Maar hoe vaak nog raakt tegenwoordig een dokter de patiënt aan
Bob: Het is geen lood om oud ijzer. Je geeft die mensen jaren erbij. Voorbeeld Pierre Lardinois. Het gaat dan over de behandeling met het cytostaticum 5-Fluouracil dat destijds in hoge dosering via een infuus in de lies -gericht- bij de lever werd afgeleverd. Daar aanwezige metastasen van een darmtumor vertoonden vaak een spectaculaire reactie. Daarover zegt Bob Pinedo bedachtzaam het navolgende: “Wat wij bij gemetastaseerden deden. Daar helpt het echt, hoor. Maar ja, die koppigheid van de collegae…. Die zien het als een gedoe. Een gedoe. Maar dat gedoe was over nadat wij ophielden met de katheter via de lies“. Pinedo doelt hiermee op het toepassen van reservoirs, waardoor de patient ambulant kon blijven. In het boek De Ontdekkingsreis van Bob Pinedo wordt dat allemaal uit de doeken gedaan.
Niet opgeven
Gaan we terug naar periode na 1972 toen Bob Pinedo in het Academisch Ziekenhuis Utrecht (AZU) een van mijn opleiders was. Nooit zal ik vergeten hoe vaak ik op de achtergrond Bob Pinedo hoorde bellen met de Verenigde Staten. Hij moest dan rekening houden met het tijdsverschil. En dan de lijzige manier waarop hij Booob zei is me bijgebleven. In het handboek van professor doctor D.J. Th. Wagenaar, de geschiedenis van de oncologie (BS NL, 2008) kom ik zijn naam niet tegen. Dat verbaast mij wel omdat ik Bob Pinedo toch zie als een vaderlandse voorvechter, die -bijvoorbeeld- cis-platinum introduceerde. Misschien is hij een beetje een cowboy, maar dan wel één die zorgvuldig is en empathie heeft. Het was nog het stenen tijdperk van de kankergeneeskunde (dat is trouwens ook de titel van een van de hoofdstukken in dit boek), de oncologie. Dat gepassioneerde heeft Bob wellicht meegenomen uit zijn geboorteland Curacao en de Verenigde Staten (waar hij een langdurige onderzoeksstage volgde). Maar vooral is er zijn gedrevenheid. Want dat is de kernboodschap dit boek: Niet opgeven. Iets van dit ongeduld zien we terug in het voorlaatste hoofdstuk (17) waarin hij ingaat op het Amerikaans succes met Europese vindingen. Daarbij maakt Bob Pinedo kritische opmerkingen bij het beleid rond startups in Nederland. Want er verdwijnt teveel. Iets wat Prins Constantijn trouwens ook vaststelt. Bob weet als geen ander wetenschap en kliniek met elkaar te verbinden. Hij pendelt als het ware voortdurend daartussen. Het boek staat vol voorbeelden daarvan.Dat levert voor de patiënt veel op. Dit boek, opgetekend door de medisch journalist René Steenhorst, doet op zeer persoonlijke wijze verslag van de zoektocht die ruim 50 jaar geleden is begonnen.
Maar hoe vaak nog raakt tegenwoordig een dokter de patiënt aan
Iemands hand is voor mij als een thermometer, je kunt er veel van af lezen. Hoe voelt die hand aan? Is zij ferm of maar weinig krachtig? Koud, klam of juist warm? Trilt ze misschien, kortom is er een tremor? Dat alles kan belangrijke informatie opleveren. Bob kijkt de persoon in de ogen. Maar ik kijk ook hoe de patiënt een eventueel aanwezige partner aankijkt. De een heeft langer nodig om te acclimatiseren in de dokterspreekkamer dan de ander. Met veel van zijn patiënten onderhoudt Bob nog altijd regelmatig contact, al dan niet op zijn expert-spreekuur voor second opinion, zoals de verzekeraar het graag genoemd wil hebben. Hij is een van de weinige artsen die hun privé telefoonnummer meestal moeiteloos aan hen geven. Hij hanteert zijn hele leven de lijfspreuk: iedere patiënt is een parel. Maar hoe vaak nog, werpt hij de vraag op, raakt tegenwoordig een dokter de patiënt aan. Ik doe het zelf nogal gemakkelijk wanneer ik de patiënt aan bed bezoek. Het zit gewoon in me. Sommige collega’s ontwijken aanraking waar mogelijk. Lichamelijk onderzoek is is ook meer en meer gereglementeerd. Veel van de screening is daarom overgenomen door apparaten. Door beeldvormende technieken, zoals geavanceerde scanners en echo-apparatuur, door computers die cellen en kankergenen analyseren en steeds vaker door operatierobots die een ingreep uitvoeren, op afstand bestuurd door een menselijke dokter. Maar er is meer dan technisch onderzoek alleen. Contact is zelfs een absolute vereiste om de patiënt te leren kennen, zegt Pinedo nu met enige stemverheffing tegen de journalist Steenhorst. Altijd deed ik uitvoerig onderzoek bij de patiënt. Al die apparatuur, al die techniek verdringt dikwijls het werkelijke lichamelijke onderzoek. Soms leg ik mijn arm om iemands schouder. De handen van de medicus ontdekken soms ook meer dan de meest sensitieve medische apparatuur, legt Pindeo uit. Een gering opgezette klier. Is die klier elastisch of hard? Het gaat om een Understanding, dat is de kern. Onconventioneel, out of the box durven denken. Je behandelt immers niet een object noch een uitzaaiing, geen orgaan maar een mens. Bob Pinedo herinnert zich de hevig verontwaardigde reactie van een mevrouw die uitsluitend is als orgaan werd herkend door de arts die haar behandelde. Ik ben mijn lever niet zei ze terecht verontwaardigd.
Onmacht
Achteraf blijkt een gevoel van totale onmacht een doorslaggevende factor voor Pinedo’s betekenisvolle stap in de kankergeneeskunde. Ik dacht: als we deze patiënte maar laten liggen en niets met het doen, dan zullen we een ziekte nooit begrijpen, laat staan kunnen bestrijden. De kankerchirurgie en de radiotherapie stonden in die tijd ook nog in de kinderschoenen. Nog in 1972 richt Pinedo een Werkgroep Oncologie op. Het oncologisch epicentrum is het onderzoekslaboratorium. Primeur in 1976 in Utrecht. Het is onvoldoende zegt hij wanneer laboratorium resultaten hun weg vinden naar uitsluitend het bed van de patiënten en daar blijven. De omgekeerde weg is minstens zo belangrijk. Dan help je het kankeronderzoek te sturen. Er moet een voortdurende uitwisseling zijn. Op een avond tekende Pinedo op het laboratorium grafiekjes van een patient. Een van de hoeveelheid VEGF-groeifactor (in het bloedserum) en een van het aantal bloedplaatjes. Die lijnen volgden elkaar. Het leidde tot de vondst dat bloedplaatjes (trombocyten) in de mens een bepaalde groeifactor bij zich dragen die de aanmaak van bloedvaten stimuleert. in zijn lange loopbaan in de kankergeneeskunde, zegt Bob Pinedo als behandelaar onderzoeker een antenne te hebben ontwikkeld voor dingen die anders zijn, waarbij het klinische beeld bij de patiënt afwijkt van het normale patroon. Het is juist het toeval dat soms ineens bepalend kan zijn voor het verloop van een ziekteproces of dat onverwacht deuren openen nieuwe inzichten.
Precisiegeneeskunde
Te vaak worden beslissingen genomen op basis van vastgeroeste patronen en dreigen behandelvoorschriften te verstarren. Als gevolg van tijdsdruk vallen specialisten vaak terug op de algemene richtlijnen. Precisiegeneeskunde daar gaat het om. In dit boek komen tal van voorbeelden ter sprake die getuigen van het succes van deze aanpak. Dat leidt ook tot vergezichten over de rol van virussen en bacteriën. Krijgt iedereen een bacteriepaspoort (microbioom) zo verwacht Bob Pinedo. Wat betreft de oncologie. De kern van het succes van hoge dosistherapie is dat er voor elk medicament een dosis-effect relatie bestaat. In totaal hebben ruim 200 patiënten intra-arteriële infusie ondergaan in het VUmc meldt Bob Pinedo. Het ging, zoals gezegd om patiënten met dikke darmkanker en uitzaaiingen die beperkt bleven tot de lever. (Red. De afkorting HAI Leverchemotherapie wordt ook wel gebezigd voor deze vorm van behandeling). Ze kregen gedurende vijf dagen continu infusie met 5-Fluouracil in een doos die wel 10x zo hoog was als de normale intraveneuze dosis. Helaas worden de tumoren uiteindelijk toch ongevoelig. Maar deze patiënten blijven veel langer in leven. Dosis escalatie tot boven de voorgeschreven richtlijnen zal vaker gehanteerd moeten worden wil de orale toediening maximaal effect hebben. Mits natuurlijk onder zeer zorgvuldige begeleiding. Pinedo is voor richtlijnen, maar die moet je als behandelaar niet altijd tot het bittere einde willen blijven volgen. Iedereen houdt zich tegenwoordig krampachtig vast aan het protocol of verschuilt zich erachter. Soms ontneemt dat artsen en verpleegkundigen initiatief en scherpte.
Link
http://www.dutchbuttonworks.com/tag/pinedo/
http://bciq.biocentury.com/companies/jennerex_biotherapeutics_inc
https://www.nemokennislink.nl/publicaties/hormonale-lichtsignalen/
https://www.ziekenhuisamstelland.nl/nl/patienten/medewerkers-en-specialisten/alle-medewerkers-en-specialisten/33.html
https://nrcwebwinkel.nl/boeken/ebook-de-geschiedenis-van-de-oncologie
NB.
De uitgever heeft een exemplaar van dit boek ten behoeve van deze recensie beschikbaar gesteld (Zie foto). Het is goed om te benadrukken dat ik op verschillende momenten rechtstreeks betrokken ben geweest bij deze ontwikkelingen (ondermeer als lid van de Werkgroep Oncologie in het voormalige AZU). Dat zal mijn oordeel kleuren. Maar ik durf te stellen dat dit boek zeer lezenswaardig is voor een breed publiek.
De ontdekkingsreis van Bob Pinedo, patiëntendokter en kankerwetenschapper, geschreven door René Steenhorst. In de binnenflap van het boekje, dat getooid is met de foto van Bob Pinedo het volgende: Bob Pinedo is emeritus hoogleraar in de medische oncologie aan de vrije Universiteit in Amsterdam en een van de meest gelauwerde Nederlandse kankerspecialisten, ook internationaal. Nog altijd is hij voluit actief in het kankeronderzoek, in Nederland en op Curaçao. Het boek telt 278 pagina’s.
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering voor JT laten zien door een kleine bijdrage te doen.
Waardeer dit artikel!
Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door de auteur een kleine bijdrage te geven. Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand te houden.