De PVDA had al een zeer goede score in Antwerpen geboekt tijdens de Vlaamse en federale verkiezingen van 9 juni. Vrijwel direct daarna begon Bart De Wever met felle kritiek te uiten op de PVDA. Zijn belangrijkste verwijt: het zijn communisten, dus niet te vertrouwen, en potverteerders. Smijten met geld terwijl de dekking ervoor ontbreekt. Het was juist onder zijn bestuur dat de stad Antwerpen haar enorme historische schuldenlast had afgelost. De PVDA van haar kant betichtte De Wever en zijn college van een kil bestuur dat Antwerpenaren uitsluit en onvoldoende oog zou hebben voor zaken als mobiliteit, wonen en armoede.
Vooraf ging het veel over de stem van de grote Antwerpse moslimgemeenschap. De PVDA scoorde daar zeer goed in juni. Maar bij de gemeenteraadsverkiezingen was een andere partij op het toneel verschenen die de moslims expliciet als doelgroep heeft, Team Fouad Ahidar A+ . Zou de PVDA daardoor potentiële zetels gaan verliezen? Bart De Wever was op de dag voor de verkiezingen in elk geval zeker van zijn zaak: ‘roma victrix, Rome is zegevierend’, zei hij op de slotmeeting van de N-VA verkiezingscampagne. De Wever is van oorsprong historicus met als specialisatie het Romeinse Rijk. Waar hij maar kan, afficheert hij Antwerpen met de stad Rome door het uitdragen van de Latijnse spreuk SPQA. Een variant op SPQR, Senatus Populusque Romanus (de Senaat en het Volk van Rome).
Moeilijke spagaat
Voor de twee andere linkse partijen in de Antwerpse gemeenteraad, Vooruit en Groen, leidde de grote opmars van de PVDA tot een moeilijke spagaat. Er bestaan zeker raakvlakken tussen de drie partijen. Op districtsniveau werkten zij al samen. In Borgerhout bijvoorbeeld. Een gezamenlijk schepencollege is dan echter een stap te ver. Vooruit voorzitter Conner Rousseau zei vijf dagen voor de verkiezingen nog ‘dat hij huiverde bij het idee dat Antwerpen geregeerd zou gaan worden door extremen’. Ondanks de raakpunten blijkt het water tussen de PVDA en de twee andere linkse partijen nog steeds diep.
Jos D’Haese probeerde alle kritiek te pareren door de nadruk te leggen op de plannen van zijn partij om van Antwerpen weer ‘een sociale en leefbare stad’ te maken. Hij verzekerde daarbij dat de Antwerpse economie, in casu de haven, ook voor de PVDA van grote waarde is en in veilige handen zou zijn. Een grote groep Antwerpenaren werkzaam in de culturele en sociale sector had wel oren naar het verhaal van D’Haese. Helaas voor hem overtuigde hij noch de N-VA noch de Antwerpse ondernemers. Ook die laatsten zagen vooraf een nieuw Antwerps college met D’Haese als burgemeester totaal niet zitten.
Antwerpen onder De Wever
Decennialang bestuurden de socialisten onafgebroken Antwerpen. De laatste socialistische burgemeester was Patrick Janssens. Tijdens de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 zorgde zijn winst ervoor dat het Vlaams Belang er niet met de verkiezingswinst vandoor ging. Ik kwam in Antwerpen te wonen vlak voor die gemeenteraadsverkiezingen. Er heerste spanning in de stad door de racistische moord op peuter Luna en haar Malinese oppas Oulematou, gepleegd door Hans Van Temsche op 11 mei. De zomer voor de verkiezingen waren er vanwege die moord verschillende manifestaties tegen racisme. Manifestaties die mede hebben gezorgd dat Vlaams Belang toch niet de grootste partij werd, waar het lang naar uitzag.
Janssens was de burgemeester die Antwerpen voorgoed op de toeristische kaart heeft gezet. Sinds zijn burgemeesterschap vertoont het aantal toeristen een stijgende lijn. Dankzij een uitgekiende marketingstrategie die onder het bestuur van zijn opvolger De Wever is voortgezet. Wat de sociale vraagstukken in de stad betreft, voer Janssens een klassieke socialistische koers. Al was het wel diezelfde Janssens die de verplichting invoerde dat medewerkers van de lokale overheid geen religieuze uitingen mogen dragen in publieke functies aan het loket. Dus (vooral) ook geen hoofddoek. Dat verbod zorgt anno 2024 nog steeds voor verhitte discussies.
De overwinning van Bart De Wever bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2012 kwam hard aan bij de socialisten. Ze hadden het totaal niet verwacht. Janssens trok zich terug uit de politiek (bij de gemeenteraadsverkiezingen van gisteren stond hij weer op de vierde plaats van de Vooruit lijst. Hij ambieerde naar eigen zeggen geen nieuwe termijn als burgemeester, maar vindt dat er te veel zaken niet goed gaan in de stad). De Wever maakte zich tijdens zijn overwinningstoespraak in 2012 meteen onsterfelijk met zijn geagiteerde uitspraak ‘zet die ploat af’, gericht aan de dj van dienst. Hoe onbenullig het ook lijkt, het toonde wel gelijk nogmaals het karakter van De Wever. Hij gedraagt en uit zich niet altijd even complimenteus en verfijnd. Een eigenschap waar zijn collegepartners het van tijd tot tijd moeilijk mee hebben.
De eerste zes jaar, 2012-2018, bestuurde De Wever de stad vanaf ‘Het Schoon Verdiep’ met de christendemocraten en liberalen. In zijn tweede periode wisselde hij de christendemocraten in voor de socialisten. In die 12 jaar was er grote aandacht voor de economische ontwikkeling van Antwerpen. Uiteraard de haven, maar ook in het vastgoed. Tijdens zijn tweede periode is daarnaast eindelijk ook begonnen met de aanleg van de Oosterweelverbinding. Grote infrastructurele werken die Antwerpen beter toegankelijk moeten maken en de binnenstad ontlasten van autoverkeer. Het geheel moet in 2030 zijn afgerond.
Maar het beleid dat bij uitstek kenmerkend is voor de jaren onder De Wever is het veiligheidsbeleid. Daarbij legde hij vanaf het begin grote nadruk op de aanpak van de drugshandel. In de haven en in de stad zelf. De Antwerpse politie patrouilleert gericht op personen die zich bezig zouden kunnen houden met drugshandel. En stelt geregeld drugstransacties vast. Helaas blijft dat dweilen met de kraan open. Het drugsgebruik in Antwerpen wordt er niet minder om en drugsbendes blijven hun drugsoorlogen uitvechten op Antwerps grondgebied. Met iedere week wel minstens één aanslag op een woning. Hoezeer De Wever ook wil overkomen als de man van law en order: deze strijd krijgt hij niet gewonnen. Zelf wijt hij dat aan te weinig financiële ondersteuning vanuit de federale regering.
Overwinning De Wever nooit in gevaar
Het was voor het eerst dat er geen opkomstplicht meer gold voor de gemeenteraadsverkiezingen in Vlaanderen. De Walen en Brusselaars moesten nog wel verplicht naar het stemhokje. De vorige Vlaamse regering had tot de afschaffing van de opkomstplicht besloten. Volgens De Wever een goede zaak: ‘Zo stemmen de mensen die tenminste echt gemotiveerd zijn.’ De opkomst in Antwerpen bleek gisteren beduidend lager, rond de 60%. In Vlaanderen in zijn totaliteit bleef een derde van alle stemgerechtigden thuis.
Degenen die wel gingen stemmen in Antwerpen deden dat voor het overgrote merendeel op de N-VA van Bart De Wever. De N-VA won zelfs in vergelijking met 2018. In sommige Antwerpse districten won weliswaar de PVDA, maar over de gehele stad genomen slaagde Jos D’Haese er bij lange na niet in De Wever van zijn troon te stoten. De partij eindigde op de tweede plaats met rond 20% van de stemmen (N-VA kreeg iets meer dan 37% van de kiezers achter zich). Zelf weet D’Haese het grote verschil aan het niet gaan stemmen door een groot deel van zijn achterban. Jongeren, arbeiders, lagere inkomens. Team Fouhad Ahidar behaalde slechts rond de 1,5% van de stemmen. Daar zal het niet aan hebben gelegen.
Een coalitie N-VA/PVDA ligt gezien het bovenstaande verhaal niet voor de hand. Het lijkt het meest waarschijnlijk dat N-VA en Vooruit samen opnieuw het Antwerpse stadsbestuur ter hand zullen nemen. Een derde partij is dit keer niet noodzakelijk. Samen hebben ze een comfortabele meerderheid. N-VA met Vlaams Belang kan mathematisch ook, maar De Wever sluit de rechts-extremisten al jaren categorisch uit als coalitiepartner. Hoezeer Filip Dewinter hem, gisteren opnieuw, ook de hand reikt.
Bart De Wever blijft dus op zijn troon. Of toch niet? Hij is momenteel eveneens bezig om te zien of hij een federale regering kan vormen. Mocht die poging slagen, wordt hij de nieuwe federale premier. Antwerpen krijgt dan sinds lange tijd weer een vrouwelijke burgemeester. N-VA schepen Els van Doesburg behaalde de meeste voorkeurstemmen voor N-VA na De Wever. Indien dit scenario uitkomt, mogen we spreken van keizerin Van Doesburg die de stad Antwerpen de komende jaren bestuurt.
Copyright foto: Johan Peters
