Ik houd van Holland. Maar nu even niet. Na het bezoek van Exhibit B valt het niet te ontkennen, ons huidige welvarende heden is met bloederige ketens vastgeklonken aan een koloniaal verleden. Dat weten we wel, maar we praten er liever niet over.
Nonchalance
Ik weet nog hoe tijdens aardrijkskundelessen op de middelbare school het laatste hoofdstuk van lesboek Geo Geordend ging over Suriname en de Antillen. Daar hadden we dus nooit tijd voor aan het eind van het schooljaar. Diezelfde nonchalance kenmerkt ook onze omgang met ons slavernijverleden. Over het nationaal monument wordt lacherig gedaan, alleen Surinaamse en Antilliaanse Nederlanders herdenken de afschaffing van die schandvlek uit ons verleden.
Hottentot Venus
Daarom is Exhibit B op het Holland Festival een broodnodige geheugensteun, voor iedereen die wil vergeten. De Zuid-Afrikaanse theatermaker Brett Bailey reist de wereld rond met een expositie van levende beelden. Zoals dat ook gebeurde tijdens de Wereldtentoonstellingen van voor WOI: Europeanen konden zich vergapen aan Afrikaanse wilden. Vooral de halfnaakte dames waren zeer populair bij de bezoekers, zoals Saartjie Baartman, de Hottentot Venus. En als die gewilde wilde expositie ‘objecten’ overleden, dan werden ze opgezet en in het plaatselijke Natuurhistorisch Museum bewaard.
Zwarte Piet
Bailey doet die tijden herleven met een aantal tableaux vivantes. Een hedendaagse asielzoeker, een slavin die geketend wacht op haar eigenaar, de kapitein. Een man toont afgehakte handen, een methode van de Duitsers in Namibië om de Herrero-stam in bedwang te houden. Een Amsterdamse rapper met een Zwarte Piet hoodie kijkt de bezoeker recht in de ogen. Zoals alle acteurs de voorbijgangers aanstaren.
Stijlkamers
Daardoor worden de rollen omgedraaid. In plaats van apies kijken, wordt de bezoeker getransformeerd in een apie. Bailey heeft prachtige tableaux gemaakt, stijlkamers die een inktzwart verleden actueel maken.
Wij Nederlanders behoorden tot de laatste afschaffers van de slavernij, we zijn zo lang mogelijk doorgegaan met de uiterst lucratieve handel. Tijd om die periode vooraan in de aardrijkskunde en geschiedenis boeken van onze jeugd te zetten.
Exhibit B, www.HollandFestival.nl, Loods6, Amsterdam, t/m wo 26 juni
