De tijd staat echter niet stil
In Hattem draait sinds kort een klokbeker rondjes in een vitrine. Daardoor kunnen we deze 4000 jaar oude klokbeker van alle kanten goed bekijken. Een gebruiksvoorwerp, maar wel het virtuele, digitale tweelingbroertje (digital twin) van het echte exemplaar dat in de opstelling op een plank lager stilletjes achter glas staat tussen andere archeologische objecten. Een hologram geplaatst in het Voerman Stadsmuseum in Hattem. Gaan kijken!! Hier een kiekje.
Deventer
Het is een bijzonder bezoek aan het Tijdlab in Deventer, de kennismaking met o.a. Rob van Haarlem. Een online contact met zijn compagnon Thomas Verhoeven eerder deze zomer, vormt voor mij voldoende aanleiding om een keer langs te gaan. Op 10 augustus 2021, een wat bewolkte dag neem ik de trein naar Deventer en bereik met het OV fietsje uiteindelijk het bedrijf aan de Zutphenseweg. Bekend terrein, want ik ken de locatie van een eerdere meeting van de Hogeschool Saxion over blockchain technologie. Achteraf in een enkellaags gebouw is Tijdlab gevestigd Dat is onmiskenbaar vanwege het logo met een zandloper op de gevel.
Kantoor
In de gang een vitrine zoals je die in een archeologische omgeving verwacht. Vol pot(scherven) e.d. Maar aan een muur antieke vuurwapens en zelfs een assegaai, een Zulu wapen (gekregen, aldus Rob. Dat heb je ervan als je met Archeologie bezig bent). Een grote kantoorruimte met PC’s. Er werkt met een team bestaande uit archeologen, gamedesigners en een grafisch vormgever. Op het beeldscherm van Konan flitsen geodata voorbij.
Leiden
Compagnon Thomas waarmee Rob het bedrijf 6 jaar geleden oprichtte, is naar Leiden waar een prachtig hologram staat van een mummie. Interactief! Door de telefoon vertelt hij er later meer over. Het hologram staat in het Rijksmuseum van Oudheden. Info die voor handen is: Voor de kindertentoonstelling ‘Op zoek naar Toetanchamon’ maakte we een animatie van een gezicht voor in de ‘hologramvitrine’. Hierdoor kun je de animatie van alle kanten goed bekijken. Het hologram is een digitale impressie van het gezicht van Toetanchamon. Het is een 3D-interpretatie van een beeldje uit Toetanchamons graf. En met een bijzonder resultaat! Het beeldje laat de jonge farao zien als de god van de dageraad, Nefertem. Zijn gezicht is vormgegeven in de kenmerkende stijl van de periode waarin hij leefde, de ‘Amarna-stijl’. Het hologramgezicht draagt oorbellen, het beeldje niet. Maar misschien heeft Toetanchamon dit soort sieraden wel gedragen, want de oorbellen zijn gebaseerd op exemplaren die zijn gevonden in zijn graf.
Tijd of Time
Waarom geen TimeLab? Nou we houden het gewoon Nederlands, aldus Rob van Haarlem. Rob begon in Deventer in 2011 zijn (4-jarige) studie hbo- archeologie. De enige niet-universitaireopleiding in Nederland. Er komen honderden studenten op af, zoals Rob’s collega’s van achter hun PC hardop beamen. Maar er is ook een uitval van 50%. De arbeidsmarkt is niet ruim…. Al in de derde jaar van de studie zag Rob dat het met de archeologie een andere kant op moest. Met veel meer aandacht voor digitalisering. Hij heeft zijn studie niet afgemaakt. De eerste opdracht was meteen raak namelijk een een hologram met het tolprivilege van Graaf Floris de Vijfde. Ten behoeve van het Muiderslot. Dat was in 2015.
Maritiem
Een belangrijke opdracht was die vanuit de Maritieme afdeling van de Rijksdienst van Cultureel Erfgoed (RCE). Vervolgens kwam TijdLab ook in de maritieme archeologie aan opdrachten. Het resultaat is dat ze inmiddels met 10 medewerkers zijn. Dat betreft dus naast archeologen en erfgoed- deskundigen, ook game developers. Immers de 3D techniek vraagt veel expertise.
Fotogrammetrie
Archeologie is verhalen vertellen. Dat zal ook zo blijven. Ten behoeve van een vmbo opleiding ontwikkelt TijdLab een interactieve vitrine waarin een actieve rol voor leerlingen is weggelegd. Rob haalt een lampenset uit een tas en legt een euromunt op een ondergrond Hij legt uit hoe je door tenminste 36 foto’s te maken rondom (inderdaad steeds 10 graden opschuiven en dan heb je 360°) een serie foto’s hebt die je in een programma kan verwerken. Dat heet fotogrammetrie. De slimme software maakt een digitale tweeling. Zo kun je objecten digitaliseren. Dat gaat natuurlijk goed met unica. Een mooi voorbeelden is de Klokbeker uit Hattem. Na zo’n anderhalf uur praten ben ik toch nog steeds niet goed achter wat nou de meerwaarde is van Tijdlab ten opzichte van bedrijfjes die ook virtuele 3D objecten maken. Het gevolg is dat we verder de materie ingaan. Er wordt mij uitgelegd dat de meerwaarde van een bedrijf als Tijdlab is dat er zowel archeologen als game designers samenwerken. Zo snappen ze het verhaal maar zijn ze ook thuis in innoverende presentatietechnieken. Ze zetten zich in voor de erfgoed wereld maar spelen ook in op de commerciële vragen van hun opdrachtgevers. Zo zorgen zij dat erfgoed voor iedereen leuk, toegankelijk en leerzaam blijft. Meer weten? Ik bereid een vervolgartikel voor. Aanmelden op mijn gratis nieuwsbrief!
Links
sketchfab.com
witsenscheepsbouw.nl
tijdlab.nl
cultureelerfgoed.nl/
cementonline.nl/parametrisch-ontwerpen-de-weg-naar-succes
twitter.com/voermanmuseum/status/1425054687800274944?s=03
Jan Taco te Gussinklo ” Jan Taco te Gussinklo”
