nog steeds geen uitleg over de kaart in de lokale krant met zoekgebieden voor windturbines gekomen. Op diverse plekken in de dorpen hangen grote spandoeken tegen de komst van ‘megaturbines’. De onrust groeit wanneer Bas Vermond (auteur van dit artikel) op zijn eigen site een onderzoek naar de gemeentelijke enquête publiceert. Experts in het artikel omschrijven de enquête van de gemeente Alphen aan den Rijn als problematisch, dubieus en tendentieus en niet geschikt om draagvlak onder inwoners voor zonneweides en windturbines in de regio aan te tonen.
Wethouder Van Zuylen lijkt niet onder de indruk van de aantijgingen: “Ik ben tevreden over het aantal ingevulde enquêtes. Wij hebben ons maximaal ingespannen voor een zo hoog mogelijke respons.”, zo laat de wethouder onderkoeld optekenen. Het komt voor de wethouder op een uiterst ongemakkelijk moment. De energiestrategie moet eind juni goedgekeurd worden door de gemeenteraad. Met nog enkele weken te gaan, is het voor de wethouder zaak om de rust en het vertrouwen in het dossier duurzame energie-opwerk te herstellen.De Alphense SP stelt na het artikel maar liefst 32 raadsvragen aan verantwoordelijk wethouder Van Zuylen. Het artikel is koren op de molen voor de dorpsoverleggen. Vijf dorpsoverleggen verenigen zich om een gezamenlijke vuist naar de gemeente en wethouder Van Zuylen te maken. De dorpsoverleggen sturen een open brief naar alle Alphense raadsleden. Zowel de SP als de dorpsoverleggen vinden dat de gemeente draagvlak heeft gemanipuleerd om de energiestrategie en windturbines in het buitengebied er doorheen te drukken.
Juni 2021: Impact en onrust
Het stof van het onderzoeksartikel over de enquête is begin juni net neergedaald als De Volkskrant het onderzoek naar de gemeentelijke enquête zelf nog eens dunnetjes over doet. De Volkskrant pakt op 4 juni in de zaterdageditie groots uit met een verhaal over de enquête. Het artikel wordt opgepikt door andere media en Alphen wordt wederom het gesprek van de dag.
Fractievoorzitter van de Alphense VVD Anouk Noordermeer blikt terug: “Het dossier energiestrategie is te groot, te belangrijk en te complex om op lokaal niveau aan te pakken, daar hebben wij als fractievoorzitters van de VVD in Rijn- en Veenstreek ook een artikel aan geweid in de Telegraaf van 12 mei 2021. Het energievraagstuk vraagt om een langetermijnvisie en landelijke regie. Wanneer je het niet goed aanpakt, voelen inwoners zich buiten spel gezet en krijg je dit soort media-aandacht.”
Hoewel wethouder Van Zuylen het één en ander heeft uit te leggen, heeft hij het Leidsch Dagblad nog aan zijn kant. In de krant worden de dorpsoverleggen, burgerinitiatief Turbulent en Vermond beschuldigd van het samenspannen tegen de wethouder. De partijen zouden verantwoordelijk zijn voor het aanjagen van ophef in de dorpen. In het Algemeen Dagblad mag de wethouder op dezelfde dag vertellen dat hij woest is en de kritiek op zijn beleid als ‘heel grievend’ heeft ervaren. Hij legt de schuld voor de ophef over de enquête en het gebrek aan echte burgerparticipatie wederom bij de critici: “Dit maakt veel impact en zorgt voor onrust.” Tijdens een gemeenteraadsvergadering diezelfde avond herhaalt de wethouder de verwijten.
In een tijdsbestek van een paar dagen laait de ophefstorm in juni verder op. Het AD besteedt paginagroot aandacht aan ingezonden reacties van lezers over de enquête, de onvrede onder lezers over de enquête blijkt ook hier groot. Burgerinitiatief TurbulenT organiseert zelfs een protestmars door de dorpen en de teller van hun petitie tegen windturbines staat dan al op 2.200 handtekeningen. Om de ophef compleet te maken, stelt Tweede Kamer-lid Renske Leijten van de SP Kamervragen over het manipuleren van gemeentelijke enquêtes. De ophef lijkt een kookpunt te bereiken.
De energiestrategie inclusief het vaststellen van het gebied voor windturbines in het buitengebied moet dan nog door de gemeenteraad worden besproken. Deze vergadering staat voor eind juni op de agenda, maar het is de vraag of de gemeenteraad het plan van wethouder Van Zuylen na alle commotie nog zal aannemen. Alle ophef is in de Alphense gemeenteraad namelijk niet onopgemerkt gebleven. Het overgrote deel van de politieke fracties geven aan dat ze plannen voor windturbines in het buitengebied niet (meer) steunen.
Deel II: Achter de schermen van de gemeente
Het is duidelijk geworden dat inwoners in het buitengebied bijzonder weinig zijn betrokken in de duurzaamheidsdoelen van de gemeenten Alphen aan den Rijn. Er lijkt geen participatie- of communicatieplan richting inwoners te zijn geweest vanuit de gemeente en wethouder. Ook de dorps- en wijkwethouder Schotanus (van lokale partij Nieuw Elan) heeft zich vanaf het begin van het jaar nauwelijks laten horen of zien. Wanneer we kijken naar wat er in diezelfde maanden achter de schermen bij de gemeente is gebeurd, krijgen we een heel ander beeld.
Februari 2021: “Dit is vragen om moeilijkheden”
De officiële cijfers van de gemeentelijke enquête schetsen een bijzonder positieve houding van inwoners ten aanzien duurzame opwek, bijvoorbeeld door windturbines. Uit gemeentelijke WOB-documenten kwamen de onderliggende cijfers naar voren. Het aantal personen dat de vragen over windturbines heeft ingevuld, is laag te noemen.
Van de bijna 40.000 dorpelingen geven 241 personen aan vóór windturbines te zijn en 228 personen tegen windturbines, iets meer dan een half procent van het totaal aan dorpelingen. Het totaal aantal personen uit alle dorpen dat financieel wil participeren in windturbines is 26. Zelfs in de stad Alphen is het animo laag voor financiële participatie in windturbines, slechts 52 personen geven aan dit te willen. Deze getallen zijn niet gedeeld met de inwoners en raadsleden door de wethouder.
Esmée Driessen, promovenda bij de afdeling Staats- en Bestuursrecht van de Universiteit Leiden en verbonden aan de Thorbeckeleerstoel: “Bij de vraagstelling van de enquête is een kanttekening te plaatsen. Wanneer je vraagt of mensen voor duurzame energie zijn, zal bijna niemand tegen zijn. Wanneer je vraagt hoe ze het zouden vinden om windturbines in hun achtertuin te krijgen, krijg je een hele andere respons. Hier lijkt de gehaktbalmethode gebruikt te zijn, zoveel mogelijk tegelijk willen vragen in één enquête, zonder echt duidelijk te zijn. Dat is vragen om moeilijkheden.”
“Het was beter geweest om verspreid over meerdere momenten en per onderwerp inwoners te bevragen. Hier is men veel te laat begonnen met het participatieproces, je moet voorkomen dat het een ‘vinkje’ bij burgerparticipatie zetten wordt. Het totaal aantal mensen dat de enquête heeft ingevuld zegt niet alles. Ook zaken als wie er heeft gereageerd en wat hun antwoorden en vooral bezwaren waren zijn relevant. Het lijkt hier alsof ze draagvlak verwarren met representativiteit. Dat gezien de cijfers ook nog eens erg beperkt was.”
Ook Harre van der Nat van de lokale SP-fractie was na het lezen van het onderzoeksartikel verbijsterd. “Beleid maken op basis van een fop-enquête kan echt niet. Je ziet gewoon dat het hele proces is aangevlogen vanuit de ivoren toren. Als je echt met inwoners uit de dorpen had gepraat, had je geen enquête nodig gehad. Dan had je direct geweten dat er geen draagvlak is.”
Maart en april 2021: “Het was onze rol niet om mensen te informeren over windturbines”
Het kaartje met gebieden voor windturbines in het buitengebied van Alphen aan den Rijn is nog niet onder de aandacht van inwoners gekomen, maar er is al wel interesse van een aantal energiecoöperaties in de regio, zo blijkt uit nieuwe WOB-documenten. Deze energiecoöperaties hebben zich verenigd in de ‘Coalitie N11’ en schrijven een brief naar wethouder Van Zuylen en RES-voorzitter en Alphense burgemeester Liesbeth Spies.
Van Zuylen spreekt vervolgens diverse keren af met deze ‘coalitie N11’. Ook bierbrouwer Heineken uit het naburige dorp Zoeterwoude wordt bij de gesprekken gevoegd. Heineken bezit vier eigen windturbines. Het idee wordt besproken om nieuw te bouwen windturbines aan te sluiten op de bestaande van Heineken. Zo zou van Bodegraven naar Zoeterwoude een kilometerslang lint van windturbines kunnen ontstaan.
Uit een vertrouwelijk gemeentelijk document blijkt er al een inschatting gemaakt te zijn hoeveel zonneweides en windturbines er in het buitengebied van Alphen passen. Langs de dorpen zou er theoretisch plek zijn voor 42 windturbines of 111 hectare zonneweides.
Jan Bouwens (namens de Coalitie N11): “Wij hebben inderdaad gesproken met wethouder Van Zuylen. Hij stond positief tegenover ons plan voor het plaatsen van windturbines in het buitengebied van Bodegraven. Als inwoners uit de dorpen geen windturbines willen, moeten ze nadenken wat wel bijdraagt aan de energietransitie. Met alleen maar tegen zijn, kom je ook niet verder. Het is onze rol overigens niet om mensen buiten Bodegraven te informeren over de windturbineplannen, dat is aan de gemeente Alphen aan den Rijn.”
Mei 2021: Kritische noten
Van Zuylen vliegt van het ene overleg naar het andere, allemaal achter de schermen. Eind juni moet immers zijn energiestrategie door de Alphense gemeenteraad worden geloosd. De provincie Zuid-Holland blijft echter standvastig als het gaat om windturbines in het buitengebied, dat is voor de provincie een ‘no go’. Dit zou de wethouder in problemen brengen omdat een deel van zijn plannen dan moet worden geschrapt. In een overleg met zijn ambtenaren bespreekt hij dat desnoods via juridische procedures moet worden gekeken hoe de provincie buitenspel gezet kan worden.
Daarnaast worstelt wethouder Van Zuylen ook met de kritische noten die door inwoners en journalisten worden geplaatst. Wanneer de wethouder het onderzoeksartikel over de gemeentelijke enquête mag inzien voor wederhoor, neemt hij contact op met ambtenarenblad Binnenlands Bestuur. De bedoeling is dat het artikel over enkele weken in dat blad verschijnt. Na diverse keren contact te hebben gehad met de gemeente Alphen besluit Binnenlands Bestuur af te zien van publicatie. Vermond publiceert vervolgens eind mei 2021 het onderzoeksartikel op zijn eigen site.
Juni 2021: Politiek machtsvertoon
Wanneer begin juni het Volkskrant-artikel over de enquête verschijnt, brengt dit wethouder Van Zuylen tot nieuwe inzichten. Hij appt enkele uren na het artikel naar zijn ambtenaren: “Grootste les is dat we dorpsoverleggen vooraf de enquête hadden moeten laten lezen. Intentie was er, maar wegens tijds- en capaciteitsgebrek is dit niet gebeurd. Dan waren ze medeverantwoordelijk geweest voor de vragen en hadden we voor start communicatie de resultaten met hen kunnen delen en toetsen. Dat is de allerbelangrijkste participatieles die we hier uit kunnen trekken” Een collega appt terug: “Die tijdsdruk zorgt dan ook net voor een ongelukkige samenloop van omstandigheden. In het concept participatieplan staat juist ‘betrek de dorpen’.”
Ondanks zijn nieuwe inzichten over het mislukte participatietraject is de wethouder niet van plan om dit naar buiten te verkondigen. Van Zuylen spreekt met zijn ambtenaren over een media-offensief richting critici en heeft contact met regionale kranten. De artikelen die vervolgens in het Leidsch Dagblad en AD verschijnen over het ‘samenspannen’ van de critici, worden vooraf besproken en enthousiast ontvangen in de app-groep van de wethouder: ‘Goed dat je voor je ambtenaren gaat staan!’ Ondanks de beschuldigingen aan het adres van de dorpsoverleggen probeert wethouder Van Zuylen met hen zelfs een akkoordje te sluiten. Hij vraagt de vijf dorpsoverleggen om afstand van Vermond en het artikel te nemen. Bij voorkeur in de media, ‘dat zou erg helpen’, aldus de wethouder. De dorpsoverleggen weigeren.
Esmée Driessen van de Universiteit Leiden: “Hier had de wethouder even pas op de plaats moeten maken. Bespreken wat er goed is gegaan, wat niet en hoe verder te gaan. De aanval op de dorpsoverleggen en andere critici lijkt op paniekvoetbal, de wethouder probeert hier zijn hachje te redden. De belangrijkste les moet niet zijn dat de dorpsoverleggen medeverantwoordelijk gemaakt hadden moeten worden. De wethouder is politiek eindverantwoordelijk voor het proces, niet de dorpsoverleggen.”
“Dit is politiek machtsvertoon geweest van de wethouder”, vat Caroline Blom van de ChristenUnie in Alphen de werkwijze van de wethouder samen. “Er zijn tussentijds zoveel momenten geweest om de verhoudingen met de dorpsoverleggen en inwoners te herstellen.” ChristenUnie-collega Michel du Chatinier vult aan: “Je ziet wanneer de politieke druk toeneemt, dat mensen zenuwachtig worden en gaan uithalen. Ik heb deze vorm van intimidatie richting de dorpsoverleggen en Vermond als uiterst ongemakkelijk ervaren. Dit doe je niet als wethouder, hier moet je echt ver weg van blijven.”
Ook Harre van der Nat (SP) was verbolgen: “Ik baal er van dat juist zo’n belangrijk onderwerp als duurzame energie op deze wijze te grabbel wordt gegooid. Bewoners verzetten zich niet tegen duurzame energie, maar tegen de wijze waarop ze worden behandeld en in de maling worden genomen.”
De Kamervragen en de kritische reacties van AD-lezers over de enquête, de petitie van 2.200 handtekeningen tegen windturbines en een protestmars van burgerinitiatief TurbulenT, wethouder Van Zuylen laat het aan zich voorbij gaan. Ook in een eerste raadsdebat op 20 juni over de energiestrategie hoort de wethouder een lange rij van 36 insprekers emotieloos aan. Het leidt tot wrevel bij zijn collega-raadsleden. Voorzitter van het dat raadsdebat was Caroline Blom van de ChristenUnie. Zij kan de vergadering nog goed herinneren: “Na inspreker nummer 36 dacht ik ‘wethouder, dit is je kans, nu ben je aan zet’. Maar hoe de wethouder vervolgens reageerde verbaasde mij enorm. Hij zei alleen dat hij het allemaal had gehoord en ging nog een keer zijn eigen kijk op de zaken uitleggen.”
Deel III: De cruciale raadsvergadering
Eind juni 2021: Vrees voor handjeklap
Het is zover. Vanavond moet de wethouder zijn energiestrategie door de gemeenteraad loodsen. De oppositie start onder aanvoering van VVD aan het begin van de raadsvergadering met een gezamenlijke motie van afkeuring tegen de wethouder. Er ontstaat een bijzondere situatie, de oppositie verenigt zich en alle partijen spreken gezamenlijk hun afkeuring uit over het proces rondom de energiestrategie.
Rob van der Hoort van burgerinitiatief TurbulenT had vertrouwen in een goede afloop: “Er was zoveel ophef geweest, zoveel boze inwoners en een petitie van meer dan 2.200 handtekeningen. De gemeenteraadsleden zijn er om het belang van inwoners te behartigen. Dan ga je er toch vanuit dat dit soort bestuurlijke onkunde tot een halt wordt gebracht?”
Harre van der Nat van de SP had een slechter voorgevoel: “Ik ging met gemengde gevoelens die vergadering in. Ik vreesde dat de coalitiepartijen achter de schermen al ‘handjeklap’ hadden gedaan en de energiestrategie gewoon door de coalitie geaccepteerd zou worden.”
Van Zuylen biedt tijdens de raadsvergadering in de ‘wij-vorm’ zijn excuses aan voor de ontstane deuk in het vertrouwen bij de inwoners. “Wij vinden het heel vervelend dat het gebeurd is op deze manier. Ik wil me heel erg inspannen om het vertrouwen te herstellen”, zo belooft hij. CDA gaat mee in het verhaal van de wethouder en spreekt steun voor de energiestrategie uit. Opmerkelijk genoeg had het CDA een maand eerder nog gezegd dat windturbines niet in het groen thuishoren. Ook coalitiepartij Nieuw Elan was altijd tegenstander van windturbines in het Alphense buitengebied, maar ook zij kiezen onder voorwaarden de kant van wethouder Van Zuylen. De partij dient een amendement in, een extra bepaling in de energiestrategie.
In de extra bepaling moeten de zoekgebieden voor windturbines uit de Alphense energiestrategie worden geschrapt. Daarnaast moeten inwoners beter betrokken worden bij het vinden van die zoekgebieden. De wethouder belooft dat hij met een participatieplan komt om inwoners en belanghebbenden te betrekken bij een nieuwe zoektocht naar geschikte locaties voor windturbines in het Groene Hart. De coalitiepartijen en wethouder Van Zuylen gaan akkoord met deze extra bepaling in de energiestrategie.
Zo wordt eind juni 2021 de energiestrategie ondanks alle ophef, onrust en boosheid in de dorpen door de gemeenteraad van Alphen aan den Rijn definitief vastgesteld. In de app-groep van de wethouder regent het na het vaststellen van de energiestrategie felicitaties.
“De wethouder moet nu echt aan het werk om het vertrouwen van de inwoners te heroveren”, zegt Esmée Driessen van de universiteit Leiden. “Hier moet de tijd voor worden genomen. Eén keer in een zaaltje staan is niet genoeg. Er moet structureel geïnvesteerd worden in de relatie met inwoners en dorpsoverleggen, hij moet het buitengebied in. Heldere communicatie en transparantie zijn echt harde voorwaarden, anders is het zinloos.” Ook Daan De Bruijn van kennisinstituut Movisie ziet in situaties waarin er een vertrouwenscrisis is, mogelijkheden om het vertrouwen te herstellen. “Als wethouder vraagt dat om openheid. Laat de dilemma’s zien, ga het gesprek aan. Wees open en luister vooral veel naar inwoners. Hoor aan waar hun bezwaren zitten en ga het gesprek aan wat er wel mogelijk is.”
De dorpen kunnen in iedere geval even opgelucht ademhalen, de windturbines komen er voorlopig niet. En als ze er al komen, dan in samenspraak met inwoners en belanghebbenden, zo is afgesproken. Het verhaal krijgt echter enkele maanden later onverwacht een extra hoofdstuk.
Deel IV: ‘We wachten nog steeds’
“Het is nu januari 2022. Ik heb de wethouder sinds juni vorig jaar niet meer gezien of gesproken.”, zegt Rob van der Hoort van burgerinitiatief Turbulent. “Maar wij blijven alert, wij komen weer in actie wanneer het moet. De gemeente en de wethouder zijn niet zomaar van ons af.”
De vijf samenwerkende dorpsoverleggen hebben dezelfde ervaring: “Wij zijn na de beruchte raadsvergadering één keer om de tafel gegaan met de gemeente en wethouder Van Zuylen. Vervolgens is er een ‘energie-ambtenaar’ naar voren geschoven om contact met ons te houden.” Ook richting inwoners en media is de inmiddels bekende stilte over een vervolg van de gemaakte afspraken teruggekeerd.
In juni 2021 was bij het vaststellen van de Alphense energiestrategie afgesproken dat er een participatieplan zou komen. Een speciale gemeentelijke commissie zou betrokken worden om inwoners en belanghebbenden beter te betrekken bij het vervolg van de energiestrategie. Michel du Chatinier (ChristenUnie) zit in deze commissie. Du Chatinier: “Er was door de wethouder toegezegd dat wij betrokken zouden worden. Ook in de extra bepaling (het ‘amendement’) is dit opgenomen. Maar tot op heden hebben wij niets kunnen doen, wij wachten nog steeds tot het dossier wordt ingebracht bij de commissie. De constatering dat het coalitie-amendement op de RES 1.0 dus helemaal niets heeft uitgehaald, zou ik wel hardop willen horen.”
Ook blijken de geschrapte zoekgebieden voor windturbines ineens weer in gemeentelijke documenten te staan, ondanks het raadsbesluit uit van eind juni 2021. In een beleidsdocument ‘Omgevingsvisie’ staat dat het gebied rondom de dorpen geschikt is voor grootschalige windenergie. Het is onduidelijk waarom en wie deze passage heeft toegevoegd.
Burgemeester Spies laat -nadat de dorpsoverleggen hier vragen over stelden- weten: “We hebben er bewust voor gekozen om de resultaten over het zoekgebied wind te laten staan. Dit document levert belangrijke informatie voor het verdere traject.”
Tijdens de raadsvergadering eind januari 2022 waar het document inclusief de passage over windturbines door de raad goedgekeurd moet worden, valt de coalitie op een woningbouwplan uit elkaar. GroenLinks stapt uit de coalitie, ook wethouder Van Zuylen legt zijn taken per direct neer. Het document ‘Omgevingsvisie’ wordt laat op de avond door de gemeenteraad geaccordeerd.
Burgemeester Liesbeth Spies neemt na het opstappen het duurzame stokje van Wethouder Van Zuylen over. Zo ontstaat de situatie dat Spies verantwoordelijk is voor de duurzame plannen in Alphen aan den Rijn, zij de afvaardiging van Alphen in RES Holland Rijnland is én voorzitter is van datzelfde RES Holland Rijnland. Dit allemaal naast haar nevenactiviteit als bestuurder van het duurzame investeringsfonds GroenFonds. Het Groenfonds investeert onder meer in de financiering van windturbineparken.
Anouk Noordermeer van de VVD: “Ik had hier al voor gewaarschuwd. Wij hebben vorig jaar juridisch laten uitzoeken of zo’n extra bepaling van het schrappen van windturbines in de energiestrategie wel echt werkt. Dat is dus niet zo. De windturbines in het buitengebied zijn gewoon weer terug in de plannen gezet. Ondanks de toezeggingen van de coalitiepartijen en wethouder én wederom zonder inwoners en dorpsoverleggen erbij te betrekken!”
Esmée Driessen van de Universiteit Leiden: “Dit is ongelooflijk. Alle handvatten en adviezen om het vertrouwen onder inwoners recht te trekken, slaat de gemeente in de wind. Dit komt als een boemerang terug. Elk initiatief dat de gemeente in de dorpen zal willen lanceren, zal met wantrouwen worden benaderd.”
Voormalig wethouder Erik van Zuylen wilde niet meewerken aan dit artikel.
Ondanks meerdere verzoeken zijn coalitiepartij Nieuw Elan en dorps- en wijkwethouder Schotanus (Nieuw Elan) niet ingegaan op een verzoek tot medewerking aan dit artikel.
Dit artikel werd mede mogelijk gemaakt door het Steunfonds Freelance Journalisten.
Reactie gemeente Alphen aan den Rijn:
Wij herkennen ons op veel punten niet in deze reconstructie rondom het doorlopen proces om tot een energiestrategie te komen. We zijn van mening dat deze reconstructie niet gestoeld is op objectieve feiten en een zeer suggestieve invalshoek heeft. Het gesprek over windturbines langs de N11 kent een lange geschiedenis, waarbij steeds in opdracht van de raad, en daarmee openbaar, gehandeld is.
Het is suggestief en statistisch onjuist om de aantallen van 241 voorstanders en 228 tegenstanders van windturbines af te zetten tegen het totale aantal inwoners (40.000) van de dorpen. Dit zijn aantallen respondenten binnen de enquête en zegt daarom alleen iets in vergelijking met andere aantallen respondenten (b.v. van andere dorpen, of over het totaal). De verdeling van de invullers van de vragenlijst per woonplaats komt nagenoeg overeen met de verdeling van het aantal huishoudens in de gemeente. De respons wijkt dus niet af van de verwachting op basis van de inwoneraantallen van de verschillende dorpen in de gemeente. Per uitgesplitste vraag zijn de resultaten van Alphen-stad procentueel vergelijkbaar met de resultaten in de kernen.
Er is nooit een “plan” geweest voor een kilometerslang lint van windturbines, noch zijn er aantallen turbines bepaald die op specifieke locaties zouden moeten verrijzen. Wel zijn er theoretische berekeningen geweest van hoeveelheid opbrengst indien zoekgebieden maximaal benut zouden worden. Dit betreft daarmee zeker geen cijfers die daadwerkelijk gerealiseerd worden. Er is nooit besproken hoe “de provincie met juridische procedures” buiten spel geplaatst kan worden. Dit zijn fragmenten uit een rondvraag, de ene opmerking staat los van de andere.
Het overzicht van de nevenactiviteiten van de burgemeester op onze website is juist en actueel. Het gaat erom dat hier openheid over is en er transparant gehandeld wordt. Burgemeester Spies is door de raad benoemd tot lid van het algemeen bestuur van Holland Rijnland en lid van het dagelijks bestuur met de portefeuille energie en economie. Vanuit die verantwoordelijkheid is zij na de totstandkoming van het klimaatakkoord bestuurlijke trekker voor de RES Holland Rijnland geworden.
Lees hier de reconstructie over de gemeentelijke enquête
Wat is de Regionale Energie Strategie (RES)?
Om maatregelen uit het Klimaatakkoord te realiseren werken 30 energieregio’s aan een Regionale Energie Strategie: de RES. Elke regio onderzoekt waar en hoe het best duurzame elektriciteit op land (wind en zon) opgewekt kan worden. Maar ook welke warmtebronnen te gebruiken zijn zodat wijken en gebouwen van het aardgas af kunnen. (bron)Alphen aan den Rijn hoort bij de regio Holland Rijnland. Wethouder Van Zuylen zit als afvaardiging van Alphen in de stuurgroep van RES Holland Rijnland. Voorzitter van RES Holland Rijnland is Liesbeth Spies, tevens burgemeester van Alphen aan den Rijn én bestuurder bij Groenfonds, een investeringsfonds voor duurzame initiatieven zoals windparken en zonneweides.
