Je kan dit op verschillende manieren aanpakken. Je kunt het doen zoals de Engelstalige Politico het heeft georganiseerd. Zij analyseerden het stemgedrag van Europarlementariërs in de afgelopen periode en zette deze om in stellingen in gewone mensentaal om de kiezer te koppelen aan een bepaalde partij of zelfs een parlementslid.
Je kunt het ook aanpakken zoals de Nederlandse Stemwijzer. Zij leggen stellingen voor aan politieke partijen waar ze op kunnen reageren. Met de Stemwijzer was iets interessants aan de hand. Voor het eerst reageerden twee partijen, PvdA en GroenLinks, op alle stellingen exact hetzelfde. Er moesten halsoverkop nieuwe stellingen bedacht worden.
Voor beide methodes valt iets te zeggen. Je kunt beargumenteren dat de Stemwijzer een platform is voor verkiezingsretoriek waarbij er geen garanties zijn dat de partijen ook daadwerkelijk stemmen zoals ze beloven, terwijl Politico juist resultaten heeft geanalyseerd. Aan de andere kant: in het verleden behaalde resultaten bieden ook in de politiek geen enkele garantie voor de toekomst. Een partij kan van koers wisselen.
Europese of nationale aangelegenheid?
Er is ook iets anders aan de hand met de stellingen. Zo staan er bij de Kieswijzer ook stellingen tussen waar het Europees Parlement geen enkele invloed op heeft. De stelling “Nederland moet uit de euro stappen en weer een eigen munt invoeren,” gaat weliswaar over onze toekomst in de EU, maar is een nationale aangelegenheid waar alleen het nationale parlement een beslissing over kan nemen. Net als met de vraag of Nederland uit de EU moet stappen. Niet relevant voor deze verkiezingen en louter bedoelt om te kijken of de kiezer naar de PVV of Forum voor Democratie neigt. Of wellicht Jezus Leeft, de derde partij die ook voor het verlaten van de eurozone en de EU is.
Zomer- versus wintertijd
Ook kunnen er verschillende antwoorden op de stellingen worden gegeven met een soortgelijke interpretatie. Neem bijvoorbeeld het invoeren van een permanente wintertijd. D66 koos hier voor ‘geen van beide’ met als argumentatie dat door de verschillende voorkeuren een andere situatie dan de huidige (dat is dus elk half jaar schakelen tussen zomer- en wintertijd) onrealistisch is. De SP is faliekant tegen, vanwege terechte bezwaren dat met het plan om de klok niet meer te verzetten de zon uiteindelijk pas na negen uur op kan komen en dat het bewijs voor nadelige effecten flinterdun is.
Hoewel D66 liever zou zien dat er een standaardtijd komt en de SP de klok wilt blijven verzetten, is het resultaat wel hetzelfde. Met deze uitleg zou D66 voorlopig nog stemmen voor het behouden van het huidige systeem. De keuze die de stemmer gemaakt heeft bij het invullen van de stemhulp kan soms een partij dus hoger laten scoren, terwijl er in het Europarlement op dat onderwerp wellicht geen verschil zal zitten in stemgedrag.
Koerswijziging
Als je dan denkt dat je beter de Engelstalige Politico kunt gebruiken dan spijt het me dat ik moet zeggen dat ook hier problemen mee zijn. Al deze stellingen zijn gebaseerd op stemgedrag van de afgelopen periode. De stellingen gaan echter over huidige problemen.
Neem bijvoorbeeld de privacywetgeving. In de kieshulp van Politico – die voor de goede orde niet is ontwikkeld om te helpen een keuze te maken voor deze verkiezingen, maar in de praktijk inmiddels wel zodanig wordt gebruikt – was er een stelling of de EU strengere regels moet implementeren met betrekking tot digitale communicatie. Deze stelling is gebaseerd op stemgedrag over de cookiewetgeving. Na deze wet en de AVG (Algemene Verordening Gegevensbescherming; de wet waardoor u vorig jaar zo irritant veel mailtjes kreeg van bedrijven die opeens heel erg begaan waren met uw privacy) kan het zijn dat een kiezer vindt dat het nu wel genoeg is. Er zijn zeker ook partijen die vinden dat het nu wel genoeg is, terwijl ze wel voor deze wet waren. In de uitslag van de stemhulp wordt dit echter niet meegenomen, waardoor dit ook geen goed hulpmiddel is om voor de komende periode te gebruiken.
Verder kijken
Is het dan onmogelijk geworden om als zwevende kiezer je keuze te maken voor de aankomende verkiezingen? Zeker niet. Maak gerust gebruik van de beschikbare stemhulpmiddelen, maar kijk iets verder dan de bovenste partijen die eruit rollen. Lees voor de onderwerpen die je belangrijk vindt de toelichting van de partijen die je overweegt en kom op deze manier tot een weloverwogen keuze.
En in die toelichting valt soms ook het een en ander op. Zo geeft DENK in de toelichting op de stelling dat de EU moet afzien van de uitbreiding van het aantal landen dat er best meer landen zich bij de Europese Unie mogen aansluiten. Als voorbeeld noemde DENK “de westelijke Balkan landen, Albanië, Turkije, Bosnië, Bulgarije en Roemenië.” Laatstgenoemde twee zijn inmiddels al ruim twaalf jaar lid van de EU.
Of met de vraag of het moeilijker moet worden om uitkeringen in een ander lidstaat te ontvangen. De partij Volt geeft hierop als toelichting: “Volt wil het systeem toegankelijk houden voor mensen die recht hebben op een uitkering. Daarnaast wil Volt fraude tegengaan.” Ik ken geen enkele partij die zegt dat ze geen fraude wilt tegengaan, maar met zo’n antwoord blijft in het midden of het met je beoogde maatregelen moeilijker wordt om een uitkering in een ander lidstaat aan te vragen. Blijf dus altijd kritisch op wat je leest.
