‘Kwaheri Mandela’ – swahili voor ‘Vaarwel Mandela’ – kopt de Keniaanse krant ‘The Standard’. “We treuren allemaal om hem”, mompelt een oude man met grijs kroeshaar en waterige ogen terwijl hij me in het postkantoor in Nairobi aanklampt.
Een icoon die liet zien hoe je je ergste vijanden kunt vergeven
Niet alleen in Zuid-Afrika, niet alleen in Afrika maar over de gehele wereld treurt men massaal om Nelson Mandela. En terecht. Met zijn dood hebben we een icoon verloren die ons op bijna bovenmenselijke manier liet zien hoe je je ergste vijanden kunt vergeven en mensen kunt verzoenen.
“De ervaring leert dat media vaak maar één Afrika-verhaal tegelijk aankunnen."
Ook in april 1994 keek de wereld massaal naar Zuid-Afrika toen er de eerste democratische verkiezingen werden gehouden en uiteindelijk Nelson Mandela als eerste zwarte president van Zuid-Afrika werd gekozen. ‘Veel westerse commentatoren voorspelden er een bloedbad omdat het ANC naar hun idee zijn belofte zou breken en een campagne van moord en destabilisatie zou beginnen’, beschrijft Afrika-journalist Richard Dowden in zijn boek ‘De Staat van Afrika’. ‘Andere wezen op het voortdurende geweld in KwaZulu Natal en voorspelden tribale slachtpartijen tussen de Zulu’s en de Xhosa’s’, vervolgt hij.
'We misten een van de vreselijkste massamoorden uit de geschiedenis'
‘Op zoek naar bloed in Zuid-Afrika misten we echter allemaal een van de vreselijkste massamoorden uit de geschiedenis’, stelt Dowden. De Britse journalist doelt hiermee op de genocide in Rwanda die al in volle gang was, waar uiteindelijk rond de 1 miljoen mensen bij omkwamen, maar waar de wereldpers nauwelijks oog voor had. Het gros van de correspondenten die normaliter in Nairobi zaten en Rwanda hadden moeten verslaan, zaten immers in Zuid-Afrika.
Nu eind 2013 zijn de ogen opnieuw op Zuid-Afrika gericht en dat zal de komende weken niet veranderen. En opnieuw zijn er massamoorden in een ander Afrikaans land waar het westen maar bar weinig mee heeft. De Centraal Afrikaanse Republiek – de naam alleen al. Lijken liggen er in de straten. Na twee dagen vechten zijn er volgens het Rode Kruis alleen al in de hoofdstad Bangui 300 doden gevallen. En volgens de VN zijn er meer dan 400.000 mensen – bijna tien procent van de bevolking – op de vlucht. Vice secretaris-generaal Jan Eliasson van de VN waarschuwde afgelopen woensdag zelfs dat hij niet nog een keer 'never again' wil moeten zeggen. Twee woorden die over de hele wereld gonsden na de genocide in Rwanda.
Hoeveel aandacht zal er de komende weken nog voor dit bloedbad zijn?
In tegenstelling tot 1994 heeft de VN Veiligheidsraad dit keer wél goedkeuring gegeven voor een troepenmacht van duizend Franse militairen. Maar de vraag is hoeveel aandacht er voor dit bloedbad de komende weken zal zijn, nu ieders blik inmiddels op Zuid-Afrika is gericht.
Uiteraard stel je je als lezer nu misschien de vraag: waarom ga je zelf niet naar de C.A.R.? Daar denk ik samen met fotograaf Jeroen van Loon dan ook serieus over na. Lastig is het dat het vliegveld in Bangui momenteel is gesloten, vluchten voor ons zo’n 1000 euro per persoon kosten omdat je vanaf Oost-Afrika (we zitten nu in Nairobi) eerst naar West-Afrika moet vliegen alvorens je naar de C.A.R. kunt, en de C.A.R. over land bijna niet te bereiken is, ten eerste omdat er nauwelijks berijdbare wegen zijn en ten tweede omdat het vanaf de oostkant grenst aan de Democratische Republiek Congo en Zuid-Soedan waar evenmin goede wegen zijn en waarvoor visa bovendien peperduur en moeilijk te krijgen zijn. En dan moeten er natuurlijk ook nog media interesse hebben in een verhaal en ook kosten willen dragen. Een behoorlijke klus, want de ervaring leert dat media vaak maar één Afrika-verhaal tegelijk aankunnen. Laten we dus sowieso hopen dat media met grotere budgeten hun aandacht zullen verdelen.
The greatest way to honor Mandela
Iedereen is ondertussen vol lof over Mandela, vertelt hoe hij de wereld heeft veranderd en hoe hij altijd een voorbeeld voor veel mensen zal blijven. Maar krachtiger vind ik het hoe Steven Hawkins van Amnesty International Amerika het verwoordt: “The greatest way we can honor Mandela is to raise our voices to expose injustice, demand freedom for those unjustly imprisoned and value the rights of all people.” Laten we ook in deze komende weken de mensen in de Centraal Afrikaanse Republiek daarom juist niet vergeten. Daar zou Mandela ons alleen maar dankbaar voor zijn.
