Liesel Willhaus hield van schieten. De jonge vrouw, dochter van een staalarbeider uit het Saarland, woonde met haar echtgenoot Gustav in de Oekraine. Hier was de man – een brute, semi-analfabeet – commandant van het Duitse dwangarbeiders- en doorgangskamp Janowska.
Balkon
Het echtpaar had aan de rand van het kamp een villa met een balkon, waar gasten Kaffee und Kuchen kregen aangeboden. Vanaf dat balkon schoot Liesel met merkbaar plezier kampgevangenen dood. 'Tot groot genoegen van haar gasten,' herinnerde een voormalige gevangene zich. 'Haar dochtertje, Heike, klapte enthousiast in haar handjes als ze dit zag.'
Medeplichtig
Liesel Willhaus is een van de vrouwen die de Amerikaanse historica Wendy Lower portretteert in haar huiveringwekkende boek Hitlers Furiën. Lower beschijft daarin de trek naar het Oosten van honderdduizenden Duitse vrouwen, die tijdens de Tweede Wereldoorlog hun mannen of zonen volgden, en in die verafgelegen gebieden, in Polen, Wit-Rusland, de Oekraine en de Baltische staten, in veel gevallen medeplichtig werden aan de Duitse gruweldaden. Ze waren secretaresse, verpleegster, onderwijzeres of gewoon echtgenote van een SS'er. En ze vernederden, martelden en moordden al even meedogenloos als de mannen.
Heks
Lower erkent dat al veel bekend is over beruchte vrouwelijke kampbeulen als Ilse Koch, de sadistische 'Heks van Buchenwald', of Irma Grese, die in het vrouwenkamp van Auschwitz-Birkenau een waar schrikbewind uitoefende.
Grese, met haar hoge, zwarte laarzen, haar zweep en pistool, werd berucht als 'het mooie beest' . Ze geselde gevangenen, dwong hen tot seks – met elkaar en met haar -, ze liet hen verscheuren door haar uitgehongerde honden en sloeg eigenhandig vrouwelijke gevangenen dood.
Irma Grese, die een groot aantal seksuele relaties onderhield – naar wordt aangenomen ook met de gevreesde kamparts Josef Mengele -, werd na de oorlog, nog maar 22 jaar oud, geëxecuteerd. Ilse Koch pleegde in gevangenschap, in 1967, zelfmoord.
Irma Grese geselde gevangenen, dwong hen tot seks, ze liet hen verscheuren door haar uitgehongerde honden
Anoniem
Maar veel anoniem gebleven vrouwen, die zich eveneens schuldig maakten aan oorlogsmisdaden, werden niet bestraft en leefden na de oorlog een normaal bestaan, schrijft Wendy Lower. Naar hen deed de Amerikaanse jarenlang onderzoek.
Lower volgt dertien van hen: jonge vrouwen die respresentatief zijn voor de generatie, die opgroeide in de turbulente jaren na de Eerste Wereldoorlog. Ze werden vurige aanhangers van Hitler, zogen de kernbegrippen van de nieuwe arische Volksgemeinschaft in zich op en reisden af naar de oostelijke bezette gebieden, in de hoop op avontuur, een beter leven, fortuin en status.
Vernietigingskampen
De killing fields van de Holocaust noemt Lower die regio's, waar de nazi's hun vernietingskampen vestigden en de lokale bevolking, Untermenschen in hun ogen, terroriseerden. Lower levert overtuigend bewijs hoezeer deze jonge nazi-vrouwen geinfecteerd waren door het rassendenken en op welke schaal zij onderdeel gingen uitmaken van Hitlers moordmachine. Als de mannen weer eens urenlang bezig waren met het doodschieten van Joden – in de ogen van hun vrouwen zwaar werk – zetten de echtgenotes ter plekke tafeltjes neer en brachten thee en koekjes, opdat de SS-mannen zich tussen het moorden door konden ontspannen.
?
Die bizarre ambivalentie, tussen de 'gezellige huiselijkheid' van het burgerlijke, goed-Duitse gezin en de daarbuiten plaatsvindende slachtpartijen, was zelfs voor sommige daders moeilijk te begrijpen. Toen de zwangere, behaagzieke Vera Wohlauf, echtgenote van een SS-politieman, de aandacht trok door tijdens een massamoord in militaire jas en uitgerust met een zweep tussen de slachtoffers te paraderen, vroegen aanwezige mannen zich af of dit niet te ver ging. Een blonde, zwangere Duitse vrouw, symbool van ras-zuiverheid, temidden van zoveel bloedvergieten: dat deed afbreuk aan de onschuld die moeders, echtgenotes en dochters geacht werden te bewaren.
Schokkend
Maar evenals Vera Wohlauf waren honderdduizenden Duitse vrouwen helemaal niet onschuldig, toont Wendy Lower aan in dit schokkende boek. Integendeel: ze waren net zo gewetenloos en weerzinwekkend als de mannen met wie zij leefden en werkten.
Wendy Lower: Hitlers Furiën, vrouwelijke beulen in de killing fields van de Holocaust. Spectrum, 29,99 euro. 416 pagina's.
