In het boek delen Museum Catharijneconvent en SKIN (Samen Kerk in Nederland, de koepelorganisatie voor en door internationale en migrantenkerken) hun kennis en krachten om de diversiteit in het christendom in Nederland in kaart te brengen. De prachtige foto’s van Bram Petraeus, winnaar van de Zilveren Camera 2013 en 2022, zetten de toon voor dit boek: ze laten de veelzijdigheid van in Nederland gevestigde ‘buitenlandse’ kerken zien. Het zou overigens mooi geweest zijn als fotobijschriften hadden toegelicht wat er precies aan rituelen of gebruiken te zien is.
Experts
Het Catharijneconvent en SKIN hebben het groots aangepakt om die diversiteit van de kerken in Nederland onder de aandacht te brengen. Niet met een saaie brochure of een degelijk handboek vol adresgegevens, maar met een kloek boek vol prachtige beelden en gedegen achtergrondinformatie. Onder meer Madelon Grant, Fred van Lieburg en Kathleen Ferrier werkten mee als schrijvers of redacteuren. Een lange lijst van wetenschappers, erfgoed-deskundigen en kerkelijke experts vormden een klankbord. Museum Catharijneconvent bracht de kennis van religieuze architectuur en interieurs in, terwijl SKIN het geloofsleven van de 36 deelnemende kerken onder woorden bracht. Het boeiende aan dit boek is dat het een religiegeschiedenis en een cultuurgeschiedenis in een is. Het beschrijft de geschiedenis van migratiestromen richting Nederland en de opkomst van de in hun nieuwe land door de migrantenchristenen opgerichte eigen kerken.
Heel Nederland?
De vraag is of dit boek héél Nederland behandeld of toch is blijven hangen in de multiculturele grote steden. Ja, Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag komen veel aan bod. Maar de fotograaf en de interviewers trokken gelukkig ook naar Deventer, Zeist, Appingedam, Den Bosch en Ede. ‘De lezer zal zich verwonderd afvragen: is dit bij mij om de hoek?’ meldt de uitgeverij over het boek. Die vraag is logisch, maar wat ontbreekt zijn adresgegevens van de betreffende kerken om het de enthousiast gemaakte lezers gemakkelijk te maken.
Poetin
Hoe prachtig vormgegeven en inhoudelijk het boek ook is, soms mis je iets. Ik had meer willen lezen over de relatie die deze kerken onderhouden met de ‘gevestigde’ Nederlandse kerken. Een Ghanese kerk in Amsterdam heeft contact met de Protestantse Kerk in Nederland, lezen we, maar hoe zit dat bij de anderen? En: in hoeverre is de Russisch-Orthodoxe Kerk van de Heilige Apostelgelijke Maria Magdalena in Den Haag verbonden aan het regime van Poetin? Het is immers algemeen bekend dat hij zijn oorlog religieus motiveert en de zegen krijgt van de Russisch-Orthodoxe Kerk. De oorlog zal te gevoelig gelegen hebben om te bespreken in het boek, maar dat het hoofdstuk over deze kerk nu alleen maar over iconen en schilderkunst gaat, voelt wat onbevredigend.
En tot slot nog even over de titel ‘Wereldkerken in Nederland’. Vanuit theologisch opzicht valt er voor de fijnproevers misschien nog over te twisten of deze titel wel de lading dekt. Christenen van alle plaatsen en alle eeuwen belijden in de geloofsbelijdenis van Nicea immers al bijna 1700 jaar dat ze in ‘één kerk’ geloven. ‘De wereldkerk in Nederland’ zou wat dat betreft als titel niet mistaan hebben.
Want een ding is helder in dit fraaie en informatieve boek: iedere zondag gaan – ondanks toenemende kerkverlating – nog altijd in alle hoeken en gaten van Nederland mensen van allerlei achtergronden ter kerke. Deze bonte stoet van gelovigen verschillen in vormen, bijbeluitleg, kleding, muziek, rituelen en gebouwen soms erg van elkaar, maar vinden elkaar in hun geloof in God. Samen vormen ze samen de wereldkerk. Dat maakt ‘Wereldkerken in Nederland’ wel duidelijk.
