Marcelo en Paola zijn wanhopig, radeloos. Maar de deur van de Deutsche Bank in Madrid blijft op slot. Achter de gevel, acht verdiepingen glas en staal, is het alarmfase rood. De bewaking laat werknemers uren lang kou kleumen op de stoep, klanten worden weggewuifd en de politie ingeschakeld. En dat alles omdat het Spaanse echtpaar een gesprek wil met de directeur. Over een oplossing voor hun hypotheek, hun huis, hun leven.
Over precies een maand moeten Marcelo en Paola de sleutels van hun appartement overdragen aan de bank, na een betalingsachterstand van zes maanden. Ze overleven bij de dag. Marcelo, stevig gebouwde dertiger, is constant zoekend naar werk in de bouw. Terwijl Paola, trotse moeder met verdrietige blik, voor hun twee dochters zorgt. De straat dreigt, net als het verlies van de voogdij over de kinderen. Plus een levenslange BKR-aantekening, een plek op de zwarte lijst der wanbetalers.
Botsende bontjassen
Het verhaal van de twee staat in schril contrast met de Paseo de la Castellana, waaraan het hoofdkantoor van de Deutsche Bank is gevestigd. Op de brede boulevard van de Spaanse hoofdstad rijden grote bolides af en aan, naar onder meer het ministerie van Financiën en de Belastingdienst. Bontjassen overheersen het straatbeeld en er wordt door voorbijgangers meewarig gereageerd op het opstootje voor de bank. Mannen in pak botsen tegen Marcelo aan, terwijl hij zijn verhaal doet voor de camera´s van de lokale TV.
Zonder dak boven hun hoofd kan slapen straks desnoods in de auto of een leegstaand kantoorgebouw. “Dat gebeurt steeds vaker”, weet Chema Marquez van het Platform voor Hypotheek-slachtoffers PAH, dat de familie ondersteunt. “In dat opzicht lijkt Spanje wel een ontwikkelingsland. Het gaat alleen maar over het terugdringen van het begrotingstekort. Tegen elke prijs. Aan geld wordt meer waarde toegekend dan aan mensen.”
Op straat gegooid
Het PAH wist afgelopen jaar in de Spaanse hoofdstad 22 uitzettingen te voorkomen. “Ons doel is uiteindelijk dat de hypotheekwet, met terugwerkende kracht, wordt aangepast”, vertelt Yolanda Rubia, begeleidster van Marcelo en Paola. “Die beschermt alleen de banken. Daarnaast eisen we dat de huisuitzettingen per direct stop worden gezet. In Valencia staan 200.000 woningen leeg en aan de andere kant worden er mensen op straat gegooid. Dat is een tonteria, belachelijk!”
Het geval van Marcelo en Paola is niet uniek. Sinds de uitbraak van de crisis in 2008 zijn door heel Spanje 500.000 mensen hun huis kwijt geraakt. Ze maken vrijwel allemaal deel uit van het groeiende leger werklozen, van ruim 6 miljoen mensen. Bijna 27 procent van de beroepsbevolking, het hoogste percentage van alle EU-landen. De twee kinderen van Marcello en Paola behoren tot de 11,5 miljoen Spanjaarden die onder of net rond de armoedegrens leven. Een stijging van bijna één miljoen, in een jaar tijd. Bijna de helft van de armen is jonger dan 25 jaar.
Argentinië
“Wij zijn kampioen banen vernietigen”, stelt Chema Marquez cynisch vast. “Wanneer we op deze manier doorgaan, klapt het hele economische en financiële systeem in elkaar en komen we in een zelfde situatie terecht als Argentinië eind jaren negentig. Met gigantische werkloosheid, inflatie en sociale onrust. Er moet geïnvesteerd worden in meer banen, door de banken en rijken extra te belasten. Maar premier Mariano Rajoy kiest voor een politiek van bezuinigingen, waardoor vooral de midden- en onderklasse wordt getroffen.”
“Er zijn gebieden in Spanje die economisch dood zijn”, vervolgt Marquez. “Streken rond Madrid en Barcelona, in Castillië-La Mancha en Andalusië. Industrie gaat Spanje niet redden. Er zijn wel andere mogelijkheden, zoals zonne- en wind-energie en duurzaam ondernemen in de toerisme-sector. Met de hervorming van de arbeidsmarkt zijn alleen onzekere banen gecreëerd. Kortlopende contracten, zonder bescherming voor werknemers. Daar krijg je geen lening of hypotheek op, kun je geen toekomst op bouwen.”
Armoedeval
Het verlies van een baan betekent in Spanje onvermijdelijk de armoedeval. Na een korte WW-uitkering en tijdelijke bijstand, zijn de officiële, financiële vangnetten opgedroogd. Schuldsanering zoals in Nederland is geen optie, waardoor steeds meer mensen levenslang op de zwarte lijst van wanbetalers blijven staan. Een huurcontract aangaan, een lening aanvragen of een mobiel abonnement afsluiten is in dat geval onmogelijk.
“Om in aanmerking te komen voor hulp van de sociale dienst, moet ik eerst zelf een andere woning vinden”, vertelt Paola, geëmotioneerd. “Pas dan krijg ik een maand huur als tegemoetkoming. Maar er is geen eigenaar die met ons in zee wil gaan. Ook vandaag worden we weer behandeld alsof we misdadigers zijn. Zelfs een moordenaar krijgt een nieuwe kans, als hij zijn straf heeft uitgezeten. Maar wij hebben levenslang. Want de kans dat de verkoop van ons appartement genoeg oplevert om de hypotheek af te lossen is minimaal. Als het al ooit wordt verkocht.”
Solidariteit
Dus komt het voor Marcelo en Paola aan op familie, vrienden, buren. “In Spanje is nog steeds veel solidariteit”, weet Chema Marquez. “Eten wordt gedeeld, kleine leningen gaan over en weer. Dat moet ook wel, want ruim een half miljoen gezinnen heeft geen enkel inkomen. Er is veel schaamte bij mensen. Maar het kan iedereen overkomen die zijn baan kwijt raakt. Dat is de harde realiteit in ons land vandaag de dag.”
Eerder verschenen in bij de persdienst GPD aangesloten kranten.
