Praten doet hij als een kunstenaar die al zijn artistieke vrijheden aanroept. Drukke handgebaren, onverwachte woordkeuzes en nadenkend gefrunnik aan zijn volle baard. Hier en daar verwijdert hij een grijs plukje.
Kleden, hetzelfde verhaal. Een lange donkergroene jas met daaronder een vaalrode polo doen vermoeden dat deze 45-jarige Fransman de nieuwe kleren van de keizer op de kop heeft getikt. Maar Eric Cantona – een van de beste en meest onbegrepen atleten ooit – is dan ook Le Roi, de koning. En koningen zijn als artiesten: die laten zich niet leiden. Zoals hij zelf ooit al zei: "I am not a man. I am Cantona.''
Na vijftien jaar is Cantona terug in het profvoetbal, als directeur van de volgens hem ooit "mythische', maar nu in verval geraakte New York Cosmos. En hooguit de allergrootsten, de 'hors catégorie', kunnen hem wat leren. Zo duldt hij de erevoorzitter van de Cosmos; dat is immers de Braziliaan Pelé. En zijn inspiratiebron heet Johan Cruijff. "Ik wil volgens zijn filosofie oude tijden laten herleven.''
Vanachter een spierwitte tafel verklaart een kleurrijk man zich – bijna dicterend – nader. "We zijn hier in Barcelona'', zo begint Cantona. "De stad van Cruijff, waar hij liet zien hoe mooi voetbal kan zijn. Hoe het hoort. Waarbij de jeugd centraal staat. Kinderen van twaalf, dertien jaar moeten op die leeftijd technisch alles al kunnen, dat is de basis. En dan moeten ze jaren bij elkaar worden gehouden, leren wat winnen is, maar ook plezier maken.''
Cantona vervolgt zijn verhaal als een verkapt bondscoach.Hij gelooft erin dat de Verenigde Staten, waar voetbal nog altijd minder aantrekkingskracht geniet dan basketbal en American Football, volgens de lijn-Cruijff het beste voetballand ter wereld kan worden. "Binnen twintig jaar is Amerika wereldkampioen'', predikt hij. Iets wat Cantona zelf enkel bewerkstelligde als 39-jarige speler/manager van het Franse beachsoccerteam. Op gras acteerde de 45-voudig international niet eens op een WK.
Cultiveren
Zulke feiten werken echter mee aan het cultiveren van zijn status. OmdatCantona altijd tegendraads en altijd excentriek is. Omdat hij Manchester United in vijf jaar tijd naar vier landstitels en twee bekers leidt, maar op 31-jarige leeftijd stopt. Omdat hij als een geniale gek zijn exceptionele voetbaltechniek en inzicht afwisselt met onwaarschijnlijke kortsluiting in het hoofd (met als ultieme voorbeeld de beruchte karatetrap waarmee hij na een rode kaart een provocerende fan van Crystal Palace vloerde). En omdat hij na zijn carrière ineens furore maakt als reclamemaker, acteur en theaterspeler.
Momenteel combineert hij zijn directeurschap zelfs met een hoofdrol in een absurdistisch drama; Cantona staat als Ubu, een geketende koning, op de planken van de Franse theaters.
"Of ik een roeping heb gemist?'' Hij plukt weer even aan zijn baard. "Nee, dat niet. Voetballer, dat wilde ik al van kinds af aan zijn. Maar ik beschouw voetbal wel als een kunstvorm. Neem nou de assist. De ultieme gift waarmee je een ander vreugde bezorgt. Een assist op Denis Irwin, een no look pass met buitenkant rechts en een krullend effect, beschouwt de Fransman – door de fans van Manchester United bekroond tot beste speler van de 20ste eeuw – dan ook als zijn meest bevredigende voetbalmoment ooit. "Soms is het beter te geven dan te nemen'', zegt hij filosofisch.
Eigenlijk zouden we allemaal een voorbeeld aan de "exceptionele' Lionel Messi moeten nemen, vindt Cantona. "Zijn kinderlijke spontaniteit en naïviteit ervoor zorgen dat hij elke keer een droom voelt uitkomen. Dat zie je in zijn ogen.''
Cantona ziet zichzelf in Messi terug, als speler, artiest of directeur. "Ik heb nooit in het leven iets gepland. Elk moment beleef je als uniek. Het zijn ook vooral andere mensen die zeggen dat ik een kunstenaar of een rebel ben.'' Hij lacht: "Maar ik ben liever een rebel dan een bourgeois, een burgerlijk mannetje.''
Verschenen in de GPD, op 20-03-2012.
