Aan het begin van dit interview praat ik, ook gezien de inhoud van een aantal van je vorige albums, graag over het huidige politieke klimaat in de Verenigde Staten. Is er een connectie tussen je vierde album Animal Years uit 2006 en je nieuwe album Fever Breaks? Met name bij de epische 10-minuut durende song Thin Blue Flame op Animal Years, waarin je protesteerde tegen George W. Bush en de oorlog in Irak en The Torch Committee (track 5 op Fever Breaks).
“Ja, er is inderdaad een link tussen de twee songs die je noemt. Beiden gaan over het politieke klimaat waarin wij destijds en nu leven, en waar overeenkomsten tussen zijn. Tijdens het schrijven van beide songs moest ik mijn knoop van woede op de politieke situatie, in mij, kwijt.”
Welke zin uit de song The Torch Committee beschrijft deze huidige situatie het duidelijkst?
“Dat is ‘The only cure for fear is blame’.”
Kun je, ons als Europeanen, uitleggen wat een The Torch Committee precies is?
“Het is een denkbeeldige groep die fakkels dragen als symbolen van macht en geweld waarbij de donkere kant en de onzekerheid van de wereld wordt geuit en met name onzekere mensen al hun (persoonlijke) rechten worden ontnomen.”
Is The Torch Committee een direct protest tegen Donald Trump?
“Ja! Ik behoor gelukkig niet tot de groep wiens rechten zijn ontnomen door bureaucratie. Maar er zijn, zoals ik net zei, mensen wiens rechten elke keer worden geschonden. Dat is angstaanjagend. Ik wilde op een eenvoudige manier in The Torch Committee hierover schrijven. Het is een soort muzikale foto van de huidige situatie, zonder dat het een oplossing kan bieden.”
“De song The Torch Committee is een direct protest tegen Donald Trump”
Is The Torch Committee geschreven in de traditie van de politieke betrokkenheid van folkzangeres Joan Baez in de jaren zestig? Je werkte eerder met Baez samen en schreef voor haar (Ritter gaf de song Silverblade – track 6 op Fever Breaks – drie jaar geleden aan Baez die het opnam, red.)
“Ja, absoluut (Ritter bevestigd zijn antwoord stellig een twee keer). Bij de kracht van iemand die zingt realiseert een ieder van ons dat we bij het zoeken naar antwoorden op de grote vragen niet alleen staan. Iemand om ons heen stelt ook deze vragen. Joan Baez stelde de vragen ook namens ons. Ik heb zoveel respect voor haar.”
Is The Torch Committee de meest politieke song op Fever Breaks?
“Ja, naast All Some Kind of Dream. Beiden in eerlijke en directe teksten. Maar ook A New Man (track 9) en Old Black Magic (track 2) zijn mijn protestsongs over de huidige politieke situatie.”
Voel je je in die zin ook een typische protestzanger?
“Ik zie mijzelf niet als een typische protestzanger, die met songs de wereld wil veranderen. Ik schrijf en zing over de huidige situatie in de wereld, waaronder de politieke. Muziek geeft het publiek de kracht om te protesteren, dat is fenomenaal. De huidige tijd en situatie vragen wel om protestsongs.”
Over het opnemen van de nummers voor Fever Breaks schreef je op je Facebook-pagina: ‘Zelfs na 20 jaar platen opnemen ben ik nog steeds gefascineerd hoe liedjes tijdens het schrijf-, luister- en speelproces een andere vorm krijgen.’
“Dat klopt! In mijn schrijfproces gaat het nog steeds om hoe liedjes worden gevormd door de omstandigheden waarin ze ontstaan, worden beluisterd en worden gespeeld. Nadat ik mijn liedjes heb geschreven gelden ze voor mij als af en laat ik ze los, maar eenmaal in de wereld staan ze op zichzelf en krijgen ze een ander leven en vorm doordat ze door elke luisteraar verschillend worden geïnterpreteerd. Dit is, nog steeds, een fascinerend proces wat ook weer zal gebeuren met de liedjes op Fever Breaks.”
De geschiedenis speelt altijd een rol op je albums, het is een belangrijke inspiratiebron voor je. Geldt dat ook weer op Fever Breaks?
“Jazeker. Ik schrijf mijn liedjes alsof het kleine verhalen zijn, die niet gebonden zijn aan een tijd. Mijn songs gaan niet alleen over de huidige tijd, maar hebben ook veel referentie met het verleden.”
Fever Breaks is opgenomen in verschillende studio’s in Nashville, in augustus 2018, waaronder in de vermaarde RCA Studio A waar onder andere Elvis Presley zijn platen opnam. Waarom wilde je in Nashville opnemen?
“Dat ontstond in de samenwerking met Jason Bell, de producer van Fever Breaks. Wij wilden allebei een opnamesituatie creëren waarin we het beste zouden konden functioneren. Jason heeft uiteindelijk gekozen dat de RCA Studio A de beste locatie zou zijn. Nashville geldt voor muzikanten als heilige grond, er zijn zoveel geweldige platen opgenomen. In RCA Studio A nam niet alleen Elvis zijn platen op, maar ook Dolly Parton nam daar haar hit ‘Jolene’ op. In RCA Studio A sta je in de geest van alle muziek die daar is opgenomen, dat voelt geweldig!”
Was het voor jullie beiden essentieel om daar op te nemen en op welke manier heeft dit gevoel bijgedragen aan de opnamen van Fever Breaks?
“Ja, de keuze voor RCA Studio A was essentieel. Een goede opname plek vinden is een van de eerste dingen die je doet bij het maken van een plaat, een studio moet voor mij voelen als een plek waar je geweldig kan werken, lol kan maken en waar ik kan werken aan mijn kunstwerk.”
Heeft RCA Studio A er ook voor gezorgd dat je liedjes steeds die andere vorm, tekstueel en muzikaal, kregen?
“Ja, dat is daar zeker gebeurd. RCA Studio A is een hele grote studio met hoge platfonds en veel ruimte voor grote opstellingen van instrumenten. Voor het opnameproces hebben we gekozen om onze apparatuur en instrumenten in een grote cirkel te zetten waardoor wij elkaar goed konden zien en niet geïsoleerd in verschillende ruimtes moesten spelen en elkaar alleen konden horen via de hoofdtelefoons. Deze keuze van opnemen bleek essentieel in de manier waarop Fever Breaks kon worden opgenomen en nu klinkt. Via gadgets is zo’n proces ook wel na te bootsen, maar Jason en ik besloten om het op een natuurlijke manier te willen doen waarbij wij als muzikanten het hart waren van de cirkel.”
Welk nummer op het album beschrijft dit proces het beste?
“Bij elk nummer werd opnieuw een cirkel opgezet.”
Keek Elvis tijdens het opnameproces mee over je schouder?
“Absoluut, hij zat constant op mijn schouder. De RCA Studio A voelt alsof je staat in een kathedraal.”
“Elvis Presley zat tijdens het opnameproces constant op mijn schouder”
Haal je je inspiratie nog steeds uit de muziek van Pete Seeger, Woody Guthrie, Leonard Cohen, Townes van Zandt en Bob Dylan?
“Jazeker. Wanneer ik terugkijk op mijn leven – ik ben nu 42 jaar – zie ik dat mijn liefde en fascinatie voor deze muzikanten natuurlijk is veranderd tijdens de artistieke, muzikale en persoonlijke veranderingen in mijn leven. Nu ik ouder ben geworden respecteer ik ze meer voor hun grote sociale en muzikale betekenis.”
All Some Kind of Dream, track 7 op je album, klinkt als een song met een grote Bob Dylan invloed.
“Dat nummer komt absoluut uit dezelfde bron.”
De hoes van je vorige album The Gathering uit 2017 schilderde je zelf. De hoes van Fever Breaks is geschilderd door kunstenaar Jason Holley. Wat is achtergrond van de cover waarop twee handen, vanuit het water, een kroon boven water houden?
“Wanneer ik mij realiseerde dat Fever Breaks een link had met mijn album Animal Years, waarover we eerder spraken, ontstond het idee dat wij – als mensen – allemaal mooi en dromerig zijn. Ik werd wakker met de titel Fever Breaks, zonder direct de betekenis te weten. Voor mij heeft de hoes nu de betekenis dat ik de wereld van bovenaf aan het bekijken ben en wilde beschrijven. Het beeld van de armen en de kroon is ook dromerig.”
Uit mijn research voor dit interview bleek dat schrijver Stephen King een groot fan van je is, niet alleen van je roman De Wonderjaren van Henry Bright (originele titel Bright’s Passage) die in je in 2011 publiceerde, maar zeker ook van je muziek. Eerder in het gesprek spraken we over de song Thin Blue Flame. King vergeleek dit nummer destijds in 2006 met A Hard Rain’s Gonna Fall van Bob Dylan uit 1963.
“Zijn support is geweldig en eervol. Het heeft mijn carrière veranderd. Ik bewonder zijn werk met al mijn hart. Nee, Stephen King heeft nog geen nummers van Fever Breaks gehoord. Ik heb helaas nog geen direct contact met hem, hij is gewoon een fan.”
“Stephen King heeft mijn carrière veranderd”
Werk je aan een nieuwe roman?
“Ja, ik ben er recent aan begonnen, maar de concentratie lag eerst bij het schrijven en opnemen van het album Fever Breaks.”
The Boss, Bruce Springsteen heeft recent een van je optredens bezocht, las ik.
“Ja, dat was geweldig! Hij kwam onaangekondigd naar een optreden in New Jersey. Na afloop kwam hij backstage en nam me in zijn auto mee naar ‘zijn’ plekken rond Asbury Park. Iemand zoals Bruce Springsteen is zeker een grote inspiratiebron en doet mij altijd denken hoe Amerika eigenlijk zou moeten zijn. Hij is de vertegenwoordiger hiervan.”
“Bruce Springsteen is voor mij de vertegenwoordiger hoe Amerika eigenlijk zou moeten zijn”
Je viert in 2019 de twintigste verjaardag na je debuutplaat. Wat heeft je muzikale carrière je gebracht?
“Voor mij voelen die twintig jaar als het opgroeien tot een volwassen persoon. Ik voel me gelukkig dat door het muziek maken en touren zoveel geweldige plekken heb mogen zien en hierover heb mogen schrijven. Die reis, als singer-songwriter, is voor mij een overwinning geworden.”
Ik zag dat je al sinds 2004 regelmatig optreed in Nederland. Wat is je connectie met ons land?
“Ik vind het geweldig om in Nederland op te treden, het publiek daar is warm en betrokken bij mijn muziek. Het Nederlandse publiek begrijpt mijn verhalende liedjes.”
Fever Breaks werd geproduceerd door Jason Isbell en is de opvolger van het in 2017 verschenen album The Gathering.
Josh Ritter is 18 juli te zien in de Stevenskerk in Nijmegen. Een dag later 19 juli staat Ritter in Paradiso in Amsterdam.
