Steeds meer oorlogsmisdadigers uit voormalig Joegoslavië komen vervroegd vrij. Zo ook Johan Tarčulovski, de enige tot cel veroordeelde Macedoniër. Genoemd naar de beste Nederlandse voetballer ooit, maar de geschiedenisboeken ingegaan als een moordende politieofficier.
Exact acht jaar geleden kwam Tarčulovski naar Den Haag. Als rechterhand van Ljube Boškoski, een voormalig minister van Binnenlandse Zaken, zou hij flink hebben huisgehouden onder de Albanese gemeenschap. Het Internationaal Tribunaal berechtte hem uiteindelijk in 2008 voor twaalf jaar cel, inclusief zijn tijd in voorarrest. Daarmee werd Tarčulovski de enige Macedoniër die in Den Haag is veroordeeld voor oorlogsmisdaden in voormalig Joegoslavië.
Vliegtuig
Zowel het Joegoslavië-Tribunaal in Den Haag als de Duitse autoriteiten hebben inmiddels toestemming gegeven voor de vervroegde vrijlating van Johan Tarčulovski. Tribunaal-President Theodor Meron maakte dit middels een persverklaring bekend. Over een precieze datum van vrijlating zijn geen uitspraken gedaan, maar volgens lokale media zou een Macedonische delegatie al in het vliegtuig zijn gestapt om hem naar zijn vaderland te begeleiden.
Diverse oorlogsmisdadigers zoals Kosovaar Ramush Haradinaj en twee Kroatische generaals Ante Gotovina en Mladen Markac gingen Tarčulovski afgelopen november voor; ook zij kwamen vrij. In hun geval was er echter sprake van volledige vrijspraak omdat hun aanklachten in hoger beroep ongeldig zijn verklaard. De gedane gruwelijkheden van Tarčulovski staan volgens het Tribunaal niet ter discussie.
Toch had Antonio Apostolki, advocaat van Tarčulovski, vorige maand al een vermoeden dat zijn cliënt voor vervroegde vrijlating in aanmerking zou komen.
"Wij denken dat Tarčulovski's aanvraag zal worden gehonoreerd en dat hem gratie wordt verleend" – BIRN
Ook de familie van Tarčulovski hoopt er al tijden op. “Hij wil graag zijn twee kinderen weer zien”, zegt zijn vrouw Sonja Tarčulovska – die altijd heeft geloofd in zijn onschuld en vindt dat de rechtsgang oneerlijk is verlopen – in een Macedonische krant.
Groen licht
Volgens het Macedonische ochtendblad Oetrinski Vesnik zal Tarčulovski deze week daadwerkelijk uit de gevangenis komen en terugkeren naar Skopje. Via Duitse diplomatieke kanalen is de ontheffing geregeld, waarop ook vanuit Den Haag groen licht is gegeven middels een brief, aldus de krant.
Het Internationaal Tribunaal weigerde twee geleden tegen DNP over de zaak-Tarčulovski uit te weiden. “Wij bevestigen of ontkennen nooit of iemand vervroegd wordt vrijgelaten", zegt woordvoerster Catina Tanner. "Pas als iemand daadwerkelijk vrij is zal er een publieke mededeling zijn." Dat is nu dus het geval.
Cruijff
Johan Tarčulovski werd op 17 november 1974 geboren in Skopje. Zijn ouders noemden hem naar Johan Cruijff. Maar in plaats van een vermaard voetballer staat hij in de annalen als de grootste oorlogsmisdadiger van zijn land. Tussen 12 en 15 augustus 2001 zou hij als politieofficier hebben deelgenomen aan een door hemzelf geplande aanval op het etnisch- Albanese dorp Ljuboten, nabij Skopje. Zes ongewapende inwoners werden doodgeschoten, dertien werden ernstig mishandeld. Omdat ook huizen in brand werden gestoken sloeg een groot deel van de bevolking op de vlucht, waarbij de Albanese mannen bij diverse politiestations nogmaals in elkaar werden geslagen. Op één politiestation in Skopje stierf daardoor nog een man.
Boškoski werd in eerste instantie ook veroordeeld voor oorlogsmisdaden, maar is in 2008 daarvan vrijgesproken wegens gebrek aan voldoende bewijs van betrokkenheid en verantwoordelijkheid voor deze vergelding.
Lobby
In Macedonië leeft een grote etnisch-Albanese minderheid; ongeveer een kwart van de bevolking in het land is Albanees. Gevoeligheden zijn hier al jaren schering en inslag.
Cultuurhistorica Arja van den Bergh deed de afgelopen jaren onderzoek naar de berechting van Tarčulovski. "Er is veel ophef geweest aan Macedonische kant over deze zaak omdat er door het Joegoslavië-Tribunaal geen Albanezen zijn berecht. Het lijkt alsof Macedonië verantwoordelijk wordt gehouden voor de korte oorlog in 2001 en dat beschouwt men als onrechtvaardig. Daarom is er niet alleen binnen, maar ook buiten Macedonië veel lobby gevoerd voor de vrijlating van Tarčulovski. Diverse initiatieven zijn opgezet, onder meer door de naar Australië geëmigreerde gemeenschap."
Onthaal
De vraag is dan ook hoe Tarčulovski bij terugkeer in eigen land zal worden onthaald en welke spanningen dit losmaakt. De vrijgesproken Boškoski kwam het land binnen als een held, kuste de Macedonische grond en werd luid toegejuicht. "Dat er nu wordt gesproken over vervroegde vrijlating en niet over vrijspraak zal voor de beeldvorming in Macedonië niet veel uitmaken", zegt Rainier Jaarsma, politicoloog en verbonden aan de Universiteit van Skopje.
“Waarschijnlijk loopt het centrale plein toch wel vol als hij terugkeert. Vooral door de Macedonische jeugd zal Tarčulovski als een held worden onthaald”
Van den Bergh vermoedt dat ook. "De tweede en derde generatie in Macedonië groeit op temidden van bepaalde spanningen. Zij weten niet beter. De jongeren zullen zijn vrijlating als een vorm van rechtvaardigheid beschouwen."
Rellen
De kans bestaat dat premier Nikola Grujevski en zijn leidende partij VMRO-DPMNE het moment zullen aangrijpen, al zal dit niet bevorderlijk zijn voor de relatie met de Europese Unie – waar Macedonië graag op termijn tot wil toetreden. Jaarsma: "Het draait op de Balkan vooral om het nationale gevoel. Als VMRO, toch de nationalistische partij, hier garen bij kan spinnen zullen ze dat niet nalaten. Al zal dat wel weer een nationale discussie opleveren. En zeker voor nieuwe gevechten met de Albanezen zorgen. Onlangs waren er weer rellen, dat conflict blijft zich voortslepen."
Meer lezen? Neem een abonnement!
