‘Saldo ontoereikend’, zegt het pinapparaat bij de kassa van Albert Heijn als ik de weekboodschappen à € 81,65 wil afrekenen. ‘Wacht even’, zeg ik tegen de caissière en vis mijn mobiel uit de tas en maak met de bankapp even € 100 over van de spaar- naar de gezamenlijke rekening. Nog geen halve minuut later gaat pinnen wel. Voorlopig.
Thuis hebben wij een Loesje-koffiemok in de kast staan, met de tekst ‘Aan het einde van mijn geld heb ik altijd nog een stuk maand over’. Dat gaat zeker op voor ons huishouden. (man, vrouw, twee kinderen). Want zo vlak voor pay-day is het altijd passen en meten met de uitgaven. We stellen het betalen van de overblijf van de kinderen nog een weekje uit, vragen de werkster of ze het erg vindt volgende week haar geld te krijgen, en kopen kleding en al dat andere noodzakelijke pas weer als het schip met geld weer binnen is.
Als onze bijdragen aan de huishoudpot en de belastingteruggaaf weer worden gestort, dan kan de gezamenlijke rekening weer worden geplunderd. En dat tot op het moment dat de bankrekening zo’n duizend euro in de min staat. Tien jaar geleden leek dat rood staan ons, bij het samenvoegen van onze huishoudens – zo’n tien jaar geleden – een geweldig idee. We zouden dan altijd onze boodschappen kunnen pinnen.
Wacht even. Dat kan nu ook niet
Is dat chronische roodstaan echt erg? “De banken vinden in ieder geval van niet, zij verdienen en dik geld mee”, zegt Anneke Ranzato van Geldkennis.nl. Je betaalt namelijk meestal de maximale rente van vijftien procent die ze in rekening mogen brengen. Het is in ieder geval veel minder dan wat je op de spaarrekening krijgt. “Maar een ramp is het niet”, schokschoudert de gelddeskundige, “Zeker niet als je het tekort niet iedere maand laat oplopen tot het maximum, want dat kost veel geld.”
Budgetcoach Rebecca Eltingh rekent voor dat iedere mand € 1000 in het rood staan een financiële aderlating betekent van € 150,- per jaar. In vergelijking met wat we verdienen -allebei fulltime en bovenmodaal- is dat natuurlijk helemaal niet veel. Maar je kunt er een keer best leuk voor uit eten, of een paar aardige schoenen kopen. Bereken ik het over die tien jaar die we al chronisch rood staan, dan word ik wel een beetje ziek: € 1500. Dat zijn bijvoorbeeld twee vliegtickets naar New York, voor Echtgenoot en mij, iets wat er steeds maar niet van komt.
Rood staan is gewoon dom
Rood staan is, kortom, dom. Vooral als je -zoals ik- ook gewoon nog spaart. Dat wil zeggen: het saldo aanzuivert tot ik weer kan pinnen, maar de chronische roodstand intact laat. Wat aan mijn spaarcentjes zitten, dat vind ik zonde. In het boek Psychologeld schrijven Anna Dijkman en Chris Zadeh dat de meesten ook niet zo heel erg de rationele homo economicus zijn. Zo rangschik je de verschillende soorten geld naar volgorde van hoe ‘vast’ het staat. Aan pensioengeld, de waarde van je huis en de spaarrekening komen mensen liever niet. Maar het geld in de portemonnee en op de rekening courant gaan er wel uit als water. Dus, inderdaad, liever rood staan op je betaalrekening dan aan je spaarcenten komen.
En dan zorgt de bank er ook nog eens voor dat je dat ook niet zo heel erg vindt. De beloning voor je spaargeld, de rente, krijg je een keer per jaar uitbetaald. Zo denk je toch een aardig bedrag bij elkaar te hebben gespaard. Die duizend euro op de spaarbank levert maximaal € 10,- op in een jaar. Hetzelfde bedrag in het rood kost € 150, maar verdeeld over twaalf maanden lijkt die € 12,50 helemaal zo veel nog niet.
Maar hoe dicht je een gat van € 1000 in de maand? Welk omgaan-met-geld-boek je ook openslaat en welke budgetprofessional je het ook vraagt; er moet eerst inzicht en overzicht komen in de uitgaven. Rood staan komt namelijk in de beste families voor. Budgetcoach Rebecca Eltingh hielp recentelijk nog een chirurgenechtpaar dat bepaald niet onder de armoedegrens verdiende, maar wel aanliep tegen de grenzen van zijn krediet. Oorzaak: gebrek aan overzicht. Na het op een rijtje zetten van de uitgaven, bleek dat ze iedere maand voor enkele honderden euro’s wijn bestelden bij hun favoriete wijnhandel en ze in in voorjaar en lente iedere week de tuinman lieten komen. De tuinman heeft nu een klant minder -de vrouw des huizes snoeit de heg nu zelf- en de wijn wordt nu betrokken bij de supermarkt.
In Huize De Vente kwam de portemonnee-pijn naar boven na het lezen van een stukje over de zogenaamde latte-factor. Een studente van geldgoeroe David Bach vroeg zich, lurkend aan een Latte Macchiato van Starbucks, af hoe het toch kwam dat ze nooit geld overhield om te sparen voor haar pensioen. Met de geldgoeroe rekende ze uit dat ze iedere dag wel tien dollar uitgaf aan lattes, smoothies en cupcakes to go. Als je erin slaagt daar de helft op te besparen, zo hield hij haar voor, zou ze op je 65ste 1,2 miljoen dollar hebben gespaard. Dat weliswaar met een wel heel optimistisch rendement van tien procent, maar toch.
Mijn latte-factor is een broodjesfactor. Ik ben namelijk verslaafd aan de wel heel dik belegde zuurdesembroodjes van de hippe zaak om de hoek van kantoor. Dat kost € 7,- en dat iedere dag. Alleen al met boterhammen meenemen van huis bespaar je dus al € 35,- in de week, in de maand dus € 140,-
‘Zuinig zijn is een mindset’
Van dat soort dingen schrappen wordt je leven echt niet minder leuk, althans dat vindt Gerhard Hormann. Hij leeft tegenwoordig van de helft van het inkomen dat hij tot voor zeven jaar geleden opmaakte. Hormann wilde namelijk zijn hypotheek aflossen en ging bezuinigen en dus niet zo’n beetje ook. Hoe hij dat deed, beschrijft de journalist in zijn boek Helemaal Vrij. Hormann heeft in een zeer hoog tempo € 75.000 afgelost op zijn hypotheek, een bedrag waarvoor hij, zijn vrouw en oudste zoon ieder een nieuwe cabrio hadden kunnen kopen, zo vertelt hij. Af en toe staat het gezin nog wel likkebaardend voor de showroom, maar: “Dan halen we onze schouders op en dan lopen we weer verder.” Het is volgens Hormann ook niet meer dan een mindset om zuiniger te leven.
Een truc die Hormann toepast, is bedenken hoe lang je moet werken voor het bedrag dat je wil uitgeven. Zo hoeft de auteur al jaren eigenlijk niet meer op vakantie (“mijn vrouw wil nog wel, dus daarom gaan we nog”) en rijdt hij niet meer die cabrio maar een Fiat Panda. Hij denkt er serieus over om -hij woont op het platteland- om die tweede auto toch maar weg te doen. “Mijn vrouw heeft de eerste maand van dit jaar eigenlijk alleen maar gewerkt voor de wegenbelasting.”
Mmm, als ik zo ga denken dat had ik dit stukje niet getypt op deze mooie nieuwe glimmende laptop. Die kostte namelijk behoorlijk wat meer dan wat dit stukje schrijven oplevert. En echt nodig had ik die nieuwe computer niet, de oude voldeed nog prima. Hij was alleen een beetje… langzaam. Echt voelen doe ik het nog niet, dankzij de creditcard waarmee ik de nieuwe computer afrekende bij de elektronicazaak. De pijn komt pas rond de twintigste van de maand, als de firma Mastercard het bedrag, met nog wat ‘vergeten’ etentjes van mijn rekening courant afschrijft.
Je credit card ‘voel’ je niet
Betalen met je creditcard ‘voel’ je niet, omdat je niet meteen ziet hoeveel minder je geld wordt. Wil je bezuinigen, dan kan het helpen om een sticker op je kaart te plakken van die verre bestemming waar je naartoe op reis wil. Dat helpt volgens Gerhard Hormann onthouden waarom je juist niet die kaart moet trekken om dat leuke uitverkoopje te betalen.
Maar voor ik een foto van de skyline van Manhattan op mijn creditcard plak, wil ik nog wel even weten hoe te voorkomen dat de rekening niet leeg gaat aan andere dingen dan broodjes en computers. Denk aan van die ‘altijd handig’ aankopen bij Ikea, of een shopping spree bij de Hema of, heel gevaarlijk: “Er staat nog geld op de gezamenlijke rekening, dus we kunnen best uit eten.”
Anneke Ranzato raadt daarom aan eens te kijken hoe je zelf in elkaar zit, om vervolgens je strategie te bepalen om ervoor te zorgen dat je geld overhoudt. Want de een kan het gewoon: zuinig leven en wat je overhoudt gewoon op een spaarrekening zetten. Blijkbaar hoor ik tot de categorie mensen die altijd de grenzen zal blijven opzoeken van zijn kredietverstrekking. Je kunt dan dus beter maar eerst sparen en dan besteden. Het eerste wat ik ga doen is 1000 euro overboeken en dan de bank bellen dat ik niet meer rood wil staan.
Meer lezen:
Psychologeld, voor gezond verstand in geldzaken, Anna Dijkman en Chris Zadeh
Helemaal Vrij, doorwerken tot je 67ste is helemaal niet nodig, Gerhard Hormann
Het bericht Iedere maand in het rood? Lees hier hoe het overgaat verscheen eerst op Martine de Vente.
