Het is al geruime tijd lastig voor de traditionele pers. Verdienmodellen staan onder druk en hun geloofwaardigheid wordt van alle kanten ondermijnd. Op social media en haatblogs als GeenStijl, Opiniez en De Dagelijkse Standaard is het eerder de norm dan een uitzondering om traditionele media af te zeiken; De pers maakt deel uit van de linkse kerk; De publieke omroep is een staatsomroep; de Volkskrant de Azijnbode; het mediastelsel is een instrument van de elite. Als het niet door zoveel mensen geloofd werd zou het lachwekkend zijn.
De Amerikaanse president heeft het knap voor elkaar gekregen de beeldvorming om te draaien; hele volksstammen geloven nu dat de ‘mainstream media’ de vijand zijn. Voorheen respectabele outlets als CNN en The New York Times krijgen het doorlopend voor de kiezen. Welgevallige nieuwsbronnen daarentegen worden op het schild gehesen door Trump.
Een tactiek die door Forum voor Democratie en de PVV eenvoudig en effectief gekopieerd word. Ook in Nederland winnen dit soort alternatieve media (met alternatieve feiten) gestaag aan invloed. Een groeiend aantal nieuwsconsumenten beschouwt marginale websites en Facebook en Youtube als geloofwaardig of zelfs hun enige nieuwsbron.
Ondertussen is er steeds vaker sprake van intimidatie en bedreigingen richting nieuwsorganisaties en journalisten. Door boze boeren en complotdenkers over het coronavirus is deze zorgwekkende trend in een stroomversnelling terecht gekomen. Dat heeft er inmiddels al toe geleid dat de NOS het logo heeft verwijderd van satellietwagens en plopkappen.
Hoogste tijd om een lans te breken voor de traditionele pers in al haar verschijningsvormen. Maar eerst even dit: Bij onze nieuwszenders, actualiteitenrubrieken, kranten en opiniebladen worden fouten gemaakt en kun je zelfs wel eens iemand op een vooringenomen standpunt betrappen. Bronnen kunnen onjuist blijken of soms lukt het niet alle feiten voor een verhaal boven tafel te krijgen. Er is niets mis mee je als nieuwsconsument kritisch op te stellen. Dat is geen excuus voor de paranoïde complottheorieën waar alternatieve media zich schuldig aan maken, en waar bezoekers vaak komen om hun eigen mening bevestigd te zien, ook als die niet strookt met de feiten.
Toch hebben die vermaledijde mainstream media nogal wat streepjes voor ten opzichte van de uitdagers. Ze bogen vaak op een sterke traditie, hebben statuten en worden samengesteld door professionele journalisten. Ze doen aan bronvermelding en wederhoor en hebben een veel groter vermogen tot zelfkritiek. Een verschil van dag en nacht met de outlets die niet aan dat soort spelregels voldoen. Kortom, er is heel veel reden om vertrouwen te hebben in de vaderlandse journalistiek. En dat is een prettige gedachte, want de journalistiek speelt een cruciale rol in onze democratische rechtsstaat.
Van de consument wordt tegenwoordig meer verwacht door de wildgroei van bronnen en de verspreiding van nepnieuws. Je zult af en toe aan een factcheck moeten doen en je moeten afvragen wat de herkomst is van je nieuws. De stelregel moet zijn dat een nieuwsbron je vertrouwen moet verdienen. En wat dat betreft hebben de zogenaamde ‘mainstream media’ altijd het betere trackrecord. Daar moeten we zuinig op zijn en blij mee zijn. Lang leve de mainstream media!
