Innerlijk verscheurd – nieuwe roman Almudena Grandes

– WIN! –
Win een exemplaar van De vijand van mijn vader en mail naar info@aquattromani.nl o.v.v. ‘Almudena Grandes’. De drie snelste inzenders worden beloond!

Nino woont met zijn ouders en zusjes in de kazerne van het dorp Fuensanta de Martos, want Nino’s vader is werkzaam voor de guardia civil. Officieel is de Spaanse Burgeroorlog ten einde, maar in de dagelijkse praktijk woekert de strijd als een veenbrand voort. Het dorp valt langzaam uiteen in twee kampen: enerzijds de opstandelingen in de bergen en hun (heimelijke) sympathisanten, anderzijds de nationalisten.

Zo kunnen we niet leven, zei mijn moeder, maar zo leefden we wel, zo leefde zij, zo leefden ik en mijn vader en mijn zusjes, zo leefden al degenen die het niet hadden aangedurfd de weg te kiezen van de bergen en daar te overleven als beesten, ja, maar wel met hun eigen menswaardige regels. Wij konden niet ontsnappen omdat wij dat klote-leven hadden geaccepteerd, wij hadden het hoofd gebogen en  ons opengesteld voor dat eindeloze geweld, wij waren eraan gewend geraakt om dag in dag uit die vernedering en die droefenis e verdragen, maar zij hadden een kans.

Nino’s vader en zijn collega’s zijn verantwoordelijk voor het opsporen en inrekenen van opstandelingen, en daarbij vallen veel slachtoffers. De geluiden van de mensen in de cel houden Nino en zijn zusjes soms uit hun slaap.

Tegen een steeds dreigender achtergrond vindt Nino beschutting en troost in de vriendschap met de mysterieuze Pepe el Portugués en de oude Elena, die Nino op verzoek van zijn vader typeles geeft. In het geheim trouwens – Elena en de andere vrouwen op haar boerderij zijn ‘rood’, maar desalniettemin wil Nino’s vader zijn zoon uitzicht bieden op een baan voor het geval dat zijn geringe lengte verhindert dat hij ook guardia civil kan worden. Pepe en Elena brengen Nino dingen bij die hij niet leert op school, zoals moed, doorzettingsvermogen, liefde, keuzes maken en zelfstandig nadenken. Via hen ook ontdekt hij de kracht van boeken, zoals die van R.L. Stevenson of Jules Verne.

Nationaal trauma

In De vijand van mijn vader, dat is gebaseerd op een waargebeurd verhaal, stelt Grandes aan de hand van het ‘kleine’ verhaal van Nino grote thema’s en een diep ingevreten nationaal trauma aan de orde. Ze maakt mooi invoelbaar hoe een burgeroorlog gemeenschappen en mensen innerlijk verscheurt. Iedereen wordt gedwongen een keuze te maken, zonder helemaal zeker te weten of zijn keuze de juiste is – dat wijst de geschiedenis meestal pas achteraf uit. In werkelijkheid zijn dingen bovendien altijd complexer, veelkantiger en minder zwart-wit dan ze lijken, ontdekt Nino. En uiteindelijk moet ook hij bepalen aan welke kant hij staat.

Hoewel de informatiedichtheid in sommige passages wat al te straf is en ook niet alle verhaallijnen netjes worden afgehecht, nodigt Grandes’ meeslepende stijl je uit om je te laten onderdompelen in een geschiedenis die afschuwelijk en wreed is, maar door de ogen van een kind bezien soms ook wel iets wegheeft van een spannende avonturenroman.

Wanneer hij in ‘s avonds laat door de luitenant in het donker de bergen ingestuurd wordt om zijn vader te halen die op patrouille is en zijn moeder doodsbang is dat hem iets zal overkomen, stelt Nino haar gerust:

‘Ik weet heel goed wat ik moet doen. Kijk…’ Ik pakte Schateiland dat op mijn nachtkastje lag en gaf het aan haar. ‘Lees dit maar, mama, lees dit boek. Dan zal je zien dat er niets kan gebeuren. Want ik ben de vriend van John Silver. Long John Silver is mijn vriend, mama, en iedereen weet dat.’

            ‘Maar wat zeg je toch allemaal, Nino?’ Mijn moeder negeerde het boek dat ik in haar handen had geduwd en keek me aan alsof ik gek geworden was.

            ‘Je begrijpt het niet omdat je het niet hebt gelezen. Lees het, doe wat ik zeg. In Fuensanta hebben we ook een John Silver en niemand weet dat. Iedereen vertrouwt hem, maar hij hoort bij de anderen, bij de piraten, mama, maar hij is niet slecht. Hij is een goed mens en hij past op mij. Hij zal ervoor zorgen dat niemand me kwaad doet, die uit de bergen zullen geen vinger naar me uitsteken, mama.’